Zij die vechten en zij die niet vechten: de Oekraïners die naar het front worden geroepen en de "Generatie Poetin" in Rusland

This text has been auto-translated from English.

De onafhankelijke Russische krant-in-ballingschap Meduza verzorgt een lang artikel (oorspronkelijk gepubliceerd in Signal, een Russischtalige nieuwsbrief) aan de "mensen zijn volwassen geworden en vormen nu de cohort van jongvolwassenen die zullen erven wat er na Vladimir Poetin in Rusland komt". Dit is een groep die de pers "Generatie Poetin" heeft genoemd, wat misschien ongepast is, aangezien de Russische leider sinds 1999 aan de macht is, in totaal 26 jaar.

Verschillende studies suggereren dat deze generatie steeds apathischer en gedepolitiseerder wordt. "Onderzoekers schrijven dit toe aan het feit dat deze generatie is opgegroeid tijdens een algemene 'zuivering' van het politieke veld door Poetin en zijn bondgenoten", schrijft socioloog Iskender Yasaveyev. "Geleerden benaderen de 'Poetingeneratie' met grote voorzichtigheid," legt hij uit, omdat "er niet onmiddellijk een verenigde jeugdpolitiek ontstond toen Poetin de macht overnam in Rusland. [Het concept 'jeugd', inclusief de wettelijke definitie ervan, is onder Poetin verschillende keren veranderd. Het betekende oorspronkelijk [...] mensen tussen de 14 en 30 jaar oud, daarna werd het uitgebreid naar 35, en in de toekomst kan de bovengrens van "jeugd" worden verhoogd naar 38."

Met de protesten in 2011-2013 verhoogden de Russische autoriteiten hun "patriottische programma's" en hun aanwezigheid op internet, en vervolgens met de annexatie van de Krim en de oorlog in Oekraïne in 2014 kregen deze programma's een steeds militaristischer karakter.

Een socioloog van het Levada Center, die om anonimiteit vroeg, stelt dat polls geen steun voor de regering onder jonge Russen laten zien: "sinds 2022 is het voor iedereen overduidelijk geworden wat wel en niet in het openbaar kan worden gezegd," vooral gezien de zware straffen.

Volgens de socioloog "zijn de Russische jongeren de cultureel meest verwesterde groep in het land. Dit komt vooral omdat de meesten van hen buitenlandse popcultuur consumeren, en dit is een trend die door agressief antiwesters binnenlands beleid en staatspropaganda niet kon worden tegengehouden." Volgens studies zijn jonge Russen ook nog steeds de meest tolerante bevolkingsgroep in het land, ondanks verboden op "homopropaganda" en de stap van de Russische autoriteiten om alle LGBTQ+ groepen als "extremistische organisaties" te bestempelen."

De afgelopen 40 jaar hebben Russische burgers bijna constant mannen aan het front opgenomen, van Afghanistan (1979-1989) tot Tsjetsjenië (1994-1996 en 1999-2009), en sinds 2014 naar Oekraïne.

Jonge Oekraïners en de oorlog

"Oekraïne: Opgeofferde jeugd?" is de titel van een documentaire van oorlogsverslaggever Charles Comiti voor de Franse zender M6 over leven en opgroeien met oorlog. "Sinds de eerste dagen van het conflict film ik deze nieuwe generaties die dromen van een vrij land. En elke keer als ik film, is het hetzelfde verhaal: hoop, veerkracht, pijn ... en woede," vertelt de journalist vertelt Le Monde. Sommige jongeren die Comiti interviewt, melden zich aan "zodat de oorlog zo snel mogelijk voorbij is", terwijl anderen de dienstplicht proberen te ontlopen: "Ik wil gewoon jong zijn", zeggen ze.  

Guardian correspondent Luke Harding in Kiev schrijft over degenen die er gewoon genoeg van hebben. "Het exacte aantal is een militair geheim", schrijft hij over de deserteurs in Oekraïne, "maar functionarissen geven toe dat het om een groot aantal gaat. Ze zeggen dat het begrijpelijk is, wanneer vermoeide troepen maandenlang hebben gediend zonder een echte pauze."

