We rule the world. Bill Clinton, Michael Jackson en Diana Ross zingen 'We are the world', Washington, 17 januari 1993 (AFP)

Volkscultuur beslecht ideologische kloof

Het feit dat de dood van Michael Jackson door alle media breed is uitgemeten, zegt niet zoveel over zijn gewicht als artiest, maar bewijst dat de zogenaamde "war of cultures" die in de jaren '60 begonnen was, beslecht is.

Gepubliceerd op 2 juli 2009 om 14:54
We rule the world. Bill Clinton, Michael Jackson en Diana Ross zingen 'We are the world', Washington, 17 januari 1993 (AFP)

Michael Jackson verdient het om als een buitengewoon showman beschouwd te worden. Een briljant, verbluffend talent. Maar een pionier in de geschiedenis van rock en pop? Hierover valt te twisten. Hij was niet, zoals sommigen beweren, de eerste zwarte ster die het goed deed bij de blanke massa. Wat dacht u van Diana Ross en The Supremes? Het is waar dat de omvang van zijn roem gebaseerd is op meer alledaagse feiten. Zo verkocht hij enorm veel platen. En ja, het is waar dat hij er meer verkocht dan wie dan ook. De juiste beoordeling van de carrière van Jackson moet denk ik zijn dat hij een fantastisch artiest was, maar niet iemand die de popgeschiedenis heeft vormgegeven.

Laten we deze kwestie, die gelijk grotere vragen oproept, eens nader bekijken. Waarom had het overlijden van Michael Jackson, gezien zijn status, zo'n impact? Niet alleen de frivolere kranten zetten het nieuws breeduit op hun voorpagina maar ook de gerenommeerde dagbladen. Waarom kreeg zijn dood meer serieuze aandacht dan het heengaan van Elvis en John Lennon? Dat waren toch twee mannen die cultureel gezien veel belangrijker zijn geweest.

Het antwoord is niet dat kranten en andere media Jackson fout beoordeelden, maar doordat in de bijna 30 jaar na Lennons dood de maatschappij fundamenteel veranderd is. De culturele oorlog die de afgelopen 50 jaar woedde, is afgelopen [de zogenaamde “culture war”, de cultuurideologische kloof tussen (Amerikaanse )politieke klassen]. En de volkscultuur is als winnaar uit de bus gekomen.

De voornaamste manier om politiek uit te leggen, was altijd door het verschil in klasse te benadrukken. Leiders werden gezien als de vertegenwoordigers van een klasse. Maar een andere manier om politiek uit te leggen, en dit geldt zeker voor de politiek van de afgelopen 50 jaar, is via leeftijdsgroepen. Naast de klassenstrijd bestond er ook nog zoiets als de generatiekloof.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Toen de generatiekloof voor het eerst van zich liet spreken, in het begin van de jaren '60, werd er gedacht dat de kloof het resultaat was van de langer wordende levensverwachting. Overlevenden van de Amerikaanse Burgeroorlog werden gemiddeld zo'n 50 jaar oud; mensen die de Tweede Wereldoorlog hadden meegemaakt werden gemiddeld al zo'n 65 jaar. In deze langer geworden levens ontstond een nieuwe periode, de adolescentie: een tiental jaren tussen kindertijd en volwassenheid. De vervreemding van deze jongeren van hun ouders, iets wat in de jaren '60 duidelijk zichtbaar werd, leek een natuurlijke ontwikkeling te zijn die zich generatie na generatie steeds opnieuw zou voordoen.

Maar dat gebeurde niet. Zoals Ian MacDonald schrijft in zijn boek 'Revolution in the Head', over de Beatles, zullen kinderen altijd ruziën met hun ouders, maar lijkt de generatiekloof uit de jaren '60 een eenmalige gebeurtenis te zijn. De kloof scheidt de groepen die de periode ervoor als hun referentiekader zien, van degenen die de periode tijdens en na de jaren '60 als referentiepunt aanhouden.

In de daaropvolgende decennia woedde er in de politiek een hevige strijd over de jaren '60 en de erfenis ervan. Maar de generatie straatvechters groeide op en dit betekende over het algemeen het einde van hun gewelddadige gedrag. Eenmaal volwassen, werden hun liberale waarden, hun gelijkheidsprincipes, hun gevoeligheid voor pop, democratische accenten en laagculturele hipheid gemeengoed. Ze werden dokter, minister en ambtenaar. En veranderden de elite van binnenuit.

Dus waar politici als Tony Blair en Bill Clinton door de traditionele bril van klassenpolitiek bekeken volledig uit de toon lijken te vallen, doen ze dat niet wanneer politiek ook beschouwd wordt als een generatiestrijd. Zij waren de eerste politieke kopstukken uit de post-jaren '60-generatie die op de hoogste posten terecht kwamen en voor grote sociale veranderingen zorgden. Clintons zorgen en problemen kunnen het best begrepen worden als we hem bekijken als een politicus van zijn generatie die een bikkelhard gevecht voerde tegen degenen die de jaren '60 en alles wat die periode vertegenwoordigde, haatten.

Maar dit zal niet langer duren. De strijd loopt op zijn eind, en de rook trekt op. De wildste, domste ideeën van Nieuw Links uit de jaren '60 zijn verdwenen. En zo zal het ook, langzaam maar zeker, de generaties vergaan van voor de kloof. Het feit dat een in principe onbetekenende artiest als Michael Jackson, groot nieuws kan zijn voor alle klassen en alle rassen, ongeacht opleidings- of welstandsniveau, is slechts één van de tekenen dat de cultuurstrijd beslecht is. We houden nu allemaal van popmuziek. Happy X-mas. War is Over*. [*noot van de uitgever: dit is de titel van enn liedje van John Lennon]

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp