Kies een taal
De klok tikt. Over acht maanden moet Jean-Claude Trichet, president van de Europese Centrale Bank (ECB), zijn kantoor op de vijfendertigste verdieping van de Eurotower in Frankfurt am Main verlaten. Zijn gedoodverfde opvolger, de Duitser Axel Weber, heeft zich uit de race teruggetrokken met de elegantie van een klein jongetje dat zijn zin niet heeft gekregen. Maar Weber, president van de Bundesbank – de Duitse centrale bank – heeft zijn eigen ruiten ingegooid door zijn onbuigzame houding gedurende de afgelopen maanden, met name door publiekelijk de vloer aan te vegen met het optreden van Trichet.
Wie dan wel? Helaas liggen de kandidaten voor essentiële posten van de Europese Unie niet voor het oprapen. Bovendien is de vlam in de pan geslagen. Een gigantische brand heeft de wereldeconomie in 2008 volledig in de as gelegd, in Europa laaide het vuur vorig jaar weer op en nog steeds zijn er overal nabrandjes. Dit is niet het moment om de brandweerkazerne zonder commandant te laten zitten.
Een buitengewoon moeilijk op te vullen vacature
Het probleem is dat de vacature buitengewoon moeilijk op te vullen is. De advertentie die de economen van de Britse bank Barclays hebben opgesteld, lijkt wel op een cryptogram. De kandidaat dient “consensus aan de dag te leggen bij het besturen van de Raad van Bestuur (en daarbinnen de Directie van de ECB). Hij dient in staat te zijn om het Eurosysteem op hoog niveau te vertegenwoordigen bij vergaderingen van centrale banken, en de Eurogroep, voor het Europees Parlement en bij tal van andere internationale en Europese evenementen. De president dient dus oog voor detail te hebben, te beschikken over technische knowhow en duidelijk de leiding te nemen.”
Laten we beginnen bij de competenties. De president moet beschikken over vaardigheden op het gebied van management en politiek die Weber duidelijk niet in huis had, maar ook en vooral over technische competenties. Vroeger werd de baas van de Europese Centrale Bank niet zozeer gerekruteerd vanwege zijn kennis op economisch gebied, als wel vanwege zijn connecties in de politiek. Alan Greenspan, tot 2006 topman van de Federal Reserve – de Centrale Bank van de Verenigde Staten – was een eenvoudige conjunctuurspecialist die de presidenten Ford en Nixon adviseerde. De Duitser Ernst Welteke, de voorganger van Weber, was SPD-politicus en voormalig minister van Financiën van de Duitse deelstaat Hessen. Maar die tijden zijn voorbij.
In slechts tien jaar tijd is het voeren van monetair beleid een zeer specialistische activiteit geworden die stoelt op uiterst geavanceerde modellen. Het hoofd van de Centrale Bank dient daarom van de hoed en de rand te weten. De Amerikaanse econoom Ben Bernanke, voormalig decaan van Princeton University, nam het roer over van Greenspan als voorzitter van de FED en Axel Weber heeft het stokje overgenomen van Welteke. Een jongere versie van Trichet zal waarschijnlijk niet meer aan de criteria voldoen. Ruim baan voor de economen!
Competenties, bekendheid en Europese regeltjes
Dan het punt van de bekendheid. Want om geaccepteerd te worden, moet de topman van een centrale bank al bekend zijn in de internationale financiële milieus. Die eis is niets nieuws onder de zon. Het kleine milieu van presidenten van centrale banken vormt “een zeer besloten club” aldus de Belg Alexandre Lamfalussy, die de teugels in handen had van het Europees Monetair Instituut, de voorloper van de ECB. Jean-Claude Trichet had de initiatieriten met vlag en wimpel doorstaan. Hij was president van de Club van Parijs, waar hij belast was met de sanering van de Franse staatsschuld in 1985. Daarna was hij directeur van het Franse ministerie van Financiën in 1987 en president van de Banque de France – de Franse Centrale Bank – in 1993.
Tot slot de derde eis, die nog ingewikkelder is: de Europese achterkamertjespolitiek. Benoemingen in communautaire instellingen verlopen volgens een subtiele logica van een veelvoud aan aspecten en ongeschreven regeltjes. Een mooi voorbeeld hiervan vormt de directie van de ECB, bestaande uit zes personen onder wie de president. De criteria voor dit orgaan luiden: ten minste één vrouw, nooit twee vertegenwoordigers uit hetzelfde land, niet meer dan twee leden van een ‘klein land’ en ten minste één vertegenwoordiger die ‘niet afkomstig is uit het zuiden’ voor de twee sleutelposities. Aangezien de functie van vicepresident wordt bekleed door de Portugees Vitor Constâncio, zou de kandidaat die het meest geschikt is voor de functie van voorzitter, Mario Draghi, afvallen, hoewel hij een gereputeerd econoom, president van de Italiaanse Centrale Bank en voorzitter van de Raad voor financiële stabiliteit van de G-20 is.
Competenties, bekendheid en Europese regeltjes: tegenwoordig voldoet niemand meer aan alle eisen tegelijk. We zullen er dus een moeten laten varen.
