Kies een taal
De hoop dat de Europese landbouw milieubewuster en dus beter zal worden, zowel voor de belastingbetaler als voor duurzame producenten, is zojuist voor een groot deel ontnomen. Op 28 januari is er in Brussel een beslissende stap gezet in de lange en complexe procedure die ons vanaf 2014 het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) moet opleveren: het instrument waarmee over de toekomst van ons voedsel wordt beslist.
Het GLB slorpt al vijftig jaar ongeveer de helft van de Europese begroting op. De hervorming ervan biedt de kans op een ander model, een landbouw die minder is gericht op het productivisme, maar meer eerbied heeft voor het land, de natuurlijke rijkdommen en veel boeren en burgers. De landbouwpraktijken die tot nu toe werden gehanteerd waren funest voor de vruchtbaarheid van de grond, het milieu, het landschap, de generatiewissel en de biodiversiteit en uiterst onrechtvaardig ten aanzien van de armste landen in de wereld.
Onbewust hebben de Europeanen zo een ongezond productiesysteem in stand gehouden waarvoor zij uiteindelijk dubbel betalen: niet alleen via de subsidies, maar vervolgens ook doordat ze de schade moeten herstellen die wordt aangericht aan de volksgezondheid, de veiligheid van het land, de kwaliteit van water, lucht en grond en aan het voedsel. Het oude Gemeenschappelijke Landbouwbeleid was een ramp.
De commissie Landbouw en Plattelandsontwikkeling van het Europees Parlement heeft op 23 en 24 januari gestemd over de amendementen op het voorstel voor de hervorming van het GLB dat ruim een jaar geleden werd ingediend. Het heeft besloten om de meeste maatregelen die waren gericht op het duurzamer maken van ons voedselproductiesysteem, te blokkeren, af te zwakken of te schrappen.
De bal ligt nu in het kamp van de regeringen, die in februari de nieuwe begroting voor het GLB moeten vaststellen (met waarschijnlijk een forse bezuiniging die de situatie alleen maar zou verslechteren) en vooral in het kamp van het Parlement, dat tijdens de plenaire vergadering van maart nog de kans heeft om de misstap waar we op af koersen te omzeilen.
Van ‘greening’ naar ‘greenwashing’
Zo zouden zogenoemde ‘greening’-maatregelen, die gericht zijn op het milieu, kunnen worden ingevoerd. Het leeuwendeel van het geld van het GLB is altijd in grote mate afhankelijk geweest van het landoppervlak van een bedrijf. De afgelopen jaren kwam het erop neer dat de grootste bedrijven, die door de bank genomen niet uitblinken in duurzaamheid, werden beloond: een mooi kadastraal inkomen voor de agro-industrie. Het greening in het voorstel voor de hervorming zou daarentegen revolutionair zijn: het zou ook de grote en zeer grote bedrijven verplichten om duurzame praktijken toe te passen, zoals vruchtwisseling, onderhoud van weiden en van gebieden met een ecologische functie.
De amendementen hebben het greening echter flexibel gemaakt: het concept is dusdanig uitgekleed en van zoveel achterdeurtjes voorzien dat het nutteloos is geworden.
Het greening is veranderd in greenwashing. Met de nieuwe normen zou 82 procent van de Europese landbouwbedrijven worden vrijgesteld van deze verplichte milieuvriendelijke praktijken. Terwijl het terecht was dat de als biologisch gecertificeerde bedrijven automatisch tot de ‘keurige’ bedrijven zouden behoren, wordt dit effect tenietgedaan als men ervoor pleit dat ook andere ‘schone’, maar minder duurzame praktijken gelijk worden gesteld aan biologische landbouw om aanspraak te kunnen maken op subsidies.
‘Go M.A.D’
Er zijn nog talloze andere punten van kritiek. Om er slechts enkele te noemen: de mogelijkheid om twee keer betaald te worden voor één soort milieumaatregel of het feit dat de verplichting om zeven procent van het landoppervlak voor te behouden aan gebieden met een ecologische functie is verlaagd naar een veelzeggende drie procent. Te veel negatieve elementen overschaduwen het weinige goede dat is gered, zoals de extra middelen voor de vestiging van jonge landbouwers, de invoering van een plafond van 300.000 euro aan subsidies voor grootgrondbezitters (het Verenigd Koninkrijk incasseerde acht miljoen euro per jaar, om maar een bekende naam te noemen), of een correctere definitie van ‘actieve landbouwer’, om te voorkomen dat ook vliegvelden of golfclubs, die beslist niet aan landbouw doen, in aanmerking komen voor subsidies.
Het Europees Parlement heeft van 11 tot 14 maart de grootse en historische kans om het roer om te gooien en ervoor te zorgen dat het hervormingsvoorstel niet volledig wordt versnipperd door de beslissingen over de begroting die in februari worden genomen. Voor het eerst sinds het bestaan van de Europese Unie kan het Parlement zich mengen in deze onderhandeling en daarom moeten we druk uitoefenen op onze afgevaardigden om te voorkomen dat zij de fout maken om het oude model te steunen dat alleen de slechtere productiewijze heeft beloond, en zeker niet in het algemeen belang. Het is onjuist om belastinggeld te besteden om het belang van enkelen te behartigen.
Er is in Europa een mobilisatie op gang gekomen waartoe ook Slow Food behoort, onder de toepasselijke naam ‘Go M.A.D’. Met dit instrument kunnen we ons tot onze parlementsleden richten en hen uitleggen hoe belangrijk de plenaire vergadering van maart is en dat ze zich niet moeten laten beïnvloeden door de lobby’s van de agro-industrie. De burger kan nu een hoofdrol spelen en zijn betrokkenheid is van doorslaggevend belang, voordat het te laat is. De toekomst van ons voedsel, de plekken waar we wonen en ons welzijn staan op het spel.
