Kies een taal
*Vanuit zijn raam aan de ene kant kijkt Yannis Siatris uit over de ruïnes van de Akropolis en de steigers van het team archeologen dat tot taak heeft te waken over deze smeltkroes van Europese beschaving. Aan de andere muur hangen twee schermen waarop hij de beurskoersen volgt. Op één van deze schermen verschijnt tussen twee noteringen in een voorpagina die uitgroeide tot het symbool van de dictaten van en de minachting voor de EU: de voorpagina van het Duitse weekblad Focus van eind februari 2010 waarop de Venus van Milo haar middelvinger opsteekt. Met als kop: “Oplichters in de EU-familie*”.
“Ga dan maar eens uitleggen dat de EU ons helpt”, zegt Yannis opgewonden. De voormalige financiële redacteur is geneigd zich kandidaat te stellen voor de aanstaande parlementsverkiezingen, die naar verwachting begin mei zullen worden gehouden.
“Pas op voor clichés: ze vergallen de sfeer”, had Kostas Pappas, de woordvoerder van de permanente vertegenwoordiging van Griekenland in Brussel, ons al gewaarschuwd.
Bevestiging daarvan volgt in de omgeving van de delegatie van de Europese Commissie in Athene, direct achter het gebouw waar het Griekse parlement zetelt.**
Zwijgen als verdedigingstaktiek
**Aan de overkant van de straat zijn de evzones, de bekende Griekse infanteristen in hun traditionele uniform met witte kousen en schoenen met rode kwast, onder het toeziend oog van een paar verdwaalde toeristen net bezig met het wisselen van de wacht.
Eén van hen, een Amerikaanse Griek, steekt de draak met de blauwe EU-vlag met sterren. “Die horen niet thuis in het land van Socrates, schimpt hij. Zij stellen zich in dienst van de banken, hebben geen moraal”.
Van dit soort beschuldigingen raakt Panos Carvounis niet langer van streek. Deze gedistingeerde vijftiger, Europees ambassadeur in Griekenland, is gewend geraakt aan kritiek. “Ik woon in mijn eigen huis. Ik ga gewoon naar de bioscoop terwijl veel Griekse politici die zwaar onder vuur liggen hun huis niet meer uit durven. Ik word best vaak aangesproken, maar nooit voor rotte vis uitgemaakt”, vertelt hij.
De rest van het contingent eurocraten dat sinds het begin van de crisis, voorjaar 2010, in Athene is gestationeerd, heeft er echter als verdedigingstactiek voor gekozen om te zwijgen.
Een vijftiental deskundigen heeft tegenwoordig de Griekse hoofdstad als standplaats. Ze maken deel uit van de taskforce die de Europese Commissie in het leven riep om het land te helpen bij het besteden van de Europese noodhulp. Een dertigtal andere experts werkt bij de delegatie van de EU en fungeert als secretariaat voor de trojka - de drie partijen (Europese commissie, Internationaal Monetair Fonds, Europese Centrale Bank) die belast zijn met de implementatie van een memorandum dat uiteindelijk half maart 2012 door de Griekse leiders is aanvaard.
Zij hebben tot taak om toezicht te houden op het tweede Europese noodhulpplan van 130 miljard euro, waarmee Griekenland tot eind 2014 over voldoende financiën kan beschikken.
En dat bovenop de 110 miljard die de EU in mei 2010 al aan Griekenland leende en de 107 miljard aan schulden die particuliere schuldeisers bereid waren kwijt te schelden in het kader van een omwisseling van obligaties die op 18 april voltooid moet zijn.**
Leden van de trojka staan onder politiebewaking
**De mensen van de taskforce, die hun aantal binnenkort zullen zien verdubbelen, zijn hier aanwezig om te helpen en om geld uit te keren. Zij worden dus tamelijk graag gezien. De mensen van de trojka daarentegen houden toezicht, verifiëren en controleren. Het zijn ideale doelwitten voor iedereen die Europa tot zijn vijanden rekent: een stroom van ontslagen ambtenaren, ondernemers die worden gesmoord door noodlijdende banken, populistische politici die gewiekst inspelen op anti-Duitse onderbuikgevoelens, extreemrechtse nationalisten, radicaal linkse antikapitalisten…
Hun levensstijlen staan dan ook haaks op elkaar. Leden van de eerste groep praten met de burgerbevolking, voeren besprekingen met sociale partners en vinden onderdak verspreid over de stad in particuliere woningen of hotelkamers in het centrum van de stad die per maand worden verhuurd. Leden van de tweede groep reizen heen en weer, onderhandelen met ministers en logeren, vaak onder politiebewaking, in suites van het Hiltonhotel in Athene.
De Griekse media vatten dit alles kort samen in drie namen: namelijk Matthias Mors, Horst Reichenbach en Georgette Lalis, respectievelijk vertegenwoordiger van de Europese Commissie binnen de trojka, baas van de taskforce en medewerkster van deze taskforce in Athene.
Het probleem: de Duitse nationaliteit van de eerste twee is voer voor karikaturen van het genre “Bismarck op bezoek bij Socrates”.
Het bewijs van deze malaise: de gêne die wordt veroorzaakt door het feit dat de belastingdeskundige die de Europese Commissie heeft gestuurd een… Griekstalige Duitser is. “Vertel dat maar niet te vaak”, adviseerden zijn collega's die erop prat gaan dat ze in 2011 al 500 miljoen euro aan achterstallige belastingen hebben weten te innen.
Georgette Lalis, een hoge Griekse ambtenaar die door Brussel is gestuurd om leiding te geven aan het team van de taskforce in Athene is vanaf nu de cruciale schakel. Deze dame van over de vijftig, vriendelijk en recht door zee, verblijft op de zevende etage van een sombere toren in de woonwijk Panormou. Haar baas, Horst Reichenbach, gaat altijd op stap met een lijfwacht. Zij niet. Zijn taalgebruik is nogal wollig, dat van haar niet.
Georgette Lalis werd door de EU al eerder, van 2001 tot 2004, in Athene gedetacheerd om leiding te geven aan het Griekse kadaster. Dat was en is een wirwar aan gesjoemel en de bron van de massale belastingontduikingen. Aan Nederlanders de lastige taak om daarin orde op zaken te stellen:
“Europa stuit in Griekenland op problemen tussen de Griekse staat en zijn burgers”, vertelt ze. Een van haar medewerkers vertelt verder: “Niemand heeft de bevolking ooit verteld dat zij gedurende drie generaties zou moeten betalen voor haar plotselinge verrijking in de jaren 1990-2000. Maar wij presenteren hun nu wel degelijk de rekening”.
Het andere probleem voor de eurocraten die tot taak hebben om orde op financiële zaken te stellen is dat ze een zware schuldenlast erven. De weigering van de Europese Commissie om de lidstaten te trotseren en hen te vragen om Griekenland te “straffen” toen de overheidsuitgaven uit de hand liepen na de Olympische Spelen van 2004 vindt steeds meer ingang.**
“Griekse eurocraten waren het ergst van allemaal”
**Het feit dat Eurostat, het bureau voor de statistiek van de EU, blind is geweest voor het schaamteloze bedrog van de Grieken, is voer voor complottheorieën. Het zwijgen van de Griekse president van het Europese hof van Justitie in Luxemburg, Vassilios Skouris, die eerder werd gepolst om leiding te gaan geven aan de huidige coalitieregering in plaats van Lucas Papademos, de vroegere vicepresident van de ECB die door de EU en de grote partijen in Griekenland uiteindelijk naar voren werd geschoven, maakt het idee van een passieve medeplichtige aannemelijk.
Is dat echt zo? Achilleas Mitsos draait eromheen. In zijn fraaie appartement in Kolonaki, de van oudsher deftige woonwijk van Athene voordat de Griekse nieuwe rijken naar de kust verkasten, geeft de gepensioneerde vroegere directeur-generaal van de Commissie voorbeelden van de dingen die nooit werden uitgesproken, maar die Griekenland al vergezellen sinds zijn toetreding tot de EU in 1981 en daarna bij zijn nog controversiëlere toetreding tot de euro.
“Dit ligt allemaal erg ingewikkeld, vertelt onze gastheer in keurig Frans. Ik heb zo vaak tijdens vergaderingen in Brussel gezegd dat er meer toezicht moest komen op ons land… maar op andere terreinen boekte Griekenland onbetwistbaar vooruitgang.” EU-omerta.
Dankzij het geld uit Brussel of geld dat tegen een lage rente werd geleend op de markt bezorgde de Griekse “zeepbel” sommigen rijkdom en anderen een carrière. “Onze Griekse eurocraten waren het ergst van allemaal”, schimpt Andreas, importeur van schoenen. “Ze wisten ervan, maar durfden niets. Erger nog: velen van hen waren trots op de manier waarop dat kleine Griekenland heel Europa belachelijk maakte. Ze gedroegen zich als politici. Terwijl onze politici zelf bezig waren de boel op te lichten”.
En nu? “We zouden graag willen dat er een nieuwe Jacques Delors opstond, die moedig tegen de Grieken zou zeggen: “Uw grenzen zijn de grenzen van Europa. U bent het Europa dat velen van uw gekozen leiders onwaardig zijn”, vertelt een EU-functionaris opgewonden. Maar de bladzijde Delors is omgeslagen. En José Manuel Barroso, de huidige voorzitter van de Europese Commissie, heeft zich sinds het begin van de crisis nog niet laten zien in de Griekse hoofdstad.**
