Kies een taal
De stilte na de storm zal moeten wachten. Hoelang is nog niet bekend. Maar na een verzengende zomer, die uiteindelijk minder verwoestend is gebleken dan gevreesd, is het uitkijken naar een even onstuimige herfst voor de euro, maar een die beheersbaarder en meer beheerst wordt dan in het verleden. De afgelopen twee jaar vol verhitte reacties lijken nu plaats te maken voor een kalmere, rationelere en evenwichtigere aanpak van de crisis.
Extremisme, dogmatisme en populisme zijn zeker niet dood. Een ook de economische recessie en werkloosheid die deze sentimenten blijven voeden zijn nog springlevend. In Duitsland blijft de Bundesbank, samen met een deel van de Bondsdag, die zich allebei verschansen in hun fort van orthodoxie in zijn zuiverste vorm, tegen iedereen tieren, de ECB inbegrepen.
Het Duitse debat wordt echter wel genuanceerder. Vooral Angela Merkel lijkt ervan te zijn doordrongen dat, om nogmaals als kanselier te worden herkozen, het beter is om zich bij de verkiezingen in september 2013 mét de euro op zak te presenteren dan zonder. De ineenstorting van onze gezamenlijke munt zou namelijk een schok met enorme kosten en vooral onvoorspelbare gevolgen voor Europa en daarbuiten teweegbrengen.
Meer ademruimte voor gekwelde landen
Niet alleen de Duitse kanselier bekeert zich tot een pragmatische politiek. Zelfs de Finse premier Jyrki Katainen, die van Griekenland aanvullende bilaterale garanties eiste èn kreeg voordat hij zijn aandeel in de hulp vrijgaf, spreekt nu over “meer politieke integratie in plaats van minder”, om de euro te versterken. Dit alles terwijl in het even rechtlijnige Nederland SP-leider Emile Roemer, die waarschijnlijk de verkiezingen van 12 september zal winnen, tekeergaat tegen de besparingen en belooft het begrotingstekort niet voor 2015 onder de 3 procent te brengen, dus twee jaar later dan de deadline van 2013 die werd vastgelegd in de Europese toezeggingen die Nederland heeft gedaan.
Betekent dit meer ademruimte voor de landen van de club die wordt gekweld door bezuinigingen en besparingen en geteisterd door de recessie?
Nee. Noch Berlijn, noch zijn bondgenoten in het Noord-Europa, noch Mario Draghi van de ECB zijn van plan hun greep te laten verslappen, want die is volgens hen noodzakelijk om de stabiliteit, cohesie en geloofwaardigheid van de eurozone te herstellen. Iedereen lijkt nu echter wel rekening te houden met de werkelijkheid en de onrechtvaardige kosten van de crisis die op enkele landen, zoals Italië, drukken terwijl andere, zoals Duitsland, Nederland en Frankrijk, hier duidelijk van profiteren.
De euroziekte is nog lang niet genezen
Als, zoals het er naar uitziet, de verdrijving van Griekenland is weggeborgen om zogezegd de integriteit van de euro te verdedigen, zal er vroeg of laat een oplossing worden gevonden. Zoals voor Spanje. Terwijl ook de spanningen omtrent Italië lijken te verminderen.
Er is echter nog geen enkele aanleiding om de waakzaamheid te laten verslappen. De euroziekte is nog lang niet genezen. Erger nog: door een toevallige en gelukkige samenloop van – vooral politieke – omstandigheden is Frankrijk niet in de Zuid-Europese ziekenboeg beland, maar het lijdt wel aan dezelfde symptomen. Deze moeten zo snel mogelijk en op geloofwaardige wijze worden behandeld om te voorkomen dat de markten vroeg of laat besluiten door deze bluf heen te prikken.
Tot nu toe is Hollande een weinig zichtbare president gebleken. Zijn zwakheid en die van zijn land zouden hem tot een onmogelijke gesprekspartner kunnen maken in de strijd om het afstaan van nationale soevereiniteit over de begroting, de begrotingsunie om in jargon te spreken, die Duitsland als voorwaarde stelt voor zijn financiële solidariteit met de eurozone. Met andere woorden, het voortbestaan van de euro.
De sprankjes redelijkheid die momenteel door Europa gaan zijn veelbelovend, maar volstaan helaas niet om een einde te maken aan de vele onzekerheden, te beginnen met die Franse achilleshiel, die het lot van de euro blijven teisteren.
Bezien vanuit Athene
Samaras op het scherp van de snede
Hoewel de Griekse premier Samaras begin deze week nog met enthousiasme zijn ‘Europa-toer’ tegemoet zag, hebben verschillende politieke leiders te kennen gegeven geen water bij de wijn te willen doen. Zo meldde bondskanselier Merkel al dat haar overleg met Antonis Samaras op 24 augustus tot geen enkel besluit zal leiden omdat zij de voortgangsrapportage die de trojka eind september zal presenteren, wil afwachten. En minister De Jager van Financiën verklaarde dat hij niets ziet in twee jaar extra tijd voor de uitvoering van de Griekse hervormingen. To Vima schrijft: “Alle hoop, hoe klein ook, op enig resultaat na het bezoek van Samaras aan Berlijn, is in de kiem gesmoord”. De Griekse krant beschouwt de reeks staatsbezoeken als een “driedaagse veldslag” van de premier:
Het standpunt van Berlijn en degenen die daar achterstaan,is helder. De Duitsers hebben besloten de druk op te voeren, en wel om twee redenen. Ten eerste omdat ze geloven dat hoe meer druk er wordt uitgeoefend, hoe meer de Griekse regering gedwongen wordt zijn beloftes na te komen. En dat in het tegenovergestelde geval de minste blijk van begrip zou leiden tot minder inspanningen. Ze geven dus de voorkeur aan geweld als enige oplossing. De tweede reden gaat dieper en heeft te maken met de geloofwaardigheid van Griekenland, die iedere dag verder afneemt. Het land heeft veel beloofd en weinig waargemaakt de afgelopen jaren. De Duitsers zijn eenvoudigweg van mening dat Griekenland in de afgelopen vier regeringsperioden aan geen enkele verplichting heeft voldaan.
