Kies een taal
We weten dat klimaatverandering wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen, voortkomend uit ons ongeremde gebruik van fossiele brandstoffen. Maar ditzelfde proces werd tot nu toe afgeremd door de buffer van de zogenoemde ‘natuurlijke koolstofputten’ ( 1); deze zouden ongeveer de helft opnemen van de CO2 die we uitstoten.
Maar hoeveel koolstofdioxide vangen de Europese ecosystemen eigenlijk op, en hoeveel stoten ze nu precies uit ? Op die vraag hebben enkele honderden onderzoekers, bijeengebracht in het project ‘CarboEurope’, geprobeerd antwoord te geven. Zo hebben zij tussen 2004 en 2008 de uitwisseling van koolstof geanalyseerd op zo’n honderd plekken op het Europese continent (van de Atlantische kust tot aan de Oeral) , te weten : bosgebieden, graslanden, landbouwgrond en, in mindere mate, veengebieden. Bij het onderzoek is rekening gehouden met alle boomsoorten die representatief zijn voor de Europese Unie en met alle klimaatstreken. De uitkomst is een globale ‘koolstofbalans’ die interessante resultaten heeft opgeleverd.
De conclusie is dat het totaal van ecosystemen op het Europese vasteland wel degelijk een koolstofput vormt. Gemiddeld, en ook al zijn er regionale variaties, “wordt ongeveer 20% van de uitstoot van CO2, door het gebruik van fossiele brandstoffen, opgenomen door deze biosfeer. Maar dit cijfer daalt tot 10% als we alle 25 lidstaten van de Europese Unie meetellen” (Roemenië en Bulgarije niet meegerekend, aangezien deze landen ten tijde van het onderzoek nog geen deel uitmaakten van de EU). Daarbij komt dat de balans in het tweede geval uitkomt op neutraal als we de invloed van methaan en stikstofmonoxyde meerekenen, die, hoewel ze in minder grote hoeveelheden aanwezig zijn, een opwarmingsvermogen hebben dat aanzienlijk groter is dan dat van koolstofdioxide.
"Bijna 60% van de Europese continentale koolstofputten bevinden zich in de Oost-Europese landen, vooral in Rusland”, gaat onze gesprekspartner verder. “De bossen vormen het beste natuurlijke middel om CO2 op lange termijn op te slaan", merken de onderzoekers ook nog op, maar de weidelanden dragen ook hun steentje bij door met name meer koolstof in de grond op te slaan dan de bosgebieden. Landbouwgronden daarentegen vormen een zwakke plek : ‘We constateren dat deze juist schadelijke stoffen uitstoten in plaats van ze op te nemen. De Europese landbouw stoot weinig koolstofdioxide uit, maar het is een belangrijke bron van andere broeikasgassen zoals methaan en stikstofmonoxide". Dit lijkt een gevolg te zijn van bepaalde vormen van intensieve landbouw.
De studie geeft trouwens nog andere veelzeggende informatie over het vermogen van bossen om CO2 op te nemen. “Als we het wat ruimer bekijken, qua tijdsduur en qua atmosfeer, zien we dat de eerste factor die dat vermogen beïnvloedt, de leeftijd van het bos is, maar dat dit vermogen ook wordt beïnvloed door de afzettingen van stikstof uit de atmosfeer”. Sterker nog : de oudste bossen gaan door met koolstof opslaan, terwijl we tot nu toe dachten dat de balans van die bossen neutraal was. Een element dat niet aan de aandacht zal ontsnappen van landen met uitgestrekte beboste oppervlaktes. We moeten nu alleen nog uitzoeken wat de beste middelen zijn om deze ‘putten’ te beheren, zodat ze doeltreffend blijven of zelfs nog doeltreffender worden.
(1) Een natuurlijke koolstofput is een natuurlijk reservoir dat koolstof uit de atmosfeer opneemt en bijdraagt aan het verkleinen van de hoeveelheid CO2. Vandaag de dag vormen oceanen en bepaalde begroeide gebieden de belangrijkste natuurlijke koolstofputten.
