Voelt Kroatië zich te goed voor de EU?

Op 22 januari mogen de inwoners van Kroatië zich in een referendum uitspreken over toetreding tot de Europese Unie. Maar nu Kroatië op het punt staat zich aan te sluiten bij een Europa dat in crisis verkeert, lijkt een meerderheid van de burgers gevoelig te zijn voor nationalistische retoriek.

Gepubliceerd op 20 januari 2012 om 15:40

**Nadat Kroatië het toetredingsverdrag met de EU had ondertekend [op 9 december 2011, red.], kwam de mooiste, ontroerendste en meest originele verwelkoming niet uit Zagreb of Brussel, maar uit Polen. Op YouTube heetten veel Polen, met name jongeren, Kroatië welkom. Dat gebeurde in een sfeer van spontane vreugde, zonder enige hypocrisie of vals pathos. [Als de uitkomst van het referendum op 22 januari positief is, zal Kroatië op 1 juli 2013 lid worden van de EU, red.] De Polen hebben hiermee laten zien dat het huidige Europa, dat geteisterd wordt door crisis, twijfels en verdeeldheid, een Europa van gemeenschappelijke waarden, vreugde en hoop kan en moet zijn. Brussel heeft Kroatië de hand gereikt, maar Polen heeft de Kroatische ziel verwarmd.

Toen Polen zelf lid werd van de EU, werden de burgers allerlei angsten aangepraat, met name de vrees dat zij hun soevereiniteit zouden verliezen en dat toetreding de ondergang van de boeren zou betekenen. Net als in Kroatië pleitte de Poolse katholieke kerk vóór Europa, waarbij echter doorschemerde dat zij bang was dat de grote buurlanden het verleden en de toekomst van het land naar hun hand zouden gaan zetten.**

Polen heeft bewezen dat EU-toetreding een succes kan zijn

**Ondanks deze angsten heeft Polen bewezen dat een land zijn toetreding tot de EU tot een succes kan maken, in een tijd waarin het merendeel van de grote machtige en rijke landen een ingrijpende crisis doormaakt. Polen is Polen gebleven en is tegelijkertijd Europees geworden. Het is niet nodig geweest een nieuw Euroslavië op de Balkan op te richten om Kroatië aan zijn toegangsbewijs voor de EU te helpen.

Het pad van de - even langdurige als moeizame - toetredingsonderhandelingen was geplaveid met vooroordelen, gevestigde meningen, angsten en onwetendheid. Daarbij werd ingespeeld op angst voor een rampscenario, vreemdelingenhaat, nationalisme en provincialisme, maar werden ook kosmopolitische en supranationale snaren geraakt. Zo sloeg oud-president Tudjman, die vóór Europa pleitte, hooghartig de deur dicht met zijn weigering om toe te treden tot de Visegrád-groep (betaande uit Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië), omdat hij vond dat Kroatië zich niet hoefde aan te sluiten bij de voormalige satellietstaten van Rusland. Anderen, zoals oud-premier Sanader, waren echter bereid alle mogelijke voorwaarden te accepteren om de toetreding te bespoedigen, in ruil voor valse beloften, zoals de toezegging dat Kroatië tegelijk met Bulgarije en Roemenië lid zou worden van de EU.**

Nieuwsbrief in het Nederlands

**Europa laat landen weliswaar niet meer op een koopje toetreden, maar het “had geen hekel aan alles wat Kroatisch was”, zoals sommigen wilden geloven. Dit Europa heeft zijn best gedaan om de explosieve situatie op de Balkan tot bedaren te brengen, maar aarzelde ook niet om de vorderingen te erkennen die de afzonderlijke landen maakten in hun streven om aan de gestelde voorwaarden te voldoen. Na Slovenië is het nu Kroatië dat het snelst in de Europese haven is aangemeerd, zonder dat het op zijn buurlanden hoeft te wachten.

Het huidige Europa is geen luilekkerland. Met het oog op de crisis hebben zelfs de grootste landen, zoals Duitsland en Frankrijk, ermee ingestemd om een deel van hun soevereiniteit op te geven.**

Jongeren die geen binding hebben met Tudjman-mythen

**In dit Europa pleit niemand voor het oprichten van een nieuw Joegoslavië of voor een wederopleving van het communisme. In dit Europa wordt de Kroatische taal erkend als een officiële taal, en heeft Zagreb het recht om bescherming te vragen voor alles wat onder het erfgoed, de traditie of het bijzondere karakter van Kroatië valt.

Na de ondertekening van het toetredingsverdrag verdwenen veel nationalistische mythen en regionale vooroordelen in de prullenbak. In de aanloop naar het referendum is geen plaats meer voor pathologische fantasieën. Wél worden er door de jonge intellectuele elite, die geen binding heeft met de mythen uit de tijd van Tudjman, bepaalde nieuwe vragen opgeworpen. De antwoorden die deze jongeren zelf inbrengen zijn echter niet minder gevaarlijk.

Met behulp van simplistische generaliseringen beweert deze elite dat Europa zijn principes lang geleden al verloochend heeft. Zij beweert zelfs dat Europa lang voordat de Balkanlanden Europees werden, zelf gebalkaniseerd is, en dat Kroatië gebalkaniseerd is voordat het Europees werd. Volgens deze denkrichting heeft Kroatië geen behoefte aan dit Europa dat wegzakt in de economische crisis, noch aan het Europa van waarden, dat niet meer dan een schaduw van zichzelf is. Kortom, men eist een volmaakt Europa voor een Kroatië dat zelf ver van dit ideaal verwijderd is.

Deze nieuwe ´onkreukbare´ Kroaten blijken arroganter te zijn dan de Fransen, koppiger dan de Britten en onverantwoordelijker dan de Grieken. Zij zullen nooit excuses aanbieden als hun voorspellingen niet uitkomen, maar ze zijn wel bereid om heel Kroatië tot een onvruchtbare toekomst te veroordelen doordat ze zichzelf beschouwen als Europeser dan Europa. Vroeger schepten wij op dat we ´het oudste volk van Europa´ waren; tegenwoordig zijn wij er trots op dat we ´het veeleisendste volk´ zijn.**

Peilingen

Ja-stemmers lijken in de meerderheid

**Volgens een van de laatste peilingen voor het referendum van 22 januari, waarvoor 1.000 mensen werden ondervraagd, zou 60% van de kiezers ja zeggen tegen toetreding tot de EU. Kukuriku, de centrumlinkse coalitie die sinds begin november aan de macht is, en de conservatieve HDZ, die tijdens de onderhandelingen regeerde en nu de grootste oppositiepartij is, hebben opgeroepen om ja te stemmen. Ook de katholieke kerk gaf dit stemadvies.

De tegenstanders, die zondag 31% van de stemmen zouden behalen, zijn vooral aanhangers van de kleine nationalistische rechtse partijen en sympathisanten van het linkse antikapitalisme. De ja-stemmers bevinden zich vooral onder hoogopgeleiden met ene inkomen van boven de 500 euro en die in de hoofdstad Zagreb en in de provincie Istrië wonen. De peilingen voorspellen een opkomst van ongeveer 60%.**

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp