Kies een taal
Nadat we allemaal winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede waren geworden en de eerste zelfbewierokingen voorbij waren, begonnen de realisten onder de deskundigen hun neus op te halen: heel leuk allemaal, maar echte politiek gaat ergens anders over. “Vrede kost geld”, waarschuwde Paul Kirchhof, een van de rechters van het Duitse Constitutionele Hof. Hij bedoelde: dat kost óns geld.
Toen [de Duitse socioloog, red.] Ulrich Beck in Der Spiegel schreef dat Duitsland voor de beslissing stond tussen “wel of geen Europa”, een uitspraak die zeventig procent van alle EU-politici zou onderschrijven, kreeg hij te horen dat dat toch verschrikkelijk overdreven was.
En toen Robert Menasse, de Oostenrijkse 'Wutbürger' (vrij vertaald: boze burger), in zijn jongste pamflet [Der Europäische Landbote, red.] eiste dat de Europese Raad, die baaierd van nationale kleingeestigheid, zou worden afgeschaft – een wens waaraan voorzitter Barroso van de Europese Commissie vermoedelijk iedere avond in zijn nachtgebed uiting geeft – drukt Die Zeit een hele pagina vol verontwaardiging af: "Ideologen“ van zijn kaliber zouden erger zijn dan alle populistische EU-vijanden in Rome of Den Haag.
Waarom gevaarlijker dan Europahater Wilders?
Waarom is dat zo? Waarom zou de super-Europeaan Daniel Cohn-Bendit [een Duits-Franse europarlementariër, red.] gevaarlijker zijn dan de superblonde Europahater Geert Wilders? Waarom wordt iedere stem, die waarschuwt het doel Europa niet uit het oog te verliezen, afgedaan als op z'n best naïef? Waarom moet Brussel voor eeuwig en altijd slechts een "bureaucratische moloch" zijn? Waarom wordt ons – raadselachtiger nog als al dat andere – uitgerekend de Europese natiestaat als het uitgesproken democratische ideaal voorgehouden?
Het kan toch niet waar zijn dat wij allemaal veel liever in een soort super-Oostenrijk zouden willen leven, waar de uitdrukking 'consensuspolitiek' over het algemeen zo wordt uitgelegd, dat alles het beste loopt als de ene hand in goede verstandhouding de andere wast. Of in Italië, dat nog net van de afgrond kon worden gered door het opzij treden van de volledige politieke klasse, ten gunste van een tijdelijke dictator die 'technocraat' wordt genoemd, om de hele operatie er niet al te beschamend te laten uitzien.
Ook met het model Duitsland, dat zowel politici als media zo graag tot in de verste uithoeken van Europa zouden willen exporteren, zouden we niet ver komen – niet alleen door alle politieke blokkades die voortvloeien uit het de partijenstaat en bestaande belangen beschermende federalisme, maar ook omdat wij zelf onze staatsschuld niet eens in de hand kunnen krijgen, terwijl wij dat toch op luide toon van anderen eisen. Het was nota bene Helmut Kohl, de 'éénmaker' van Duitsland, die voor een Duits Europa heeft gewaarschuwd.
Met verwijzing naar de vele fouten en onvolkomenheden van Europa neigen wij ertoe die te wijten aan de klaarblijkelijke voorkeuren van de natiestaten, die zelf de grootst mogelijke problemen hebben zich aan te passen aan de supranationale omstandigheden van een geglobaliseerde wereld.
Alleen nog maar lapzwansen in Brussel?
Waarom schamen we ons voor Europa? Een tijd lang hees de Duitse ambassade in Londen iedere morgen vol trots de Europese vlag, omdat de diplomaten wisten dat dit Margaret Thatcher in het kantoor er tegenover het schuim op de mond bracht. Destijds werd het Europese model nog bewonderd, omdat het mogelijk had gemaakt arme landen als Ierland en Portugal toe te laten treden.
Zouden in Brussel nu opeens alleen nog maar lapzwansen werken? Europa functioneerde zelfs al toen de Europese Unie nog niet eens bestond: in 1953 onthieven de deelnemers aan de Londense schuldenconferentie de Bondsrepubliek van zijn drukkende betalingsverplichtingen – ook Griekenland stemde toen vóór een kwijtschelding van onze schulden.
Toegegeven, Europa verkeert in een crisis. Maar het zal zeker niet een terugkeer naar de natiestaat zijn die ons daar uit zal halen.
