EU baart tijgers met melktanden

Drie Europese waakhonden moeten ons behoeden voor een nieuwe bankencrisis. Mogen we nu op beide oren slapen? Neen, zegt De Standaard, maar er is wel veel vooruitgang geboekt.

Gepubliceerd op 7 september 2010 om 15:24

'Nooit meer Fortis.' Met die gedachte in het achterhoofd keuren de 27 EU-ministers van Financiën vandaag een 'historisch akkoord' goed over een versterkt financieel toezicht. Dat akkoord voorziet in de oprichting van drie Europese waakhonden voor de banken en de markten (zie hieronder). Maar kunnen die waakhonden ook bijten?

"Jawel", zegt Karel Lannoo, voorzitter van de Europese denktank 'Centre for European Policy Studies' (CEPS) en een kritische volger van het Europees financieel beleid. "Dit is in veel opzichten een historisch akkoord, waarbij we een grote stap vooruit zetten." Maar wat wordt er dan allemaal anders? Wij zetten het voor u nog eens op een rijtje.

1.Sterktes

Voor het eerst komen er drie Europese scheidsrechters -één voor banken, één voor verzekeraars en één voor financiële markten- die bij onenigheid tussen de nationale toezichthouders kunnen bemiddelen en knopen doorhakken.

Dat dit broodnodig is, toonden de strubbelingen rond Fortis. Nederland en België gingen toen vooral voor hun eigenbelang, wat de reddingsoperatie fel bemoeilijkte. Er stonden immers nergens bindende afspraken op papier. Dat zal vanaf 1januari 2011 anders zijn.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Er komt ook een Europees radar- en alarmsysteem voor systeemrisico's. Een vierde Europese waakhond krijgt namelijk de bevoegdheid om data te verzamelen bij alle banken, beurzen en verzekeraars. De enorme risico's op de Europese financiële markten -Europa telt liefst 14banken met meer dan één biljoen euro op de balans- worden op die manier eindelijk in kaart gebracht. ECB-voorzitter Jean-Claude Trichet wordt de nieuwe baas van deze nieuwe Europese raad voor Systeemrisico's (ESRB). Tot spijt van de Britten.

De bedoeling is dat de nieuwe Europese waakhonden zich niet enkel in crisistijden met de nationale financiële toezichthouders bemoeien. Ook daarbuiten wordt de druk op de ketel gehouden. Als een nationale waakhond de Europese wetgeving niet opvolgt, kan Europa nu ingrijpen. "En als een belangrijk deel van de activiteiten buiten het land van oorsprong ligt -zoals bijvoorbeeld de zakenbankpoot van Deutsche Bank in Londen- kan het toezicht aan een ander land toegewezen worden", zegt Lannoo.

Een verbod op gevaarlijke financiële producten wordt tijdelijk mogelijk. De nieuwe Europese waakhonden kunnen dat aankaarten bij de Europese Commissie, die op termijn wel de wetgeving moet veranderen.

2.Zwaktes

"Er dreigen onvoldoende mensen en middelen om de Europese banken goed te controleren", waarschuwt Lannoo. "De nieuwe Europese waakhonden krijgen er enorme controletaken bij, maar hebben de mensen daarvoor niet. De financiering is bovendien onduidelijk."

De papieren banktijgers krijgen van Europa dus wel tanden, maar meer dan melktanden zijn het niet. Een voorbeeld? Voorlopig is slechts in 40 tot 50 mensen voorzien per nieuwe Europese instantie. Dat is bitter weinig. Ter vergelijking, bij de Britse toezichthouder FSA werken er 3.000 mensen. Bovendien moeten de nieuwe Europese waakhonden al binnen enkele maanden operationeel zijn. "Dat is onmogelijk. De ECB kreeg zeven jaar om zich in te werken", zucht Lannoo.

Het Europees Parlement had nog veel verder willen gaan in de versterking van het financieel toezicht. Zo komt er geen Europese consumentenwaakhond. Enkel een omslachtige mogelijkheid om financiële producten te verbieden.

Een echte Europese toezichthouder is nog ver weg. Op vraag van de Britten, kunnen de lidstaten namelijk een veto stellen tegen elke beslissing van de nieuwe Europese waakhonden die "een impact heeft op de nationale begroting". Daardoor kan Europa de lidstaten bijvoorbeeld niet opdragen om miljarden in een noodlijdende bank te steken.

3. Kansen

Omdat de financiering grotendeels gebeurt door de Europese Commissie zullen de lonen bij de Europese toezichthouders veel hoger liggen dan bij de nationale toezichthouders. "Dat kan de kwaliteit van de controle ten goede komen", knikt Lannoo.

Over drie jaar worden de meeste maatregelen herbekeken. "Dat is een kans om extra bevoegdheden toe te voegen, zoals een Europese controle op derivaten, clearing of boekhouding.' "

4. Bedreigingen

De impact van het begrotingsveto is mogelijk groter dan gedacht en kan voer worden voor discussie. Wanneer heeft een maatregel impact op een nationale begroting van een land? De Britten sloegen zich gisteren al op de borst. "We hebben de sleutels van de Bank of England niet afgegeven", schreef The Financial Times. Maar Karel Lannoo ziet daar geen graten in. "Bij onenigheid is het toch Europa die beslist."

Bezien vanuit Londen

De angst van de City

De Britse pers is weinig te spreken over de nieuwe, door Brussel goedgekeurde, toezichtsorganisaties, zelfs nu bekend is geworden dat een van de toezichthouders het hoofdkantoor in Londen zal vestigen. De andere twee organisaties krijgen een kantoor in Parijs en Frankfurt,aldus de Daily Telegraph, die nog maar eens benadrukt dat het Verenigd Koninkrijk er alles aan zal doen om de belangen van de City te verdedigen. Londen vreest, volgens de Financial Times, een “machtsverschuiving” richting Brussel. De krant voorspelt dat toekomstige EU-wetgeving geënt zal worden op dit "skelet" van wetgeving. De FT schrijft verder over de “ongerustheid” in de City wat betreft de “cultuurverschillen tussen Londen en plaatsen als Parijs en Frankfurt” en vreest bovendien dat andere financiële centra een deel van de Londense markt gaan inpikken dankzij veranderingen in de regelgeving.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp