Kies een taal
In zo’n tien jaar tijd is de ‘Laars van Saatse’ de belangrijkste toeristische attractie van de gemeente Värska geworden. Maar het grensverdrag dat Moskou en Tallinn binnenkort zullen ratificeren – de datum is al diverse keren uitgesteld – zal een einde maken aan deze unieke mogelijkheid om zonder visum een stukje Rusland te doorkruisen.
De weg van Värska naar Saatse loopt op meerdere plaatsen over Russisch grondgebied, maar de ‘Laars’ is het bekendste stuk, alleen al omdat een aantal passanten hier is opgepakt en is overgebracht naar de gevangenis bij de dichtstbijzijnde grenspost of in Pskov [in Rusland].
“Langs de weg staan Russische verkeersborden waarvoor toeristen zich graag op de foto laten zetten, ook al is dat verboden”, zegt Andres Oimar, die hier sinds begin jaren negentig als grenswachter werkt. “Vorige maand nog maakte een Brit aanstalten om dit bord op de foto zetten. Maar wij konden hem nog net in de kraag grijpen voordat hij een voet over de grens zette”.
Voetgangers verboden
Bij binnenkomst op het Russische grondgebied staan inderdaad waarschuwingsborden met “parkeren verboden” en zelfs “voetgangers verboden”. Je mag het grondgebied alleen oversteken met een vervoermiddel, of dit nu een auto, fiets of zelfs ezel is.
Liide Lusti, inwoonster van het dorp Seniki [in Estland] is zelf ook opgepakt en naar de grenspost van Krupa [in Rusland] gebracht. “Daar heb ik 24 uur vastgezeten. Daarna hebben ze me naar Värska gebracht. Ik heb geen boete hoeven betalen”, vertelt Lusti. “Er groeien veel champignons in de Laars, maar als ze je betrappen, brengen ze je naar de grenspost”. Als alle cantharellen aan Estische zijde eenmaal geplukt zijn, is de verleiding voor de inwoners groot om zonder vergunning verder te plukken in de ‘Laars’.
De burgemeester van de gemeente Värska, Raul Kuldre, is deze curiositeit ook een keer gaan bekijken, zonder dat hij dit overigens met opzet deed. “Toen de grens nog maar net opgetrokken was en de situatie hier nog vrij onduidelijk was, ben ik een keer gaan hardlopen van Värska naar Saatse”, vertelt hij. “Dat kwam me op een nachtje in de bajes van Krupa te staan”.
De eerste jaren nadat het grenstracé was getrokken, waren de Russische grenswachten strenger dan nu, zegt Oimar. “Vandaag de dag worden personen die op Russisch grondgebied zijn opgepakt, vaak overgedragen aan onze grenswachten”. Maar sommige provocaties kunnen slecht aflopen, om nog maar niet te spreken van drugshandelaren die de ‘Laars’ gebruiken om Russische smokkelwaar naar Estland te vervoeren.
Zodra het grensverdrag in werking treedt, zal de ‘Laars’ weer tot Estland behoren. Als tegenprestatie zal Estland een aantal hectare grond (126 in totaal) afstaan dat vergelijkbaar is met het terrein dat het van Rusland krijgt.
[[De ‘Laars’ komt min of meer overeen met de oppervlakte van een boerderij]] die in de Sovjettijd om een onbekende reden onder het Russische dorp Gorodichtche viel en niet onder de naburige Estische dorpen Sesniki of Lutepää. De voormalige eigenaar van de boerderij heeft deze al minstens tien jaar geleden verlaten, want elke keer als hij naar huis wilde gaan, was hij verplicht om eerst langs de Russische en vervolgens langs de Estische controleposten te gaan.
De wet van Murphy
Langs de ‘Laars’ zien we ten minste drie houten hokjes waarin de Russische grenswachters gewoonlijk postvatten om te observeren wat er gebeurt. Ze weten heel goed dat er burgers van de Europese Unie zijn die de verleiding niet kunnen weerstaan om hun auto langs de kant van de weg te zetten om zich in Rusland te laten fotograferen. De grenswachters en bewoners vertellen ook dat de Wet van Murphy op de ‘Laars van Saatse’ van toepassing is: als een auto ergens panne moet krijgen, dan is het hier.
[[“Auto’s houden er geregeld mee op en er gebeuren zelfs ongelukken”]], legt Oimar uit. Soms is daar een speciale reden voor. Sommige jongeren weten dat deze Russische weg niet onder de Estische wetten valt en dat onze politie, noch de grenswachters hier geen enkele bevoegdheid hebben. En de Russische grenswachters controleren niet op snelheid.
Als een auto de geest geeft vanwege een technisch probleem, controleren de Russische grenswachters eerst de auto. Als het inderdaad om een technisch probleem of een lege tank gaat, geven ze de Estische grenswachters toestemming om brandstof te brengen of het voertuig naar Estland te laten slepen.
De ‘Laars’ heeft zelf met twee technische problemen te kampen. Het eerste probleem is een hoogspanningskabel die door het gebied loopt; het tweede is het onderhoud aan de weg. Als de hoogspanningskabel kapot gaat, moet toestemming aan Rusland worden gevraagd om deze te repareren, wat vervolgens zal worden gedaan onder toezicht van Russische en Estische grenswachters.
De inwoners van Sesniki zullen een zucht van opluchting slaken als dit grondgebied naar Estland gaat. Vello Kikamägi, die de ‘Laars’ iedere dag doorkruist, zegt dat dit de mensen goed zal doen. “Nu moet ik het grondgebied van een ander land over. Deze situatie duurt al veel te lang. Ik hoop dat deze weg eindelijk geasfalteerd zal worden, alleen al omdat we al veel te lang met deze situatie zitten opgescheept.”
