Kies een taal
Stel je een plek voor waar ieder jaar een paar tienduizenden Europeanen samenkomen, elkaar leren kennen en leren leven, in een ander land dan hun eigen land. Stel je een manier voor om grenzen te overschrijden, ver weg van technocratie, om Europa op een concrete, apolitieke manier te beleven. Die plek en die manier bestaan, namelijk de universiteiten van het Erasmusprogramma. De afgelopen week hebben we echter gehoord dat de subsidie wellicht wordt stopgezet.
Voor de studenten is nog niet alles verloren. Hun beurzen voor het begin van dit studiejaar zijn overgemaakt. En Janusz Lewandowski, Europees commissaris voor Begroting, heeft verzekerd dat hij met de lidstaten tot een akkoord zal komen om het gat in de begroting te dichten. Maar de kans is groot dat deze situatie zich volgend jaar opnieuw zal voordoen, want zowel op de begroting van de EU als op die van de lidstaten die eraan bijdragen moet worden bezuinigd. Hoog tijd dus om een lans te breken voor het Erasmusprogramma.
Dit uitwisselingsprogramma voor studenten wordt wel eens “het meest efficiënte huwelijksbureau van Europa" genoemd, en ook door de film L'Auberge espagnole over de avonturen van een aantal jongeren in Barcelona, heeft het nogal eens te lijden onder een wat zwak imago, waardoor de schatkistbewaarders van Europa het wellicht als iets onbelangrijks beschouwen. Daarmee wordt echter voorbijgegaan aan het feit dat dwars door al die privélevens heen "Erasmus de eerste generatie jonge Europeanen heeft gecreëerd", zoals Umberto Eco het zo treffend heeft verwoord. Alleen al daarom zou het als een politieke prioriteit moeten worden gezien. Wie slechts oog heeft voor dat imago, vergeet dat Erasmus een acroniem is van EuRopean Community Action Scheme for the Mobility of University Students [Actieplan van de Europese Gemeenschap voor de mobiliteit van universiteitsstudenten] en dus om twee redenen van cruciaal belang is voor de toekomst van Europa. In de eerste plaats qua mobiliteit. In de EU kunnen de vele verschillende talen en de gehechtheid aan het eigen land het creëren van een gemeenschappelijke ruimte op economisch en maatschappelijk vlak op een schaal als bijvoorbeeld die van de Verenigde Staten in de weg staan. In de tweede plaats de uitwisseling van kennis, onontbeerlijk om te innoveren, concurrerend te blijven en te zorgen dat onderzoekers en uitvinders in Europa willen blijven. Europa heeft het door de globalisering al moeilijk genoeg om zijn plaats in de wereld niet te verliezen en heeft er geen belang bij zich een dergelijk instrument te ontzeggen.
Maar Erasmus is natuurlijk meer dan alleen een ingewikkeld acroniem. Het is de naam van een van de grootste denkers van de Renaissance. Erasmus, die uit Rotterdam kwam, reisde veel en symboliseert daarmee dat verlangen naar eenheid, dat in de huidige crisis afneemt. De schrijver van het Lof der Zotheid staat symbool voor een Europa dat nieuwe waarden creëert op basis van vroegere, waarbij een culturele en politieke dialoog tussen de noordelijke en de zuidelijke landen bijdraagt aan een nieuwe vorm. In 2010-2011 heeft het Erasmusprogramma 460 miljoen euro gekost. Dit is geen ‘zotheid’ maar een investering die Europa zich op zoek naar wederopleving best kan veroorloven.
