Kies een taal
De twintig jaar dat de Weimar-driehoek bestaat, vormt vooral een opeenvolging van teleurstellingen. Tot dusver hebben Warschau, Parijs en Berlijn geen duurzame alliantie weten te smeden die zich kan ontpoppen tot de motor van een groot Europa. Het is echter niet uitgesloten dat dit in de toekomst wel gebeurt. De mislukkingen uit het verleden zijn enerzijds te wijten aan de buitensporige politieke ambities van Polen, en anderzijds aan de kortetermijnvisie en het gebrek aan interesse van de Duitse en Franse leiders, die ons lange tijd hebben beschouwd als ‘arme voorouders’.
Berlijn en Parijs herinneren zich nog maar al te goed hoe zij in 2003 tevergeefs hebben getracht Warschau op andere gedachten te brengen, zodat het geen steun zou verlenen voor de Amerikaanse invasie in Irak. De driehoek bleek eveneens een dode letter toen West-Europa en Rusland een akkoord sloten over de bouw van de Nord Stream-gasleiding om Polen heen [in 2005, red.]. Evenmin heeft de driehoek de krachten weten te bundelen tijdens het conflict tussen Georgië en Rusland [in 2008, red.], toen de Poolse president en zijn Franse ambtgenoot beiden trachtten als eerste in Tblisi aan te komen.
Beledigd door een spotprent
De driehoek was enkel en alleen een informeel kader waarbinnen de betrokkenen elkaar konden ontmoeten en standpunten konden innemen en waarbij initiatieven en actie afhingen van de goede wil van politici. In 2006 ontbrak het hier overduidelijk aan toen Lech Kaczyński, beledigd over een spotprent die in een Duitse krant was verschenen, de top van Weimar eenvoudigweg annuleerde. Door Angela Merkel en Nicolas Sarkozy bij elkaar te brengen in Warschau heeft de Poolse president Bronisław Komorowski laten zien dat het discussieplatform tussen Polen, Duitsland en Frankrijk kracht moet worden bijgezet, vooral in het licht van de problemen waarmee de Europese Unie te kampen heeft nu Europa vreest dat er scheuring zal plaatsvinden tussen de landen in de eurozone en de andere lidstaten.
Volgens de wens van de drie leiders zal de driehoek voortaan regelmatig bijeenkomen. Ook is het de bedoeling een gezamenlijke vergadering te organiseren met de Russische president Dmitri Medvedev. Het kan erop duiden dat de driehoek daadwerkelijk nieuw leven krijgt ingeblazen. De samenwerking binnen dit kader zou vooral niet beperkt moeten blijven tot een jaarlijkse vergadering in een mooi paleis waaraan enkel de belangrijkste Poolse, Duitse en Franse politici aan deelnemen. Ook andere politici uit de drie landen moeten een rol toebedeeld krijgen, wetenschappers en lokale politici moeten met elkaar samenwerken en er moeten uitwisselingen plaatsvinden tussen jongeren.
Trilaterale samenwerkingsovereenkomsten
Laten we ons een situatie durven voorstellen waarin directeuren van onderzoeksinstellingen en burgemeesters trilaterale samenwerkingsovereenkomsten ondertekenen, terwijl politici uit de drie landen onderhandelen over de voorwaarden voor een gemeenschappelijke strategie voor het energiebeleid van de Europese Unie. Of een ander scenario: de Europese Unie keurt sancties goed tegen het regime van Aleksandr Loekasjenko, terwijl Poolse, Duitse en Franse universiteiten hun deuren openen voor studenten uit Wit-Rusland.
Uit het voorbeeld van de samenwerking tussen Frankrijk en Duitsland in de afgelopen 50 jaar komt duidelijk naar voren dat samenwerking, wanneer deze eenmaal is verankerd, altijd voortduurt en sterker is dan politieke veranderingen. In deze hypothese is het meer dan ooit van belang dat de driehoek nieuw leven wordt ingeblazen.
Bezien vanuit Duitsland
Niet vervallen in gemakzucht
De Weimar-driehoek heeft sinds zijn oprichting in 1991 vrijwel niets opgeleverd, stellen de politicologen Daniela Schwarzer en Kai Olaf-Lang in Die Zeit. De rol van Frankrijk werd gekenmerkt door zwakte, onbegrip en soms arrogantie, terwijl de aandacht van Duitsland zich met name toespitste op het partnerschap tussen Frankrijk en Duitsland en Polen leed aan het ‘Kaczynski-effect’. Volgens de onderzoekers biedt de driehoek "voor Duitsland, dat aan hogere verwachtingen van de zesentwintig Europese partnerlanden moet voldoen", echter "een welkome aanvulling op het nauwe samenwerkingsverband met Frankrijk". Maar als "Parijs, Berlijn en Warschau van top naar top springen zonder samen de valleien te doorkruisen," zal de driehoek verstoken blijven van elk politiek belang. "Dat zou niet erg zijn. Wel is het dan afgelopen met het nieuws van een trio van Europees belang."
