Duitsland vaart Amerikaanse koers

Gepubliceerd op 14 september 2012 om 14:16

We kunnen wel stellen dat Angela Merkel de machtigste vrouw ter wereld is. Dat Duitsland het machtigste land in de Europese Unie is en dat er zonder Duitsland niets mogelijk is, vooral als het gaat om de zwakke partnerlanden binnen de unie te hulp te komen. Daarom was het vonnis van het Duitse constitutionele hofover het Europese noodfonds de voornaamste gebeurtenis van deze week, meer nog dan de eveneens belangrijke redevoering van José Manuel Barroso.

**Zonder het ‘ja’ van de rechters in Karlsruhe geen heil voor Griekenland, Spanje en Italië, werd er wel beweerd. Dat wil zeggen dat het mogelijke lot van minstens 117 miljoen Europeanen afhing van de beslissing van acht magistraten van een ander dan hun eigen land, in het kader van een procedure die de meesten van hen niet kenden. Dat komt grotendeels door een ontwikkeling van Duitsland, zowel in zijn politieke functioneren als in zijn relatie met de wereld. Een ontwikkeling die we als Amerikaans zouden kunnen omschrijven.

Het huidige Europa leeft immers voornamelijk volgens het tempo dat door Berlijn wordt aangegeven, net zoals Amerikaanse acties of het achterwege blijven daarvan vaak gevolgen heeft gehad op de wereldmarkt. En net zoals de Amerikaanse president zelf vaak wordt gedwarsboomd door een Congres waarin de stemmingen afhankelijk zijn van puur nationale kwesties, of zelfs lokale kwesties, en van de druk van lobbygroepen, moet bondskanselier Merkel steeds vaker onderhandelen met de Bondsdag, waarvan de afgevaardigden reageren op inbreng vanuit de deelstaten, partijen of economische belangengroepen. Zo wordt de afgevaardigde uit Beieren voor Europa wat de vertegenwoordiger van de Amerikaanse Midwest is voor de wereld: een afgevaardigde wiens keuzes veel verder reiken dan de eigen grenzen, maar wiens ‘Weltanschauung’, wereldbeschouwing, zich steeds sterker vernauwt, al naar gelang zijn ergernis over vermeende gebreken van andere Europeanen.

En net zoals het oppergerechtshof in de Verenigde Staten de rechter in laatste instantie is bij politieke en culturele confrontaties (over bijvoorbeeld sociale zekerheid, vuurwapens of abortus), wordt het hof in Karlsruhe de vredesrechter in de strijd om de macht in het federale Duitsland. In het land van Jürgen Habermas, voorstander van de theorie van het constitutionele patriottisme, is dat misschien niet zo verbazingwekkend. Maar het werpt ook een paradox op, die nog een stap verder gaat dan het eenvoudige geval Duitsland.

Nieuwsbrief in het Nederlands

De rechters hebben namelijk in naam van de democratie het verzoek gekregen om de knoop door te hakken in een politiek debat, aangezien de aanklagers van mening waren dat het Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM) de soevereiniteit van het Europees Parlement, de vertegenwoordiging van het volk, op begrotingsgebied met voeten treedt. In naam van het recht hebben ze een uitspraak gedaan en de bal teruggespeeld naar de politiek, aangezien ze eisen dat de Bondsdag een eventuele verhoging van het ESM opnieuw in stemming brengt.

Op de wezenlijke vraag over het nemen van een besluit en de democratische controle in Europa antwoorden de Duitsers met een precair evenwicht tussen rechters en afgevaardigden, dat in feite andere Europeanen buitenspel zet. Toch spreekt het in hun voordeel dat ze het debat tot aan het einde toe voeren.

Van nu af aan moet een combinatie van afgevaardigden en Europese leiders de uitdaging aan te gaan om een echt systeem op te zetten waarin de verdeling van de macht en de democratische controle voor de Europese Unie in balans zijn. Om te voorkomen dat Duitsland een koppige leider (en in zichzelf gekeerd) en de zondebok van onze onmacht wordt, zoals dat bij de Verenigde Staten soms het geval is.**

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp