Nieuws Welke toekomst heeft de euro? / 3
Tekening van Andrzej Krauze, zoals verschenen in de Internazionale.

De stompzinnigheid overheerst

In tegenstelling tot wat de leiders van Europa opgetogen beweren, zijn het Verdrag van Lissabon en het reddingsplan voor landen in moeilijkheden niet toereikend om ons continent een toekomst te bieden. Om nieuwe crises te vermijden, is meer integratie nodig, stelt commentator Barbara Spinelli in een vlammend betoog.

Gepubliceerd op 17 mei 2010 om 14:19
Tekening van Andrzej Krauze, zoals verschenen in de Internazionale.

De dwaasheid waarvan de Europese staten en de Europese Unie blijk geven, is indrukwekkend. De economische crisis die in 2007 is begonnen, had hen ertoe moeten verleiden iets meer hun verstand te gebruiken en tot het inzicht moeten brengen dat het tijdperk van onzekerheid voorbij was, dat de politiek terug op het eerste plan moest komen en dat de tijd eindelijk rijp was voor een Europese regering. Maar nee, het lijkt erop dat ze niets van de crisis hebben geleerd, ondanks de enorme uitgaven die de Unie voor haar rekening heeft genomen.

We geven handenvol geld uit en elk land stelt plannen met pijnlijke bezuinigingen op, maar stompzinnigheid overheerst. Europa is vooral goed in blijven glimlachen tegen elke prijs, hoe stupide ook. De euro wordt steeds onstandvastiger, maar de regeringsleiders pretenderen alsof ze tevreden zijn en geloven dat ze met hun goede humeur indruk op de markten maken. Geen woord over de storm die woedt, laat staan over hun eigen verantwoordelijkheden. Ze hopen dat de markten als door een wonder weer tot bedaren komen. Ondertussen trekken ze hun portemonnee en op zich is dat niet verkeerd, maar het is niet het enige wat van hen wordt verwacht. Politiek hebben ze in eigen ogen al afdoende bedreven en leiderschap hebben ze reeds getoond met het Verdrag van Lissabon en door enkele topontmoetingen met de belangrijkste regeringen te beleggen.

Beschuldigende vinger

Het enige positieve aan de crisis is dat regeringen plotseling niet langer met de beschuldigende vinger naar de eurocraten in Brussel wijzen. Diep in hun hart weten ze heel goed dat Europa weliswaar in de wereld wordt gezien als een bedrijf dat op de rand van de afgrond balanceert, maar dat de fout bij de lidstaten en de nationale politiek ligt. Dwazen houden zich erg vaak schuil achter een façade van pragmatisme en gematigdheid, koketteren met desillusie en veinzen onverschilligheid.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Het Verenigd Koninkrijk is meester in deze kunst van schijnbare ontgoocheling, die in werkelijkheid niets anders is dan een optelsom van illusies en bezweringen: illusies, dat wil zeggen dat dit voormalige imperium denkt zijn problemen zonder hulp van buitenaf op te lossen, en bezweringen, met als doel de realiteit te verdoezelen en de leegte te vullen door onrust te veroorzaken in plaats van in actie te komen. De liberaal-democraten van Nick Clegg hebben wat hun pro-Europese standpunten betreft alleen maar water bij de wijn gedaan, omdat ze zo graag met de conservatief en anti-Europeaan David Cameron in een jonge, fotogenieke en zelfs vrolijke regeringsploeg willen stappen. Tekenend hiervoor is dat op de dag dat de partijen een akkoord bereikten, Graham Watson, liberaal afgevaardigde in het Europees Parlement, tegen de BBC verklaarde: "Europa vormt geen enkel probleem.” Voorlopig is er geen extra overdracht van soevereiniteit voorzien en evenmin gewenst, zo voegde hij daaraan toe.

Meer soevereiniteit overdragen

Maar er moet nu juist op meer punten soevereiniteit worden overgedragen, zodat Europa eindelijk tot een geloofwaardige politieke entiteit uitgroeit (voor de markten, de staten, China en India); en dan nog zeggen de Europese leiders, alsof een tweede en derde bedelaar bij hen aankloppen: "We hebben al gegeven." En toch schreeuwen bijna elke dag de bewijzen ons toe: de crisis waarin wij ons bevinden en de offers die van de burgers worden gevraagd, zijn zo groot dat er zonder beslissende veranderingen in de Unie niet veel meer te hopen overblijft.

Economisch staat Europa er beter voor dan de Verenigde Staten. Maar de VS kunnen het hoofd boven water houden omdat ze een federaal politiek systeem kennen en dus een zichtbare entiteit vormen. Achter de euro bevindt zich een harnas en in dat harnas een niet-bestaande ridder.

Alsof Europa niet gegrondvest is op een prachtige cultuur van scepticisme jegens markten en de dominantie van de economie; een cultuur die onderlinge oorlogen heeft voortgebracht maar daartegen uiteindelijk een dam heeft weten op te werpen door democratie, scheiding van de machten, autonomie van de politiek en de verzorgingsstaat tot stand te brengen. Een cultuur die na de Tweede Wereldoorlog leidde tot een unie van staten die zich van hun eigen beperkingen bewust waren en op bepaalde punten hun soevereiniteit wilden verenigen. Een unie die onder meer de verzorgingsstaat heeft beschermd door het extremisme dat in de negentiende eeuw in verband met de toen heersende sociale problemen opkwam, bij voorbaat de kop in te drukken. Alsof onze geschiedenis niet, tegen de dominantie van markt en economie in, een lange traditie kent die zich uitstrekt van de ethische en politieke opvattingen van Condorcet en Adam Smith tot de sociale en politieke voorstellen van Beveridge en Keynes. Sinds de zeventiende eeuw is Europa een broedplaats van ideeën op dit gebied, die nu in de vergetelheid zijn geraakt.

Geboren met gebrek

De euro is met dit fundamentele gebrek geboren. De markt en de banken waren alles, de grote wereldbeheersers bevonden zich in Frankfurt (zetel van de Europese Centrale Bank). De politiek moest de vrijheid garanderen die nodig was om veilig financiële transacties te kunnen verrichten. Harmonie zou wel spontaan ontstaan en er was geen reden om over het zwartste scenario na te denken.

Dat zwartste scenario, daar zitten we nu middenin. We kunnen doen alsof er niets aan de hand is en de waarheid met de sluier van pragmatisme bedekken. Pragmatisme zonder transformatie van Europa is echter geen pragmatisme en ook geen ontgoocheling. Het is een ideologie die krachtig streeft naar heerschappij. En wanneer deze ideologie gepaard gaat met luiheid, slaat dwaasheid toe. Een dwaasheid die ervoor zorgt dat nieuwe en noodzakelijke overdrachten van soevereiniteit worden geblokkeerd op verzoek van de Britten of het Duitse constitutionele hof. Deze ideologie heeft net zo veel macht, wellicht bevredigend maar o zo nutteloos, als degenen die tegen elke prijs willen blijven glimlachen, terwijl de economie de samenleving en democratie aanvalt en verplettert.

Crisis

De moeilijkste week uit de geschiedenis van de euro

Met het akkoord van 10 mei over het stabilisatiemechanisme dat de euro moet beschermen tegen speculatieve aanvallen, sluit de Unie "de moeilijkste week uit de geschiedenis van de Europese economie" af, kopt het Italiaanse actualiteitenweekblad Internazionale in zijn editie van 14 mei. De dagen die aan het akkoord voorafgingen, stonden namelijk in het teken van een forse speculatie tegen de Griekse, Spaanse en Portugese schulden, waardoor het vertrouwen van de financiële markten steeds verder afnam. Dit leidde er vervolgens weer toe dat de koersvastheid van de eenheidsmunt onder druk kwam te staan. Het was onder deze omstandigheden, en onder aanvoering van Frankrijk, Duitsland en de Europese Centrale Bank, dat de leiders van de landen van de eurozone moesten onderhandelen over "een van de zwaarst bevochten akkoorden uit de geschiedenis van de EU", aldus het Italiaanse weekblad.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp