Tegenstanders van de euro in opmars

De verkiezingsscore die de Echte Finnen op 17 april behaalden maakt wederom duidelijk dat in heel Europa zich een opmars voordoet van eurosceptici die met hun populistische taal over Europa als geheel en de zwakke EU-landen in het bijzonder steeds meer gehoor vinden.

Gepubliceerd op 19 april 2011 om 14:58

De Duitse politicus Peter Gauweiler (CSU) is nooit een fan geweest van de euro. Hij noemt het 'Esperantogeld', naar de internationale kunsttaal Esperanto die door niemand wordt gesproken. “Als we Griekenland en Portugal willen helpen, dan zouden we moeten zeggen: verlaat de eurozone“, zei Gauweiler deze week in een talkshow op de Duitse televisie. Het verwijt dat hij populisme bedrijft, kan hij wel hebben: “Dat betekent alleen maar dat ik weet wat de mensen denken.

Gauweiler weet misschien niet wat 'de' mensen denken, maar hij weet wel wat steeds meer Europeanen willen: uit de euro stappen. De aanhoudende crisis, de bezuinigingsprogramma’s en de noodhulp hebben tot gevolg dat in veel landen de aversie tegen de gemeenschappelijke munt groeit.

In Frankrijk gaat de rechtse partij Front National tekeer tegen de euro en in Nederland willen de populisten van de PVV de gulden terug.

De Finse partij Echte Finnen heeft met haar leuzen tegen de euro bij de parlementsverkiezingen van gisteren zelfs de derde plaats in de wacht gesleept. Daarover maken de financiële markten zich intussen ook zorgen: “Het economische risico in de monetaire unie wordt afgelost door het politieke risico”, benadrukt Thomas Mayer, hoofdeconoom bij de Deutsche Bank.

Nieuwsbrief in het Nederlands

De eurocrisis is ondanks noodhulp en een aangescherpt stabiliteitspact immers nog niet voorbij. In de perifere eurolanden wordt massaal bezuinigd op de sociale uitgaven voor de bevolking. Belastingen stijgen, lonen dalen, pensioenen krimpen - de overheid trekt zich steeds verder terug en de mensen worden armer. Velen geven de EU of het Internationaal Monetair Fonds daarvan de schuld. De woede groeit.

Zware verplichtingen

Tegelijkertijd is overduidelijk dat Portugal, Spanje, Ierland en Griekenland nog steviger zullen moeten bezuinigen dan tot nu toe werd gedacht. De zware verplichtingen hebben namelijk tot gevolg dat de economische resultaten instorten, waardoor de belastinginkomsten dalen en het begrotingstekort stijgt, ondanks het bezuinigingsbeleid. "Het consolidatieprogramma van Griekenland voor 2011 dreigt te mislukken”, vreest Christoph Weil, econoom bij de Duitse Commerzbank. In Spanje en Ierland is de begrotingssituatie in de eerste maanden van dit jaar niet verbeterd. Portugal wil nog verdergaande consolidatiemaatregelen treffen.

Aangezien alle landen in crisis hun kaarten op de export zetten om de groei aan te zwengelen, proberen ze via loonsverlagingen hun concurrentiepositie ten opzichte van landen als Duitsland te verbeteren. Daardoor komen de inkomens en de consumptie nog verder onder druk te staan. Er dreigt een “overbelasting aan bezuinigingen” waarschuwt de Franse bank Société Générale, en "dat is een riskant spel”.

Want in de crisislanden groeit een anti-eurostemming. “Euroscepsis is een politieke kracht die in Ierland op haar doorbraak wacht”, waarschuwt Hugo Brady van hetCentre for European Reform. Maar ook in de rijkere landen als Finland, Duitsland en Nederland groeit de onvrede, omdat die landen zichzelf als nettobetalers van Europa beschouwen. “Aanhoudende financiële steun aan financieel zwakke regeringen zal leiden tot politieke spanningen”, voorspelt hoofdeconoom Mayer van de Deutsche Bank.

Als bliksemafleider in een storm

De rechtse partijen profiteren daarvan. Zo hebben de Echte Finnen aangekondigd tegen iedere vorm van hulp aan Portugal te zullen stemmen. De enorme toename aan stemmen voor deze partij zou daarom tot een werkelijk probleem kunnen uitgroeien voor de EU. Een eurosceptische Finse regering zou namelijk alle EU-besluiten kunnen blokkeren waarvoor unanimiteit vereist is.

Ook in Frankrijk behaalt het Front National grote successen met tegen Europa gerichte leuzen. “De EU vormt een structuur die voor mij totalitaire trekken heeft”, zei Marine Le Pen, leidster van het Front National, “een soort Europese Sovjet-Unie als het ware". In Nederland geeft PVV-leider Geert Wilders af op de financiële hulp aan het aangeslagen Griekenland: “Wij krijgen het werk, zij de souvlaki. Wij werken ons een slag in de rondte voor hun glaasje ouzo”, riep Wilders zijn collega’s in de Tweede Kamer toe. “Maar als het aan de PVV ligt krijgt Griekenland geen eurocent! Portugal en Spanje trouwens ook niet!

Deze leuzen, die vroeger door buitenstaanders werden gebezigd, verontrusten inmiddels ook financiële experts. “Het economische klimaat verslechtert en vormt dus een vruchtbare bodem voor de ideologie van extreem rechts”, schrijft Dylan Grice van de Franse bank Société Générale in een rapport voor beleggers. De rechtse partijen zijn traditioneel tegen buitenstaanders, in elk geval tegen buitenlanders en immigranten, maar nu zouden ze een nieuwe zondebok hebben gevonden in de supranationale munt, de euro. “Ieder afzonderlijk euroland voelt zich door het buitenland gedomineerd”, aldus Grice. “En eenzaam in het midden van het landschap staat het eurogebouw, als een bliksemafleider in een storm."

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp