Nieuws Welke toekomst heeft de Europese Unie ? (1)

Verstoorde verhoudingen

Ze zetten hun vriendschap op het spel. De manier waarop Duitsland en Frankrijk omgaan met de crisis rond de euro zorgt voor verstoorde onderlinge verhoudingen. Soloacties buiten EU-instellingen om groeien uit tot splijtzwam van de Europese Unie, zo beweert de Oostenrijkse krant Die Presse.

Gepubliceerd op 21 mei 2010 om 13:26
Waar is het toch misgegaan?

Naar buiten toe tonen ze zich eensgezindheid. De regeringen van de EU-landen namen een besluit over een pakket hulpmaatregelen voor Griekenland, een reddingsfonds van 750 miljard voor de euro, nieuwe regelgeving voor hedgefondsen en ze kwamen zelfs iets nader tot elkaar in de netelige kwestie van belastingheffing op financiële transacties. Maar schijn bedriegt. Achter de schermen zijn centrifugale krachten met vernietigende effecten aan het werk. In plaats van naar eensgezindheid te zoeken op dit historische moment van crisis is er een meedogenloze machtsstrijd losgebarsten: er wordt buiten de EU-instellingen om gewerkt, soloacties vinden plaats en partners worden voor het hoofd gestoten. Bovendien gaapt er een forse kloof tussen de twee hoofdrolspelers, Duitsland en Frankrijk.

De eerste openlijke aanwijzing voor deze onenigheid kwam deze week naar buiten toen de Duitse regering ineens en zonder enig overleg een verbod afkondigde op de ongedekte verkoop van effecten (‘naked short selling’). Donderdag werd in Berlijn een internationale conferentie gehouden over regulering van de financiële markten – buiten de EU om.

“Duitsland heeft afscheid genomen van de Europese Unie”, tiert een hooggeplaatste regeringsvertegenwoordiger in de Europese Raad. “Deze maatregelen zouden veel effectiever zijn als ze op Europees niveau zouden worden afgestemd”, waarschuwde Michel Barnier, Europees Commissaris voor de Interne Markt. Maar de EU-instellingen zijn ten prooi gevallen aan een belangenconflict waarvan Berlijn en Parijs de aanstichters zijn.

Sarkozy sloeg met de vuist op tafel

Nieuwsbrief in het Nederlands

Nu pas is bekend geworden wat er zich achter de schermen heeft afgespeeld bij de in allerijl bijeengeroepen extra top op 7 mei: vanwege de voorgesprekken tussen de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Nicolas Sarkozy kon de vergadering met een vertraging van twee uur eindelijk van start gaan. Terwijl de overige regeringsleiders zaten te wachten, ontaardde het overleg tussen beiden echter in een twistgesprek.

Het ging volgens delegatieleden niet alleen meer om het reddingsplan voor de euro, maar om het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB), om de economische afstemming en om het stabiliteitspact voor de euro. Sarkozy en Merkel kwamen met verbeten gelaatstrekken uit de vergaderruimte tevoorschijn.

Om vervolgens hun twistgesprek binnen de kring van de overige 25 staatshoofden en regeringsleiders gewoon voort te zetten. Sarkozy sloeg met een vuist op tafel en dreigde zelfs uit de euro te stappen, zo wist de Spaanse minister-president José Luis Zapatero achteraf te melden.

De Franse president had met steun van Italië, Spanje en Portugal een front opgeworpen tegen Merkel. Haar werd vooral verweten dat ze zo had lang had geaarzeld in de crisis rond Griekenland. “Daardoor heeft ze ons miljarden gekost”, aldus een regeringsvertegenwoordiger. Tegen de Duitse belangen in kreeg Sarkozy het voor elkaar dat de tot nu toe onafhankelijk handelende centrale bank werd opengebroken.

Langgekoesterde wensen

De kloof is “ideologisch en wordt gekenmerkt door nationale belangen”, weten waarnemers. Aan de ene kant staat Parijs samen met de partners uit de landen rond de Middellandse Zee, die in de crisis proberen hun lang gekoesterde wensen naar meer politieke invloed op de ECB en een verzachting van het rente- en inflatiebeleid door te zetten. En die een Europese economische afstemming willen afdwingen, waarmee de Duitse concurrentiepositie moet worden omzeild.

Aan de andere kant staat Duitsland dat elke vorm van afstemming afwijst – zelfs als die voor de hand ligt. In plaats daarvan zet Duitsland uitsluitend in op zware sancties ter verdediging van een harde euro. De waarschuwing die Angela Merkel in een regeringsverklaring uitsprak was in dat opzicht symptomatisch: “De euro loopt gevaar“, bulderde ze afgelopen woensdag. Ze eiste een strengere “bezuinigingscultuur” van alle EU-lidstaten. De Franse minister van Economische Zaken, Christine Lagarde, reageerde als volgt: “Ik geloof absoluut niet dat de euro gevaar loopt.”

“De EU bevindt zich in een interne en externe vertrouwenscrisis”, zei politicoloog Paul Luif. Intern, omdat de EU-instellingen door unilaterale besluiten worden omzeild en de controlerende rol van de EU-Commissie heeft gefaald. En extern, omdat de EU de internationale statengemeenschap bepaald geen toonbeeld van stabiliteit meer kan bieden. Dat wordt duidelijk geïllustreerd door de koersdaling van de euro. In plaats van structurele problemen en verschillen intern op te lossen, wordt “er naar andere schuldigen gezocht, zoals hedgefondsen en speculanten.”

Frankrijk - Duitsland

De motor van Europa hapert

De Frans-Duitse vriendschap, die de Europese Gemeenschap na de oorlog zoveel goed heeft gedaan, is veranderd in een ”alliantie van verkilde harten”, “een functionele gemeenschap" waar macht en berekening de toon aangeven, constateert Die Welt. Op dit moment, zo is het dagblad van mening, “moet de Frans-Duitse vriendschap beslist opnieuw worden uitgevonden, in een uitgebreide Unie die gekenmerkt wordt door torenhoge schulden, strenge begrotingseisen, zware concurrentie, een verbeten strijd voor de werkgelegenheid en neo-protectionistische tendensen.”

Volgens de conservatieve krant heeft Angela Merkel een fout gemaakt door harde maatregelen tegen hoge-schuldenlanden te verdedigen, maar heeft ze inhoudelijk gelijk. "Tijdens de crisis is Duitsland meer geïsoleerd geraakt dan ooit tevoren in de geschiedenis van de EU. En Parijs heeft daar sterk toe bijgedragen. Dat is het Europese drama.” Merkel en Nicolas Sarkozy, “die protestantse vrouw uit Brandenburg en die drukke Fransman die elkaar niets te zeggen hebben”, verdedigen verschillende denkbeelden.

Parijs pleit voor een voluntaristisch economisch beleid dat een flinke speelruimte laat aan de politieke leiders en een “overgangsunie” creëert waarin de sterken de zwakken helpen. Berlijn daarentegen verzet zich tegen iedere Europeanisering en is voorstander van strikte regels waarbinnen ieder zijn eigen krachten mobiliseert en zijn onafhankelijkheid bewaart. In deze krachtmeting is het – voorlopig – Sarkozy die wint en de EU in de richting van een economische regering leidt, concludeert Die Welt.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp