Kies een taal
De afgelopen jaren heeft Spanje ongekend veel geld in nieuwe infrastructuur gestoken. Het resultaat is er dan ook naar: wij hebben binnen Europa het grootste aantal kilometers aan snelwegen en wat hogesnelheidstreinen betreft, hebben wij Frankrijk onlangs van de troon gestoten met de ingebruikneming van de lijn Madrid-Valencia [op 18 december]. Ons spoorwegennet omvat in totaal 2.665 kilometer, waarmee Spanje wereldwijd op de tweede plaats staat achter China.
Dat roept twee vragen op. Ten eerste, kan Spanje zich in tijden van crisis een dergelijke luxe veroorloven? Ten tweede, is het project verantwoord vanuit het oogpunt van ruimtelijke ordening? Men kan zich inderdaad afvragen of een uitgesproken stervormig netwerk met Madrid als epicentrum geen perifere lijnen ontbeert, zoals de veelgevraagde mediterrane corridor [Barcelona-Valencia].
6 miljard euro: een fortuin
Valencia, de laatste grote stad die de AVE [de Spaanse hogesnelheidstrein] nog niet aandeed, heeft de nieuwe infrastructuur hartstochtelijk toegejuicht. Milieubeschermers, vakbonden en organisaties die zich met duurzame ontwikkeling bezighouden, zien er echter een typische ontsporing van de nieuwe rijken in.
"Het grote verschil tussen Spanje en andere Europese landen is dat laatstgenoemden de dienstverlening plannen en wij enkel de infrastructuur", klaagt Pau Noy, medewerker van de Fundació Mobilitat Sostenible i Segura (stichting voor duurzame en veilige mobiliteit). "Hier is het belangrijk om de AVE binnen te halen, het maakt daarbij niet uit of we deze trein nodig hebben, of hij veel geld kost of hoeveel reizigers hij zal vervoeren."
Waarom hebben we een fortuin — 6 miljard euro — aan deze AVE besteed, die volgens officiële prognoses het eerste jaar slechts 3,5 miljoen passagiers naar hun bestemming zal brengen? Dat is niets vergeleken bij de 400 miljoen passagiers die de treinen in 2009 in de voorsteden vervoerden.
Het tijdperk van overdaad en grote investeringen is met de crisis voorbij en degenen die dit beleid — de AVE voor iedereen — hekelen, verlangen dat de regering kiest voor een meer rationeel model. "Het is een elitair beleid dat jongeren ertoe dwingt in de bus of auto te stappen, want de hogesnelheidstrein is duur", luidt de kritiek van Noy.
Gregorio Martín, hoogleraar aan de universiteit van Valencia, denkt dat het allemaal niet zo eenvoudig ligt. "Het was nodig het aantal vrachtwagens en vliegtuigen, de twee meest vervuilende vervoermiddelen, te verminderen op grond van het Kyoto-protocol tegen klimaatverandering. De AVE scoort qua milieu- en energiebalans beduidend beter dan het vliegtuig, in een verhouding van 4:1."
Alleen Madrid profiteert
Milieubeschermers en Spaanse organisaties voor vervoersmobiliteit zijn het niet eens met de segmentering van de netwerken. "Europa kijkt met verbazing naar de manier waarop wij de Europese fondsen gebruiken", stelt Noy. "In plaats van de samenhang te bevorderen en het regionale vervoer te verbeteren, heeft Spanje voor de hogesnelheidstrein gekozen. Daar profiteert alleen Madrid van, waarbij Valencia, Zaragoza en andere grote steden tot wijken van de hoofdstad worden getransformeerd."
Madrid is via de AVE reeds op 21 Spaanse steden aangesloten, terwijl het oorspronkelijke plan van de opeenvolgende regeringen was veruit de meeste provinciale hoofdsteden met het centrum te verbinden. Nu is het de prioriteit van het ministerie van Verkeer dit aanvankelijk geplande stervormige netwerk te voltooien, waarvoor echter wel privékapitaal nodig is. Al lange tijd is minister José Blanco op zoek naar particuliere investeerders in de Verenigde Staten en China.
