Kies een taal
Het zou goed kunnen dat de Europese Unie ooit verdwijnt, ook al lijkt dat vandaag de dag tamelijk onwaarschijnlijk. De crisis die de EU momenteel meemaakt is in feite de ernstigste sinds haar oprichting. Het economische klimaat is nog nooit zo gespannen geweest sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. De vooruitzichten zijn ook niet eerder zo pessimistisch geweest na het einde van de Tweede Wereldoorlog.
De neigingen tot geharrewar van alle kanten dat we momenteel zien zijn weliswaar niet afkomstig uit Praag, maar worden door de Tsjechische hoofdstad wel krachtig gesteund. En ze verspreiden zich steeds verder naarmate de cohesie binnen de EU zwakker wordt. Als de euro verdwijnt, en dat is al haast een onderwerp geworden om in Tsjechië grappen over te maken, dan betekent dit niets meer of minder dan het einde van de EU, in elk geval in de vorm zoals we die momenteel kennen.
Daar komt nog bij dat de Verenigde Staten bezig zijn om hun status als internationale supermacht te verliezen. Ze beschikken niet over de kracht noch over de wil om Europa een beschermende hand boven het hoofd te houden. In navolging van de Europese Unie lijkt de Navo voor eeuwig te bestaan. Dat is echter vooral een zuiver theoretisch standpunt.
Het is tijd dat Centraal-Europa afrekent met haar verleden
Op het moment dat wij, met het verdwijnen van de EU en de Navo, onze twee voornaamste bakens verliezen, gaat Centraal-Europa opnieuw een geopolitieke ruimte vormen, die ingeklemd zit tussen Duitsland en Rusland. Maar Centraal-Europa heeft nog altijd niet afgerekend met haar verleden en blijft maar tobben met de onrechtvaardigheden en de excuses voor misdaden waar zij getuige van is geweest. Ze is er niet in geslaagd om de trauma’s uit de Tweede (en ongetwijfeld evenmin uit de Eerste) Wereldoorlog te verwerken.
We hoeven maar te kijken aan weerszijden van het Reuzengebergte (een bergketen op de grens tussen Tsjechië en Polen), waar we de afgelopen tijd getuige zijn geweest van de officiële bezoeken van de Russische president Dimitri Medvedev en de Duitse president Christian Wulff. De voornaamste reden voor het bezoek van Medvedev was de herdenking van het bloedbad van Katyn (1940), waarbij tienduizenden Poolse officieren werden vermoord.
Ter gelegenheid van deze herdenking bood het Russische parlement zijn excuses aan en er werden archiefstukken over de dode soldaten en hun moordenaars aan Polen overhandigd. De Duitse president reisde op zijn beurt naar de Poolse hoofdstad, waar hij werd ontvangen bij het monument ter herdenking aan het Joodse getto van Warschau, op de dag af 40 jaar na het historische gebaar van de toenmalige bondskanselier Willy Brand, die destijds op diezelfde plek knielde. Dat gebaar had tot gevolg dat de betrekkingen tussen de Bondsrepubliek Duitsland en het communistische Polen, die tot dan toe uitermate koel waren geweest, werden aangehaald.
De Poolse premier, Donald Tusk, en de Duitse bondskanselier Angela Merkel ontmoetten elkaar op 6 december. Bij die gelegenheid hebben ze besloten hun ministers van Buitenlandse Zaken op te dragen om een [Duits-Poolse verklaring](http:// http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/Deutsch-Tschechische_Erklärung) voor te bereiden, naar het model van de Duits-Tsjechisch verklaring (over de Sudeten-Duitsers), die tien jaar eerder al werd uitgewerkt. Deze verklaring doet dienst als een ware ‘airbag‘ door te zorgen dat ook de kleinste crisis tussen Praag en Berlijn, die zou kunnen ontstaan over een verschil in interpretatie over het verleden, wordt opgelost.
Een plan om opgewassen te zijn voor een nieuwe wereld
Dat dit ‘omgaan met het verleden‘ eindelijk mogelijk is en dat het juist nu gebeurt, op het moment dat Centraal-Europa zich onder de beschermende koepel van de EU bevindt, is uiteraard een zeer goede zaak. Want alleen als we de trauma’s die worden geassocieerd met de misdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog (die voor de Tsjechen overigens begon met het Verdrag van München in 1938) definitief hebben verwerkt, kunnen we een klimaat scheppen, waarin we de crises kunnen overleven waarmee de EU kan worden geconfronteerd.
Net als een Slowaakse financieel adviseur, die onlangs aankaartte dat Slowakije zou moeten zorgen voor een plan waarin het land zich moet voorbereiden op de mogelijkheid dat de Eurozone uiteen zou vallen en een terugkeer naar de Slowaakse kroon onvermijdelijk zou zijn, zou Centraal-Europa een plan in de la hebben moeten liggen, waarmee het opgewassen zou zijn tegen het verdwijnen van de twee voornaamste bakens van de huidige wereld (de EU en de Navo).
De eerste actie die zou moeten worden uitgevoerd is het afrekenen met onze meningsverschillen. Te beginnen met het gezamenlijk herdenken van oorlogen en andere tragische gebeurtenissen, die een stempel hebben gedrukt op onze geschiedenis, in plaats van ieder voor zich in eigen land.
We kunnen de vorige eeuw pas beschouwen als ‘afgehandeld‘ op het moment dat de Poolse premier, de Duitse bondskanselier en de Russische president gezamenlijk de herdenkingskransen op de hoogvlakte van Seelow gaan neerleggen, waar de laatste grote slag werd gevoerd voor de val van Berlijn. Dan is er geen sprake meer van winnaars of verliezers, maar alleen nog van hen die zijn gevallen in de strijd. Laten we hopen dat dit moment nog komt voordat de beschermende koepel van de Europese Unie over Centraal-Europa verdwijnt. Pas dan kunnen we de toekomst van Centraal-Europa rustig tegemoet te zien.
