Nicolas Sarkozy en Angela Merkel op 16 augustus in het Elysée.

Goede ideeën, maar aan de late kant

De maatregelen die Angela Merkel en Nicolas Sarkozy tijdens hun ontmoeting op 16 augustus in Parijs hebben besproken, zijn nuttig om de schuldencrisis het hoofd te bieden. Toch had deze crisis voorkomen kunnen worden als deze maatregelen maanden geleden al waren genomen.

Gepubliceerd op 17 augustus 2011 om 14:40
Nicolas Sarkozy en Angela Merkel op 16 augustus in het Elysée.

Misschien hebben de cijfers van gisteren [16 augustus] over de Duitse economie Berlijn geholpen te beseffen dat we in de eurozone allemaal in hetzelfde schuitje zitten. Het overleg dat Nicolas Sarkozy en Angela Merkel in Parijs voerden, heeft belangrijke nieuwe maatregelen opgeleverd die, zoals het tegenwoordig regel is in Europa, een paar maanden geleden nog hun doel zouden hebben bereikt en dus een groot aantal problemen en veel offers zouden hebben kunnen voorkomen.

Laten we hopen dat de nu aangekondigde maatregelen voldoende zullen blijken te zijn. Een tijdje geleden was een economisch bestuur voor de eurozone al dringend nodig geweest. Als dat bestuur met nauwkeurig omschreven regels en procedures al eerder zou zijn ingesteld, zou Italië de vernedering van afgelopen week bespaard zijn gebleven [de brief waarmee de ECB de Italiaanse regering precies voorschreef welke bezuinigingsmaatregelen met spoed moesten worden getroffen, red.].

Het overleg in Parijs was een goede gelegenheid om een begin te maken met het corrigeren van de fouten die het Frans-Duitse duo sinds de ongelukkige top in Deauville van oktober 2010 heeft begaan en om de lacunes en onduidelijkheden van de laatste top van 21 juli weg te werken.

Het fiasco aan van de 'intergouvernementele methode'

Helaas kunnen sommige negatieve gevolgen van deze fouten niet meer worden vermeden, andere gelukkig wel. De benoeming van een politieke voorzitter van de eurozone is een voorzichtige stap vooruit op weg naar veel omvattender en in democratisch opzicht meer legitieme oplossingen, waar vooral de sterkste landen weinig voor voelen. Deze benoeming toont het fiasco aan van de 'intergouvernementele methode' (Europa wordt vooral bestuurd via directe relaties tussen regeringen onderling, niet door centrale instellingen).

Nieuwsbrief in het Nederlands

Zonder een efficiënter mechanisme dat ervoor zorgt dat lidstaten het stabiliteitspact niet langer kunnen overtreden, raken we niet uit de huidige problemen rond de euro. De 'bijna automatische' sancties, waar destijds door de Europese Centrale Bank (ECB) om werd gevraagd en gisteren opnieuw door premier Rutte, zouden een betere manier zijn geweest om de onzekerheid op de financiële markten te verminderen. En dat terwijl Nicolas Sarkozy er in Deauville nu juist in was geslaagd om Angela Merkel ervan te overtuigen dat ze beter kon afzien van haar "bijna automatische" maatregelen, uit vrees voor de gevolgen daarvan voor Frankrijk.

Het is niet erg waarschijnlijk dat de instelling van een politieke 'Mr. Euro' en van een constitutionele 'gulden regel' van een evenwichtige begroting in elke lidstaat hetzelfde effect zou kunnen sorteren. Het streven naar evenwichtige begrotingen voor de komende jaren was immers het voornaamste richtsnoer in de eerste versie van het stabiliteitspact voor de euro. Die regel werd in 2003 echter zowel door Duitsland als door Frankrijk opgeschort.

Als het enigszins versterkte nieuwe mechanisme van een gemeenschappelijk economisch bestuur uiteindelijk inderdaad blijkt te functioneren, zou dat de weg kunnen vrijmaken voor de uitgifte van gemeenschappelijk schuldpapier voor de eurozone, de zogenaamde ‘euro-obligaties’. Eerder niet. In dat opzicht hebben de Duitsers gelijk, omdat het risico waartoe sommige lidstaten door onverantwoord gedrag neigen eerst in de kiem moet worden gesmoord.

In diezelfde periode vertraagde de economische groei

Verrassend genoeg kwam uit dit onderhoud ook een heffing op financiële transacties voort, vergelijkbaar met de Tobin-heffing die ooit geliefd was bij alternatieve bewegingen. Het zou een uitstekende zaak zijn als een dergelijke heffing zou worden ingevoerd, want hoe meer landen daar niet aan mee willen doen (Groot Brittannië is dat in elk geval niet van plan), des te zwaarder zullen de landen worden gestraft die de heffing wel accepteren en zij zullen worden geconfronteerd met een zwakker handelsverkeer. Het feit dat Nicolas Sarkozy en Angela Merkel beseften dat deze heffing weer tevoorschijn moest worden gehaald, illustreert een andere kolossale fout die in Deauville werd begaan en afgelopen 21 juli opnieuw.

De ‘participatie van banken’ in de schuldencrisis, een eis van Duitsland die tot doel heeft om banken een deel van de rekening te laten betalen en uitsluitend aanvaard door Griekenland, heeft de zwakkere landen verder doen wegzinken, zonder dat bankiers op hun vermogen hoefden in te teren. De ECB had dit al voorspeld.

In diezelfde periode vertraagde de economische groei, ook in Duitsland. Zo zien we maar weer dat het verschil tussen de 'twee snelheden' toch niet zo groot is als werd gevreesd. Het meest indrukwekkend is echter het feit dat de cijfers van het bbp naar beneden toe moeten worden bijgesteld: zelfs in Duitsland is men er niet in geslaagd het niveau van voor de crisis te bereiken.

Toch kunnen we beter kalm blijven: de Duitse economie blijft solide, zelfs al heeft ook die te lijden onder de heersende wereldwijde groeivertraging. Het is dan ook beslist niet uitgesloten dat juist de binnenlandse vraag Duitsland de komende maanden overeind houdt in plaats van de export, zoals de overige lidstaten al verwachtten.

Gezien vanuit België

Van Rompuy officieel naarvoren geschoven als 'M. Euro'

Merkel en Sarkozy maken Van Rompuy ‘euro-premier’”, schrijft De Standaard met genoegen. Op 3 augustus schoof de Belgische krant dit idee al naar voren, maar nu hebben Angela Merkel en Nicolas Sarkozy gezamenlijk bevestigd “wat al even in de lucht hing: Herman Van Rompuy, de voorzitter van de Europese Raad, moet voor hen voortaan ook regelmatig bijeenkomsten van de eurolanden op het hoogste niveau gaan voorzitten”.

De krant, die spreekt van “een symbolisch belangrijke stap”, wijst erop dat door de langdurige crisis de Belgische Van Rompuy “in het verleden al meermaals die rol op zich heeft genomen – de laatste keer was op 21 juli – maar nu zou die taak ook geformaliseerd worden in de vorm van een soort ‘euro-regering’”. De Standaard licht toe dat de Franse president en de Duitse bondskanselier geopperd hebben dat ‘Mr. Euro’ twee keer per jaar bijeenkomt met de leiders uit de eurozone, “maar bij acute crisissen kunnen extra topconferenties bijeengeroepen worden”.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp