Een straat in Athene, mei 2011.

Leven in tijden van de Trojka

Uitgaan, inkopen, vervoer en aperitiefjes op een terras: het is allemaal verleden tijd. Chirurgische ingrepen worden uitgesteld, rekeningen vergeten en bijlessen stopgezet. Getroffen door de crisis hebben de Grieken geleerd hun levensstandaard drastisch naar beneden te brengen. Hun dagelijkse leven is een droeve aangelegenheid geworden.

Gepubliceerd op 1 juni 2011 om 15:13
Een straat in Athene, mei 2011.

Het beroemde boodschappenmandje van de huisvrouw raakt niet meer zo snel vol als vóór de crisis. De cijfers bevestigen dat: slechts 12 procent van de consumenten geeft in de supermarkt meer dan 100 euro uit. Zelfs mensen die daar vaak boodschappen doen, laten de merkproducten links liggen en kiezen voor merkloze alternatieven.

Het rapport van het MRB, het instituut voor opinieonderzoek, liegt er niet om: uit een enquête onder elfduizend personen blijkt dat de gemiddelde gezinsconsumptie er in 2010 heel anders uitzag dan het jaar daarvoor. De consument kiest voor zetmeelhoudende producten, rijst en meel, terwijl 40 procent de grote merken in de schappen laat staan als het gaat om schoonmaakmiddelen. Alleen de verkoop van biologische producten en van groente en fruit uit eigen land lijkt op peil te blijven.

De crisis heeft ook afbreuk gedaan aan het cliché van de feestvierende Griek die elke avond tot in de kleine uurtjes uitgaat: velen hebben ontdekt dat het thuis ook gezellig kan zijn en gaan niet langer uit eten in een restaurant. Een ramp volgens de voorzitter van de vereniging van restaurants in Griekenland: "Er zijn dagen dat we geen enkele klant hebben", zegt hij.

Hij heeft een restaurant in Piraeus en verbaast zich erover dat de sfeer steeds bedrukter wordt: "Maandag had ik 350 euro in kas, dinsdag 230 en woensdag 240 euro. En dan te bedenken dat dit normaal gesproken dagelijks 1.500 euro was." Hij schat in dat de omzet van de middenstanders met 55 procent is gedaald en zegt dat iedereen hoopt dat het toeristenseizoen goed zal verlopen.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Maar bijna zesduizend restaurants hebben hun deuren al gesloten. En vanaf nu tot het eind van het jaar zouden er tussen twintig- en vijfentwintigduizend dichtgaan! Zelfs met goedkoop voedsel gaat het slecht: de verkoop daarvan is met 30 tot 35 procent gedaald!

Wat betreft de gezondheid geldt: "Dat zien we later wel." Een dergelijke opmerking hoor je steeds vaker uit de mond van de Grieken. Wie had dat ooit gedacht in het land van de zwartkijkers waar medicijnen als zoete broodjes over de toonbank gaan? Mensen kopen aanzienlijk minder vitamines en antibiotica; bloedonderzoeken, röntgenfoto's en mammogrammen worden op de lange baan geschoven, evenals galoperaties.

Voor elektriciteitsrekeningen geldt hetzelfde verhaal. De Grieken kunnen ze niet langer betalen; sommigen grijpen de gelegenheid aan om ze te 'vergeten'. De Griekse nationale elektriciteitsmaatschappij heeft meegedeeld dat er een bedrag van 200 miljoen euro aan onbetaalde nota's uitstaat. En dat is nog niet alles.

Naast de positieve punten, bijvoorbeeld dat de Grieken steeds minder de auto nemen om zich te verplaatsen, zijn er ernstiger ontwikkelingen gaande, zoals op het gebied van onderwijs: de privélessen, die een waar instituut vormen en als aanvulling op een ontoereikend onderwijsstelsel dienen, bevinden zich in een neergaande spiraal. Volgens Giorgos Petropoulos van de vereniging voor privélessen "is de daling 40 procent en dat is verontrustend, vooral voor de eerste jaren van de hogere middelbare school".

Kortom, de Grieken proberen overal zo veel mogelijk op te beknibbelen. Gepensioneerden spreken af in een ouderencentrum om een kopje koffie te drinken en mijden de terrassen van Athene die te duur zijn geworden; in de supermarkt zijn de schappen met de goedkoopste producten het meest geliefd en blijven de overige onaangeroerd.

Gezondheid

Een samenleving op de rand van een zenuwinstorting

Twee maanden geleden kreeg een 35-jarige man last van pijn in de buik en op de borst. Ook werd hij geplaagd door hoofdpijn. Hij maakte zich ongerust en bezocht zijn huisarts, die hem het advies gaf een aantal onderzoeken te laten verrichten. Al zijn symptomen bleken psychosomatisch van aard te zijn. Daarop ging hij naar een psychologe. "Deze patiënt was voortdurend enorm bezorgd. Een knagende angst had zich van hem meester gemaakt", vertelt Asimina Christopoulou. "Het bedrijf waar hij werkte, had aangekondigd dat er ontslagen zouden vallen en hij was bang zijn baan kwijt te raken", zegt de therapeute.

De angst om werkloos te worden, de onzekerheid en het gespannen sociale klimaat hebben een duidelijk, zelfs ernstig psychologisch effect op het individu. Angst is een natuurlijke reflex die bij gevaar een nuttige rol speelt, maar elke situatie wordt gevaarlijk wanneer wij de controle daarover verliezen. En dat lijkt op dit moment in Griekenland te gebeuren. Sinds de eerste tekenen van de economische crisis zich openbaarden en er vervolgens bezuinigingen werden doorgevoerd, hebben vooral de middenklassen en de kansarme groepen in de samenleving met psychische problemen te kampen. "Maar ook de meer welgestelden ontspringen de dans niet", merkt dr. Ilia Theotoka Chrysostomidis, psychiater aan de Universiteit van Athene, op. "Angststoornissen, depressies, paniekaanvallen, slaapproblemen en ook zelfmoordpogingen zijn toegenomen. En iedereen wordt daarmee geconfronteerd", zegt de psychiater.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp