Kies een taal
Groot-Brittannië, het land van het liberale ondernemerschap, met het belangrijkste financiële centrum van Europa, de City in Londen, en een record aantal echt rijke mensen, wordt in het nauw gedreven. Volgens sommigen is het de zieke man van Europa: met zijn tekort van 180 miljard pond sterling hoeft Londen niet neer te kijken op de Griekse puinhopen. Met de staat gaat het niet goed, en met de gewone man nauwelijks beter. De schuldenlast van gezinnen is er twee keer zo hoog als in Frankrijk.
Veel organisaties constateren een toename van het aantal gewelddadige overvallen met messteken, het comazuipen bij vrouwen en een dermate grote onveiligheid op scholen dat er metaaldetectoren bij de ingang worden neergezet. Sociologisch onderzoek wijst uit dat er een nieuwe sociale klasse is ontstaan: de NEET ("Not in Education, Employment or Training" – geen studie, geen baan geen stage), een categorie die alleen maar groter wordt.
Beleven de Britten echt een "sociale recessie"? Het gerespecteerde weekblad The Economist heeft het fenomeen onlangs nauwkeurig onderzocht en met cijfers en grafieken laten zien dat de criminaliteit daalt, net als het aantal minderjarige moeders (ook al is dat nog altijd het hoogste van Europa). Het gebruik van alcohol en drugs wordt ook minder, ook al is die daling minimaal. De publieke opinie heeft nog altijd een heel negatief beeld van het land. In 1997, toen Labour aan de macht kwam, vond 40% van de Britten dat hun land steeds minder aantrekkelijk werd om in te leven. Met Gordon Brown als premier, zelfs nog voor de crisis uitbrak, kwam dat percentage maar liefst uit op 73%!
Een vooruitzicht op bloed, zweet en tranen
Vorig jaar is de populariteit van Brown zover gedaald dat het duidelijk is geworden dat als de Conservatieven nu niet winnen, dat nooit meer gebeurt. Maar hun partijleider David Cameron, met zijn “broken society” [‘gebroken maatschappij’] heeft zijn eigen valkuil gegraven : als zijn diagnose van de belabberde staat waarin de maatschappij zich bevindt klopt, dan blijft de vraag wat de middelen zijn om een heel volk van deze ernstige ziekte te genezen, en dat in crisistijd. Kortom, het enige dat nu in het vooruitzicht kan worden gesteld is bloed, zweet en tranen. Er is geen andere keus dan bezuinigingen (een onderwerp dat de politieke partijen wel min of meer durven aan te roeren) en belastingverhogingen (waar ze het liever niet over hebben).
De verkiezingscampagne put intussen uit heel andere emoties. Om die te ontcijferen, kunnen we het beste teruggaan naar de hysterische reactie bij een groot deel van de Britse bevolking na de dood van prinses Diana in 1997. Zij was de ”queen of hearts”, ook al werd ze met de grootste terughoudendheid door het politieke establishment bejegend, die bij haar noch de klasse, noch de volwassenheid zagen die vereist zijn voor een toekomstige koningin.
De publicatie van een essay van Anthony O’Hear, docent filosofie en voorzitter van het Royal Institute of Philosophy, in een bundel getiteld The sentimentalisation of modern society, werd destijds zeer slecht opgenomen door de tabloids. Volgens de schrijver liet de universele rouw een diepe en negatieve tendens zien van een land met ”een onverzadigbare honger naar het sentimentele en dat de ogen sluit voor de werkelijkheid, op elk vlak van ons bestaan”.
Nick Clegg, grote winnaar van de nieuwe wind die waait
Wat heeft dit te maken met de verkiezingen van vandaag? De televisiedebatten van de belangrijkste kandidaten voor het premierschap hebben een paar nieuwe elementen geïntroduceerd: spontane reacties en het inspelen op sentimenten. Dit soort debatten bestonden vroeger niet. Het gaat er niet alleen om dat buitenlandse politieke modellen worden gekopieerd, maar om iets belangrijkers, iets dat de aard van het politieke systeem zelf betreft.
De Britten zijn geobsedeerd door de vorming van een doeltreffende regering. Bij hen bestaat er een ware angst voor wat een “hung parliament” wordt genoemd ; letterlijk een ‘opgehangen parlement’, waarbij coalities noodzakelijk blijken te zijn. Volgens de Britse traditie draagt de regering directe verantwoordelijkheid af aan de kiezers. In het geval van een coalitie is het niet het volk dat de macht toevertrouwt aan een bepaalde politieke groep, maar maken de partijen het onder elkaar uit, achter de rug van de kiezer om die er geen controle over heeft, verklaart George Jones, voormalig docent politieke systemen aan de London School of Economics.
Het tweepartijenstelsel lijkt te hebben afgedaan
Onlangs is het systeem grondig veranderd, door de opkomst van een derde partij, de liberaal-democraten. Waarom deze verandering? Omdat het de eerste keer was dat een groot deel van de Britten meer van hun leider Nick Clegg op televisie zagen dan bij een kort citaat [Nick Clegg deed mee aan het eerste live uitgezonden politiek debat].
Vroeger was stemmen in het Verenigd-Koninkrijk een klasse-aangelegenheid : de mensen stemden zoals hun partij. Was je arm, dan stemde je Labour, en als je niets tekort kwam, dan ging je stem naar de Conservatieven. Vandaag de dag zijn deze overwegingen achterhaald, de mensen gaan op in één gemiddelde klasse, zijn meer gelijkwaardig en zien de partijen niet meer volgens een onderverdeling in klassen.
Het is bekend dat het huidige kiesstelsel [waarbij men in elk district op één kandidaat stemt en waarbij de kandidaat met de meeste stemmen de zetel behaalt ongeacht of hij of zij de meerderheid van de stemmen heeft], met één ronde, ongunstig is voor de Liberaal-Democraten. Clegg zou een hervorming van het systeem als voorwaarde kunnen stellen voor zijn deelname aan een coalitieregering. De Conservatieven zullen hiertegen zijn. Labour zal aarzelen. Maar dat doet er weinig toe, het lijkt erop dat het tweepartijenstelsel in Groot-Brittannië heeft afgedaan.
Opinie
Een cruciale verkiezingsdag
"Een verkiezingsdag is een viering van de democratie", kopt The Times op de voorpagina. “En op die zeldzame verkiezingsdagen dat een regeringswijziging mogelijk lijkt - de laatste dertig jaar is dit slechts twee keer voorgekomen - zou dit een dag van bevrijding kunnen zijn. Vandaag is echter anders. De sfeer is somber. We zullen ons democratisch recht uitoefenen met een verantwoordelijkheidsgevoel dat ongebruikelijk zwaar op onze schouders ligt”. Want op deze 6 mei 2010 “spreekt het niet meer voor zich dat Groot-Brittannië een grote mogendheid kan blijven, een harmonieuze maatschappij of een maatschappij die welvarend genoeg is om haar burgers vrijheid en rechtvaardigheid te garanderen”. Het is dus “het lot van ons land” dat op het spel staat. Zo luidt de titel boven een cartoon van Gordon Brown die de rampzalige groeicurve van de economie van zijn land liever in de spiegel ziet. “Deze verkiezingen zullen bepalen hoe Groot-Brittannië eruit zal zien voor de volgende generatie”.
