Kies een taal
*“Zeg me in welke auto je rijdt en ik zeg je wie je bent”. De auto is sinds het begin van zijn massale opmars niet alleen het belangrijkste vervoersmiddel in ons leven geworden, maar ook een statussymbool die nauw verbonden is aan onze identiteit. Maar na de aankondiging van de Franse autofabrikant PSA dat er 8.000 banen zullen worden geschrapt – de laatste in een hele reeks onheilstijdingen voor de Europese auto-industrie – kunnen we in Europa intussen beter zeggen: “Vertel me welke auto je maakt en ik zeg je wie je bent”*.
De PSA-groep, waaronder de merken Peugeot en Citroën vallen, lijdt 200 miljoen euro verlies per dag en ziet zich dus gedwongen om drastische maatregelen te treffen. Een paar maanden geleden liet de Duitse Volkswagen Groep, de nummer één in Europa met merken als Audi, Skoda en Seat, weten dat zijn werknemers een bonus van 7.500 euro krijgen. Het eerste beeld van de auto-industrie in Europa dat hieruit opdoemt: het Duitse model levert meer op…
Het tweede beeld, dat het eerste verklaart: door de crisis zijn de Europeanen afgestapt van de middenklasser en kiezen in plaats daarvan voor de kleinere modellen of juist voor auto’s in de hogere prijsklassen of het luxesegment. Het autogebruik illustreert dus steeds duidelijker de maatschappelijke verschillen. PSA betaalt daarvoor de prijs met zijn beleid dat is gericht op de middenklassers. Volkswagen, dat staat voor kwaliteit en de hogere prijsklasse, profiteert hier juist van, net als BMW en Mercedes, de andere twee autofabrikanten die het goed doen.
En dat terwijl PSA toch ook kleinere modellen maakt die aardig goed verkopen. Maar die worden in Tsjechië en Slowakije geassembleerd, waar de kostprijzen een stuk lager liggen. Volkswagen heeft in beide landen ook flinke vestigingen. Als we daar de enorme fabriek van Dacia-Renault in Roemenië, de nieuwe fabriek van Mercedes in Kecskemét (Hongarije) en van Fiat in Kragujevac (Servië) nog bij optellen, dan komen we bij het derde beeld: de kern van de Europese auto-industrie schuift onverbiddelijk op naar het oosten. De terugverhuizing van de productie van de Fiat Panda van Polen naar Italië is daarop een uitzondering, die werd gedaan als uiteindelijk resultaat van een wijziging van de CAO van het bedrijf.
De traditionele centra van de arbeiderscultuur, zoals Birmingham (Austin, later British Leyland), Boulogne-Billancourt (Renault) en binnenkort Aulnay-sous-Bois (Citroën) zijn verdwenen, terwijl andere, zoals Turijn (Fiat) aan betekenis hebben ingeboet. In een breder kader van een krimpend aantal industrieën in Europa is de auto uitgegroeid tot het symbool van de uitdaging om de welvaart van alle partijen op het Europese vasteland op peil te houden en tegelijkertijd rekening te houden met de belangen van alle landen wat betreft werkgelegenheid, nationale welvaart en individueel levensstandaard. Dat wil zeggen om de economie en de werkgelegenheid verder te ontwikkelen zonder sociale dumping binnen de EU.
Dat brengt ons bij het vierde beeld: de grote industrieën voeden het onbegrip en de jaloezie tussen EU-burgers uit Oost- en West-Europa door fabrieken in West-Europa te sluiten om die in Oost-Europa te openen of op te zetten. Sommige reacties in Frankrijk op de aankondiging van PSA doen denken aan opmerkingen over ‘de vele Poolse loodgieters’, die dienden als schrikbeeld bij het referendum van 2005.
Laatste beeld: de auto is het symptoom van een Europa dat er niet in slaagt de overstap te maken naar een duurzame economie. In een tijdperk waarin de plaats van de auto opnieuw ter discussie staat vanwege stedenbouwkundige vraagstukken, de kwaliteit van leven en milieuvraagstukken, kan het tegenstrijdig lijken om in opstand te komen tegen de inkrimping van de autoproductie. Dat komt vooral omdat er geen enkel duidelijk alternatief is geformuleerd qua industriële ontwikkeling en werkgelegenheid. Europeanen willen hun CO2-uitstoot weliswaar verminderen, maar ze zijn niet in staat om op een autonome manier schone energie te produceren en evenmin om werkgelegenheid in de oude industrie te vervangen door werkgelegenheid in nieuwe sectoren.**