Voor de Frans-Duitse televisiezender Arte, meldt Léo Sanmarty dat tussen januari en augustus 2024 meer dan 15.000 mannen deserteren, vijf keer zoveel als in 2022 en twee keer zoveel als in 2023. Een ander rapport van de zender stelt de vraag: "Na twee jaar conflict staat de Oekraïense samenleving voor een dilemma: hoe kan een land zichzelf verdedigen zonder de vrijheid van zijn burgers te beperken?"

Het Oekraïense mobilisatiemodel

"Laten we eerlijk zijn. Het probleem is groot. Het is normaal in een situatie waarin je drie jaar lang een grote oorlog hebt gehad. Mensen zijn uitgeput. Ze willen hun familie zien. Hun kinderen groeien op zonder hen. Relaties worden verbroken. Vrouwen en echtgenoten kunnen niet eeuwig wachten. Ze voelen zich alleen," vertelt de militaire ombudsman van Oekraïne Olha Reshetylova aan Luke Harding. Reshetylova is een mensenrechtenactiviste: ze werd afgelopen december door president Volodymyr Zelensky gekozen voor de functie om soldaten in staat te stellen schendingen van hun rechten te melden, legt uit The Kyiv Independent uit.

"We hebben dit post-Sovjet erfgoed waar een soldaat slaaf is van zijn commandant. Maar het Oekraïense leger is aan het veranderen. We proberen het te veranderen, moderner en mensgerichter te maken", legt Reshetylova uit. "Zoals ik het zie, zijn het de Europese legers die afwezig zijn zonder verlof. Ze begrijpen niet - of willen niet begrijpen - dat dit ook hun oorlog is", besluit ze.

Om de situatie een buffer te geven, heeft het Oekraïense parlement gestemd om strafrechtelijke straffen voor deserteurs af te schaffen (12 tot 15 jaar gevangenisstraf) voor degenen die terugkeren naar hun bataljon, met volledig herstel van de voordelen.  Er is ook een wetsvoorstel aangenomen dat het mogelijk maakt dat dienstleden naar verschillende eenheden worden overgeplaatst, zodat ze conflicten tussen lagere en hogere rangen kunnen vermijden. Mobilisatie in Oekraïne is nu verplicht voor mannen tussen de 25 en 60 jaar.

Over ongeveer 370.000 Oekraïense soldaten zijn gewond geraakt. Onder hen zijn meer dan 50.000 amputees.

In Le Grand Continent biedt de Franse historica Anna Colin Lebedev, gespecialiseerd in de post-Sovjetsamenleving, een lange en interessante analyse van het Oekraïense militaire mobilisatiemodel als spiegel van de samenleving als geheel: "Slechts 18 procent van de respondenten in een enquête uitgevoerd in januari 2024 verklaarde mobilisatie nutteloos of vervangbaar. Voor 82 procent wordt het als noodzakelijk beschouwd door hun omgeving, maar alleen als het eerlijk is." 

"Eerlijkheid", legt Colin Lebedev uit, betekent het hebben van een demobilisatiedatum (momenteel is dit bijna onmogelijk te bedenken), en het houdt ook sociale rechtvaardigheid in, wat betekent dat alle sociale klassen erbij betrokken worden. "Het zou echter een vergissing zijn om de rekruteringsmoeilijkheden van het Oekraïense leger te interpreteren als een teken dat de samenleving gedemotiveerd is of weigert zich tegen Rusland te verzetten. Instemming met oorlog en instemming om de wapens op te nemen zijn niet gelijkwaardig: in het tweede geval staat de vraag centraal hoe de wapens moeten worden opgenomen. Het gaat om de waarden van de samenleving en het soort relatie dat burgers hebben met hun staat en hun strijdkrachten. Mobilisatie voor de oorlog van vandaag kan niet worden gedaan met de systemen van gisteren, die niet alleen zijn ontworpen voor andere oorlogen, maar ook voor samenlevingen die niet meer bestaan. Oekraïne geeft ons de kans om na te denken over hoe onze eigen samenlevingen zouden omgaan met de noodzaak om te mobiliseren voor oorlog."

In partnership with Display Europe, cofunded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the Directorate‑General for Communications Networks, Content and Technology. Neither the European Union nor the granting authority can be held responsible for them.

Translated by

Co-funded by the European Union