EU-top in de mist

Een Duitse bondskanselier die nee zegt, in combinatie met een besluiteloze Franse president, stuit bij de EU-top op veel weifelende weerstand. Wil Europa de euro op deze manier redden?

Gepubliceerd op 16 december 2010 om 14:41

De crisis heeft voor een merkwaardige stemming in Europa gezorgd. Als we die met één woord zouden moeten omschrijven, zouden we zeggen: verdeeld. Sommige leiders willen landen die zwaar in de schulden zitten tegen elke prijs redden, andere niet. Sommige landen willen de euro houden, andere landen willen hun nationale valuta terug. Niets is meer zoals het een jaar geleden nog leek te zijn.

Vooraanstaande Poolse diplomaten doen hun beroep in Brussel juist nu alle eer aan als ze ’s avonds bij een biertje de vraag voorgelegd krijgen of hun land de euro eigenlijk nog wel wil invoeren. Meestal slaken ze dan een zucht. Ja, de euro, die zit toch wel behoorlijk diep in de crisis. Maar toch. Warschau blijft uiteraard bij zijn wens om de eigen zloty in te ruilen voor de gemeenschappelijke munt. Alleen is het nog onduidelijk wanneer het zover is. Daarop volgt een diplomatieke knipoog.

We moeten immers nog maar afwachten of het reddingsfonds over voldoende middelen beschikt en of de schuldenberg inderdaad kleiner wordt. Ja, het is waar, de afgelopen weken waren ze af en toe opgelucht dat ze nog geen lid waren van de euroclub. Dat is toch ook begrijpelijk, of niet soms?

Net als het gevoel van de Poolse diplomaten over de euro is ook de houding die veel Europese regeringsleiders hebben ten opzichte van de Duitse voorstellen vooral verdeeld. De gevoelens variëren van volledige afwijzing tot volledige instemming, waarbij de meeste landen rond een middenpositie schommelen, aldus een vooraanstaand diplomaat van een kleinere lidstaat. Ja, de Duitsers hebben vaak gelijk in deze kwestie. Maar we willen toch niet aldoor achter Berlijn aandraven. Of achter Berlijn en Parijs. “We hebben geen trek meer in Frans-Duitse voorstellen”, zegt een hoge diplomaat van een grotere lidstaat.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Besluiteloze regeringsleiders

De besluiteloze regeringsleiders dragen zelf ook bij aan deze ambivalente stemming. De Franse president Nicolas Sarkozy wilde nog voor het einde van het jaar zeker weten dat hij vele miljarden euro extra kon lenen. Het geld zou de lidstaten een ‘groeishock’ moeten geven en ze als het ware uit de crisis katapulteren. Twee reddingspakketten van vele miljarden voor eurolanden met een zware schuldenlast later lijkt de bedrijvige Fransman haast een schaduw van bondskanselier Angela Merkel.

Ook de Luxemburgse regeringsleider Jean-Claude Juncker heeft zich onlangs tot bij de club der besluitelozen geschaard. Hij trachtte met krachtig optreden zijn collega's te overtuigen met zijn voorstel een deel van de schulden te financieren met de uitgifte van euro-obligaties - met bescheiden succes.

Na de duidelijke afwijzing van Berlijn en Parijs kwamen de euro-obligaties als onderwerp zelfs niet eens op de agenda van de EU-top terecht. Daarop liet Juncker zijn minister van Buitenlandse Zaken verklaren dat het eigenlijk ook niet zo'n dringende zaak was. Een paar uur voor de top verkondigde hij echter toch weer dat hij zijn voorstel uiteraard opnieuw op tafel zou leggen.

Aankondigingen die voor verwarring zorgen

Met zulke aankondigingen jaagt uitgerekend de gekozen hoeder van de euro de verwarring over de vraag hoe de euro gered kan worden naar een nieuw hoogtepunt. Bovendien ergerde hij een aantal medestrijders, die lieten blijken wie het concept van de euro-obligaties feitelijk had geschreven.

Ze wisten te melden dat in de Brussels denkfabrieken en in de Europese Commissie een aantal zeer betrokken wetenschappers en ambtenaren zitten, die er uit eigen beweging hard aan werken om de Europese lidstaten dichter naar elkaar toe te laten bewegen.

Velen van hen zijn afkomstig uit de lidstaten die aan de wieg stonden van de Europese Gemeenschap. Nu willen ze ook komen tot een gemeenschappelijk economisch beleid en vergelijkbare sociale standaards creëren voor iedereen. De huidige trend om nationaal te denken, die in een groot aantal lidstaten zichtbaar is, staat echter haaks op deze wens. Daarom weigeren de eurocommissarissen momenteel ook om dergelijke ideeën officieel te propageren.

Financiële markten zetten hun speculaties voort

Dat besluiteloze politici niet erg nuttig zijn bij het oplossen van de crisis illustreren de reacties van managers op financiële markten en op de beurzen wel. Ze bekijken het gedoe in Brussel met enig interesse en gaan verder met wedden tegen de euro. Voor de EU-top dreigen ze om eventuele volgende lidstaten met grote schulden een nog slechtere waardering te geven.

Staats- en regeringsleiders doen nu hun best om hun bijeenkomst eruit te laten zien als kalm werkoverleg. “Een hele normale top”, zo wordt beweerd in Duitse regeringskringen. Tegelijkertijd hebben ze er een beetje onbehaaglijk gevoel bij. De topman van de Europese Centrale Bank, Jean-Claude Trichet, schuift immers ook aan.

En dat is niet gebruikelijk. Toen hij in mei op een bijzondere EU-top een voordracht hield over hetzelfde thema, besloot de EU twee dagen later tot het oprichten van een reddingsfonds van 750 miljard euro.

Toelichting

Europese obligaties of slechts herziening van Lissabon?

De Europese Raad van 16 en 17 december “zou wel eens voor tweedracht kunnen zorgen” schrijft Libération die vaststelt dat het thema van de euro-obligaties de Europese Unie in twee kampen verdeelt. Met “aan de ene kant zij die nee hebben gezegd tegen het voorstel voor de uitgifte van Europese obligaties (Duitsland en Frankrijk aan kop) en aan de andere kant Luxemburg, Italië, België, Spanje, Portugal en Griekenland.

De Franse krant licht toe dat met Europese obligaties “de Unie uit eigen naam staatsleningen kan verstrekken, zoals de Amerikaanse staat dat ook al doet. Volgens de voorstanders zouden dergelijke leningen kunnen worden verstrekt aan regeringen die niet in staat zijn om hun schulden tegen acceptabele rentepercentages op de geldmarkten te financieren, zoals het geval was met Griekenland en Ierland. Een nieuw op te richten Europees agentschap, voorgesteld door de Luxemburgse premier Juncker en de Italiaanse minister van Financiën Giulio Tremonti, zou Europese obligaties kunnen uitgeven tot 40% van het bbp van de EU (11.970 miljard euro).

Maar officieel, brengt Les Echos in herinnering, mag de Raad maar één onderwerp behandelen: “de herziening van het verdrag van Lissabon, waartoe Duitsland aanvankelijk verzocht. Dit land zal ook de aftrap geven voor de oprichting van een permanent mechanisme voor financiële stabiliteit in de eurozone.” Het Franse financieel-economische dagblad merkt op dat “geen enkele staat zich nog langer verzet tegen een herziening van het verdrag, mits de wijzigingen miniem zijn. Iedereen heeft het begrepen: met een herziening verkrijgt de Duitse bondskanselier Angela Merkel de rechtsgrond waarmee zij de deelname van Duitsland aan de steun van de eurozone kan rechtvaardigen ten overstaan van het Constitutionele Hofdat op alle slakken zout legt."

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp