Kies een taal
Europa is aan het veranderen. De huidige financiële crisis heeft de zwakheden van de ‘software’ blootgelegd en ervoor gezorgd dat de EU de afgelopen maanden minstens even snel voortgang boekt als in de jaren 80 en begin jaren 90 van de vorige eeuw onder invloed van het driemanschap van destijds, Mitterand, Kohl en Delors.
Eén voor één worden de dogma’s van het Verdrag van Maastricht losgelaten. De euro is niet langer heilig. Het is van nu af aan toegestaan om te overwegen uit de euro te stappen, tijdelijk of definitief.
De Europese Centrale Bank heeft dat zeker gesteund door de inflatie te beteugelen. Toch aarzelde Jean-Claude Trichet niet om zich te onttrekken aan de strenge leer en voor miljarden staatsobligaties op te kopen van lidstaten die in de problemen zitten.
Erger nog, binnenkort zou de onafhankelijkheid van de ECB wel eens ter discussie kunnen komen te staan. Er wordt al maanden gesproken over het opzetten van een Europese structuur voor economisch bestuur. Onze president, Herman van Rompuy, is aan zet bij dit dossier en wordt daartoe van Franse zijde aangespoord. Hij zou tijdens de volgende Europese top, over twee weken, met voorstellen moeten komen.
Intussen schittert de Europese Commissie van José Manuel Barroso, die ooit symbool stond voor het federalistische ideaal, in deze crisis door afwezigheid. Er worden besluiten genomen zonder de Commissie, ook al probeert Barroso opnieuw het voortouw te nemen door zich het dossier van de euro-obligaties of dat van de omvorming van het Europees Financieel Stabiliteitsfonds (EFSF) in een Europees Monetair Fonds toe te eigenen.
De hypothese van een nieuw verdrag, van een federatie van lidstaten of van een Europa van twee of drie snelheden wordt serieus ter sprake gebracht, zelfs door de fervente “Europeanisten”.
Het intergouvernementalisme is op zijn retour. Regeringsleiders zitten zelf aan het roer van het Europese schip met het Frans-Duitse oprichtingsduo als kapitein. Helaas functioneert het duo niet al te best, zoals we de afgelopen maanden hebben ervaren. De uitgedragen visie schept soms banden, is soms boekhoudkundig van aard, maar is zelden historisch te noemen.
Toch bestaat er nog steeds een kans om Europa opnieuw uit te vinden. Dat is zelfs onze heilige plicht als we willen voorkomen dat de G20 in november op een ramp uitdraait.
Opinie
Joseph Stiglitz: de ECB vergist zich
De Europese Centrale Bank (ECB) is de belangrijkste speler in de strijd tegen de schuldencrisis van de eurozone maar baseert zich op « een filosofie die gefaald heeft », aldus Joseph Stiglitz, winnaar Nobelprijs economie. In het Tsjechische dagbladHospodářské noviny bekritiseert hij de “ideologische” afhankelijkheid van centrale banken “die de financiële crisis op een veel minder geslaagde manier het hoofd hebben geboden” dan de nationale banken. Want "in plaats van dat ze verantwoordleijkheid hebben genomen ten opzichte van hun burgers, hebben ze verantwoordelijkheid genomen ten opzichte van de markten”. De ECB zou zich voortaan niet alleen bezig moeten houden met inflatievraagstukken, maar ook met werkgelegenheid, economische groei en financiële stabiliteit.
Joseph Stiglitz denkt niet dat er in de komnde jaren sprake van een economische opleving zal zijn, omdat die in de kiem wordt gesmoord door de bezuinigingen waarmee de Europese staten hun nationale begrotingen proberen te beteugelen. Hij denkt dat het nodig is om een “institutioneel kader voor stabiliteit en verantwoordelijkheid” te scheppen. En Europa zou zich kunnen laten inspireren door... India, waar de centrale bank “onafhankelijk is en van professionnaliteit getuigt, en tegelijkertijd verantwoording aflegt aan de regering”.
