Kies een taal
Politiek is een hard vak. Overwinning en nederlaag liggen vaak dicht bij elkaar, net als triomf en afgang. Soms kun je in een paar weken tijd alles verliezen.
Het jongste voorbeeld daarvan is de Duitse kanselier Angela Merkel. Eind maart was zij nog de koningin van Europa. Tijdens de voorjaarstop in Brussel speelde zij een overheersende rol. Zij dicteerde de voorwaarden toen er onderhandeld werd over de uitgangspunten voor een reeks maatregelen om de in nood verkerende Grieken te redden. Zij vond dat er vooral niets moest worden gedaan. De andere lidstaten hadden zich daar maar in te schikken.
Zes weken later staat de voormalige heerseres met lege handen. Haar tactische opstelling heeft niets opgeleverd. Haar macht is uitgehold, zowel in eigen land als in Europa. Toen de EU-lidstaten afgelopen weekend van de ene op de andere dag een gigantisch noodplan opstelden om de euro te redden, was het Frankrijk dat de touwtjes in handen nam - in nauw overleg met Italië en de andere landen uit het Middellandse-Zeegebied.
Sarkozy werpt zich op als crisismanager
Deze recente gebeurtenissen markeren een breuk. De financiële crisis en de maatregelen om de euro er weer bovenop te helpen, zullen de Europese Unie ingrijpend veranderen. De Unie zal Franser worden, en minder Duits. En niet alleen omdat de Franse president Nicolas Sarkozy zich wist op te werpen als crisismanager met een langetermijnvisie, terwijl Angela Merkel met haar gedachten nog bij de Duitse deelstaatverkiezingen [in Noordrijn-Westfalen, op 9 mei, red.] was. In de toekomst zal de politiek in Europa op Franse wijze worden bedreven. Dat geldt ook voor de methoden, en zelfs voor de instellingen.
Afgelopen weekend hebben de Duitsers in één klap afstand gedaan van een positie die tot voor kort heilig was in hun ogen. Voortaan zullen de zaken gaan zoals Parijs dat wil: in zijn huidige vorm kan het stabiliteitspact voor de euro, dat een Duitse uitvinding was, de prullenbak in. Het is op dit ogenblik namelijk niet het pact dat de stabiliteit van de eenheidsmunt waarborgt, maar het reddingsplan van honderdtien miljard euro voor de Grieken, evenals het steunpakket van 750 miljard euro dat is uitgetrokken voor andere lidstaten die ten onder zouden kunnen gaan.
Verbod financiële injectie opgeheven
Ook het verbod op een financiële injectie is feitelijk opgeheven. De Duitsers hadden deze clausule de afgelopen maanden als een monstrans voor zich uitgedragen, om zich in te dekken tegen eventuele klachten in Karlsruhe [waar het Duitse Constitutionele Hof zetelt, red.]. Dergelijke ideeën kwamen bij de Fransen niet op. Uiteindelijk hebben zij het voortouw genomen.
Sarkozy is ook dichter bij zijn doel gekomen om een economisch bestuur in te stellen onder de zestien leden van de eurozone. Het was namelijk deze groep landen die de cruciale besluiten van het afgelopen weekeinde heeft genomen. De Europese Commissie kon niet meer dan hand- en spandiensten verrichten. Van doorslaggevend belang is echter dit: in alle landen van de eurozone groeit het besef dat er voortaan niets meer mogelijk is zonder politiek leiderschap en een duidelijke versterking van de economische coördinatie tussen de partners. Tot nu toe zijn de Duitsers altijd doof geweest voor deze discussie. Van nu af aan zal Europa over een economisch bestuur beschikken, of dat nu officieel is of niet. De Europese Unie heeft geen andere keuze, als zij de ontwerpfouten van haar munt wil verhelpen.
Franse visie voert boventoon
Ook als het om de Europese Centrale Bank (ECB) gaat, is het momenteel de Franse visie die de boventoon voert. De ECB is ooit naar het Duitse voorbeeld van de Bundesbank opgezet als een onafhankelijke instelling, maar liet zich afgelopen weekend opeens bij het in Brussel gesloten akkoord betrekken. De bank verklaarde zich zelfs bereid om in noodgevallen de schulden van de landen die op het randje van een faillissement verkeren, over te nemen. Het is gedaan met de onafhankelijkheid van de ECB, die niet meer is dan de uitvoerende instantie van de politieke organen. Dat is niet alleen ongekend; het is revolutionair.
Laten wij niet naïef zijn. We moeten niet denken dat de Duitse visie weer de overhand krijgt om de dingen recht te zetten als de storm op de beurzen eenmaal geluwd is en de financiële crisis achter ons ligt. Eén week was voldoende om de Europese taboes een voor een te doorbreken. Als de Europese partners gaan nadenken over de gevolgen van deze crisis met betrekking tot de euro en nieuwe spelregels binnen de monetaire unie gaan vaststellen, dan bevinden de Duitsers zich in een hachelijke positie. Hun Europese model heeft de beproeving niet doorstaan. Het bewijs daarvoor hebben zij zelf geleverd door in te stemmen met dit omvangrijke reddingsplan voor de Europese munt.
