Nieuws Vervroegde verkiezingen in Griekenland
Rena Dourou en Alexis Tsipras vieren hun overwinning na de verkiezingen van mei 2014.

De politieke laboratoria van Syriza

Op 25 januari worden er vervroegde parlementsverkiezingen gehouden in Griekenland. In Brussel en verscheidene Europese hoofdsteden heerst grote bezorgdheid nu uit peilingen blijkt dat de door Alexis Tsipras geleide partij Syriza, die fel tegen het bezuinigingsbeleid is, op winst afstevent. Toch heeft deze links-radicale partij al enige ervaring aan de macht. R
Een reportage.

Gepubliceerd op 24 januari 2015 om 13:28
Vasileios Katsardis  | Rena Dourou en Alexis Tsipras vieren hun overwinning na de verkiezingen van mei 2014.

Toen Rena Douro aantrad als prefect van de regionale regering van Attica, vergeleek zij dit met de bestorming van de Bastille in 1789. De rijzende ster van Grieks links en actief lid van Syriza had voor haar inauguratierede een uitgelezen locatie gekozen: een Grieks-Romeins gymnasium in de wijk Drosoupolis in Ano Liosia, ten noordoosten van Athene. Attica telt bijna vier miljoen inwoners en omvat Athene, Piraeus en een aantal eilanden. Daarmee is het de dichtstbevolkte en meeste invloedrijke regio van Griekenland.

Rena staat niet alleen aan het hoofd van de regering van Attica, zij is ook een persoonlijke vriendin van Alexis Tsipras, de leider van Syriza. En Attica is haar politieke laboratorium – en dat van Syriza. “Het is een krachtig symbool, want tot voor kort was dit een bolwerk van rechts of de socialisten”, aldus Corina Vasilopoulou, een van de raadsleden van Rena Dourou en tevens actief lid van Syriza. [[Attica is meer dan een regio, het is de mogelijke kweekvijver van de eerste Europese anti-bezuinigingsregering.]]

Nadat premier Antonis Samaras niet de vereiste meerderheid had gekregen om in de eerste stemronde de nieuwe president aan te wijzen, bleek uit een opiniepeiling dat Syriza op de steun van 24,2% van de kiezers kon rekenen. Nieuwe Democratie, de partij van Samaras, kreeg 21%, Potami 5,6%, PASOK 5,5%, de Communistische Partij 5% en (de extreemrechtse) Gouden Dageraad 4,5%. [Een recentere peiling die op 19 januari verscheen, kende Syriza maar liefst 33,5 procent van de stemmen toe].

Politieke aardverschuiving

Bij de Europese verkiezingen kwam Syriza als grootste partij van Griekenland uit de bus, met 26,6% van de stemmen. Tegelijkertijd vonden er ook lokale verkiezingen plaats, waarbij Syriza - samen met andere kleine partijen - een ware politieke aardverschuiving teweegbracht door op tal van plaatsen de lokale macht te grijpen. Behalve Attica veroverde de beweging van Alexis Tsipras ook de Ionische eilanden, negen gemeenten rond Athene en Larisa (de vijfde grootste stad van Griekenland).

Nieuwsbrief in het Nederlands

De Europese verkiezingen bevestigden ook een ander politiek fenomeen: de populariteit van de partij Potami (“De Rivier”). Potami, opgericht door televisiepresentator Stavros Theodorakis, speelt in op het nieuwe politieke toneel en zendt dubbelzinnige boodschappen uit. De sociale bewegingen zijn op hun hoede voor Potami: “Potami is tegelijkertijd neoliberaal, progressief en ultraconservatief. Het is de partij van hipsters en yuppies. Ze vechten net zo hard tegen corruptie en vriendjespolitiek als tegen immigranten en daklozen”, beweert activiste Tina V.

Het neoliberale discours is totaal fini in Griekenland. Wij willen verandering”, stelt Mihail Panagiotakis, een van de leiders van Syriza. Maar zal Syriza een radicale verandering teweegbrengen als het aan de macht komt? Alexis Tsipras heeft zich ingespannen om het imago van Syriza enigszins af te zwakken tegenover de markten en ook tegenover de samenleving. “Wij pleiten ervoor om opnieuw over de schuld te onderhandelen en om in de eurozone te blijven”, geeft Panagiotakis toe.

Zijn er initiatieven of maatregelen aangenomen door lokale Syriza-overheden die een indicatie kunnen geven van wat een nationale regering zou doen? “De nieuwe burgemeesters en regiobestuurders werken tegen een achtergrond die niet bepaald vriendelijk is: ze proberen de massale privatiseringen en neoliberale maatregelen die door de landelijke regering en de trojka zijn opgelegd, zoals het ontslag van 15 à 20% van de ambtenaren, te voorkomen. Rena Douro heeft het budget voor sociale uitkeringen verzesvoudigd”, merkt Corina Vasilopoulou op.

Attica mag dan het laboratorium zijn, [[de beste metafoor voor verandering in Griekenland is te vinden in het nieuwe bestuur van Chalandri, een voormalig bourgeois-bastion]]. De burgemeester van deze gemeente, Simos Rousos, zet zich in om het massale ontslag van zijn ambtenaren tegen te houden, met het risico dat hij wordt gearresteerd wegens weigering om de bevelen van de regering op te volgen. “Chalandri was decennialang een rijke wijk van Athene. Tijdens de crisis zakten de inwoners af naar de middenklasse of lagere middenklasse. Tientallen winkels werden gesloten, er was een hoge werkloosheid en de rechtspopulistische Gouden Dageraad kwam sterk op”, vertelt Stelios Foteinopoulos, militant lid van Syriza en van het collectief Verzet met de Inwoners van Chalandri.

Wantrouwen van alle partijen

De overwinning van Syriza in de conservatieve gemeente Chalandri werd mogelijk dankzij de steun van “radicaal-links, de maoïsten, de trotskisten, milieuactivisten en voormalige sociaaldemocraten”. Volgens Stelios Foteinopoulos probeert de nieuwe “beweging” van Chalandri “de coöperatieve economie te ondersteunen en de mensen centraal te stellen bij het beleid, van het beheer van de diensten tot aan het onderwijs”.

In Exarchia, de historische wijk van de anarchisten in Athene, lijkt het erop dat de partijtaal wordt verworpen: “De meeste bewegingen in Exarchia hebben geen vertrouwen in Syriza. De linkse coalitie Antarsya is bezig zich van onderaf op te werken als een alternatief”, verklaart Kostas Latoufis, die zich al lange tijd inzet voor de sociale bewegingen. In de peilingen krijgt Antarsya 2% van de stemmen.

Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen riepen Syriza en Antarsya hun kiezers op om te stemmen op linkse kandidaten die tot de tweede ronde waren doorgedrongen. Dat geldt niet voor de Communistische Partij (KKE) en voor een aantal sociale bewegingen, die geen stelling hebben genomen.

Op dit historische moment, nu Syriza een reële kans heeft om echt aan de macht te komen, is het de vraag of de communisten en de aanhangers van Antarsya voor Syriza zullen stemmen. Zal het linkse front zich rond Syriza scharen na de verkiezingen, vanuit lokale politieke laboratoria? Zal de populariteit van Potami blijven groeien?

Niemand weet wat er tijdens de verkiezingen van 25 januari gaat gebeuren. Maar één ding is zeker: de socialisten van de PASOK-partij, die het spel van rechts en de trojka hebben gespeeld, hebben in een paar jaar tijd veertig punten verloren, en hun electorale toekomst ziet er net zo somber uit als een recente krantenkop: “Molotovcocktail op de PASOK-kantoren”.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp