Kies een taal
Sinds 1 januari mag Košice zich Culturele hoofdstad van Europa 2013 noemen. In het Slowaaks wordt dit vertaald met EurÛpske hlavnÈ mesto kult·ry (http://www.kosice2013.sk/), maar meestal wordt het eenvoudigweg afgekort tot EHMK. Vaak vormen lettergroepen als deze een woord. Als je Ehmk uitspreekt, klinkt het als een woord uit een computertaal. Of als een zucht. Ehmk, Košice.
Košice is een bijzondere stad. Ten eerste is het de enige Slowaakse stad, op Bratislava na, die werkelijk een stad is. Een stad die ‘s avonds na zes uur niet aandoet als een verlaten skanzen (een openluchtmuseum) en waar tegelijkertijd een jazzconcert, een operapremière en een technodansfeest aan de gang kunnen zijn. Een stad met niet alleen een eigen gezicht maar ook met eigen geluiden en geuren.
Sterke Hongaarse koffie
Maar dat is niet alles. Strikt gesproken is Košice geen Slowaakse stad. Het is niet dat je je er met Slowaaks niet zou kunnen redden. In de kosmopolitische en Hongaars georiÎnteerde stad zul je gemakkelijk cafés vinden waar ze sterke Hongaarse koffie serveren uit oude kotyogÛ mokkapotjes, en uitstekende restaurants die het Slowaakse gemiddelde ruimschoots overstijgen. Het is een stad waar mensen nog steeds rond het grote plein wandelen en waar Slowaken, Hongaren, en Tsjechen in relatieve harmonie samenleven (het grootste deel van hen dankzij de staalindustrie en militaire luchtvaartschool). En ondanks alle inspanningen op het gebied van sociale integratie wonen er ook nog steeds Roma in het stadscentrum, en niet alleen in het beroemdste Slowaakse Romagetto, de wijk LunÌk IX. Helaas ontbreken alleen de Joden in Košice. Ze lieten vier synagogen achter, twee gebedshuizen, twee begraafplaatsen en een genius loci, een plaatselijke geest, die door gevoelige mensen nog steeds wordt waargenomen.
In verband met de titel van Culturele hoofdstad van Europa 2013 wordt er gesproken over de ontwikkeling van de lokale cultuur, het steunen van creatieve bedrijven en het inzetten van Europese fondsen voor het ontwikkelen van een culturele infrastructuur. Het project wordt echter door het ene na het andere beschamende voorval achtervolgd. En daarbij gaat het niet alleen over het feit dat de getalenteerde (en ambitieuze) cultureel manager Zora Jaurov·, die een van de aanjagers van het project was, de laan werd uitgestuurd, of zelfs maar over het feit dat er iedere dag nieuwe diverse verdachte zaken en druk vanachter de schermen worden gemeld. Er ligt nog een probleem op de loer.
James Bond-aftelmechanisme
Over een week, op 19 en 20 januari, zal de Culturele hoofdstad officieel van start gaan. Onderdeel van het ‘aftellen’ is een installatie van de kunstgroep Kassaboys uit Košice. Leden van de groep stelden namaakexplosieven op die gevuld zijn met krantenknipsels waarin geschreven wordt over corruptie onder de plaatselijke raadslieden, en voorzagen het hele geval van een aftelmechanisme dat zo uit een James Bond-film zou kunnen komen. Tijdens de feestdagen ‘wijzigde’ iemand echter de installatie zodat de namen in de krantenartikelen onleesbaar werden.
Toen publiceerde de stad het programma voor de openingsceremonie. Het grootste evenement zal een optreden van de groep Jamiroquai zijn (wat de relatie is met de Britse band uit de jaren negentig, heeft nog niemand kunnen ontdekken). En omdat de band dan niet aan het toeren is, zal het concert veel duurder zijn. Maar wat maakt het uit: de Culturele hoofdstad van Europa heeft geen geldproblemen, en dus sponsorde de promotor hun optreden met €†250.000. De kers op de taart was het nieuws dat Anna Gaja, een Slowaakse amateurzangeres die vooral beroemd is vanwege haar wellustige videoclips tijdens de openingsceremonie zou optreden. En, hoe toevallig: Anna is ook de vrouw van de burgemeester van Košice-Noord.
Het Culturele hoofdstad-project zal natuurlijk een aantal waardevolle, hoogwaardige culturele evenementen met zich meebrengen en misschien blijken sommige investeringen in de artistieke infrastructuur wel nuttig te zijn. Košice zal het allemaal wel overleven, maar toch blijft het vreemd. Ehmk, Košice.
