Kies een taal
In het Europees Parlement in Straatsburg (en in Brussel) worden 23 talen gebruikt. Voor een goed begrip tussen de verschillende nationaliteiten wordt een beroep gedaan op tolken, die stressbestendig, enthousiast, leergierig en – vooral – zelfverzekerd zijn.
Verdeeld over 27 lidstaten zijn er 785 EP-leden die om de vijf jaar gekozen worden en die standvastig werken aan vraagstukken die direct invloed hebben op het leven van de burgers van de Europese Unie. Het recht om zich in hun eigen taal uit te drukken, is een van de onvervreemdbare rechten van de leden van het Europees Parlement. Het aantal officiële talen bedraagt 23. Zonder de inzet van een onopvallend en efficiënt legertje tolken zou dit gemakkelijk tot een Babylonische spraakverwarring kunnen leiden. Vanuit hun glazen cabines vertalen de – vrijwel onzichtbare – tolken de toespraken van de sprekers, terwijl ze deze via hun koptelefoon binnenkrijgen.
Olga Cosmidou is hoofd van het Directoraat-generaal vertolking en conferenties. Samen met haar team is zij onder andere verantwoordelijk voor de werving van goede tolken in de diverse landen: "Mijn team en ik zorgen ervoor dat het recht van iedere afgevaardigde om in zijn eigen taal te spreken gewaarborgd is, en dat de vertaalafdeling van alle documenten de beschikking heeft over alle talenversies van de Unie. Hierbij vergeleken stelt de vertaalafdeling van de Verenigde Naties, die zes officiële talen gebruiken, niet veel voor. Bovendien werken wij hier ook volgens het zogenoemde "retoursysteem" en de "relaisvertolking": hierbij vertaalt de tolk Estisch, bijvoorbeeld, het betoog van de afgevaardigde van zijn land in het Engels, waarna andere tolken dit vanuit het Engels naar de overige talen vertalen. Kwaliteit is zeer belangrijk, want het tolken is als een ketting, waarvan de kracht wordt bepaald door de zwakste schakel. De weken waarin de plenaire vergaderingen in Straatsburg plaatsvinden, zijn zo druk, dat wij bijna vierduizend tolken moeten inschakelen, verdeeld over vaste tolken en freelancers”.
De selectie is onverbiddelijk; ze hanteren de strengste criteria ter wereld. "Een tolk moet alle onderwerpen beheersen, zonder ergens expert in te zijn (dus meester in alles en specialist in niets)," zegt Rita Silva glimlachend, die sinds 1986 hoofd van de eenheid Programmering voor het team Portugese tolken is. "Wij moeten er voortdurend voor zorgen dat we op de hoogte zijn van onderwerpen die weleens in het Parlement behandeld zouden kunnen worden. Op den duur vergaar je zo een merkwaardige encyclopedische kennis. In wezen vormt intellectuele nieuwsgierigheid de drijfveer om voor een dergelijk beroep te kiezen. Maar je moet ook zeer bescheiden zijn. Je moet bereid zijn je fouten toe te geven, want je kunt je altijd vergissen of iets verkeerd begrijpen. In dat geval verontschuldig je je, verzoek je de spreker zijn opmerking nog eens te herhalen en ga je weer verder."
Telkens als er een nieuw land in het Europees Parlement bijkomt, moeten er nieuwe tolken worden gezocht die op hun taak berekend zijn. Hiervoor worden universiteiten, tolkenopleidingen en talendocenten benaderd. Anna Grzybowska is hoofd van de "Poolse cabine". Zij is tevens verantwoordelijk voor missies naar het buitenland van de groep tolken die in 2003 in dienst trad, toen de EU met tien lidstaten werd uitgebreid. "Door de toetreding van Polen en negen andere landen (Tsjechië, Estland, Letland, Cyprus, Litouwen, Hongarije, Malta, Slovenië en Slowakije) kwam de levendige instelling die het Europees Parlement is, als het ware in de puberteit. En we weten heel goed dat deze periode voor ouders nooit gemakkelijk is. Het spijt me als sommige mensen wellicht teleurgesteld zijn; misschien waren de verwachtingen te hooggespannen. Er zijn veel dingen die het Europees Parlement niet in zijn macht heeft, en die uitsluitend zijn voorbehouden aan de lidstaten."
Elisabetta Palmieri is als freelancer begonnen en kon na twintig jaar toetreden tot de groep van vierhonderd vaste tolken. "
Ons werk bestaat er niet alleen uit om de opmerkingen van een spreker in real time te vertalen. Wij moeten ook aandacht hebben voor de boodschap die in zijn geheel wordt overgebracht, en die – afgezien van woorden – vaak bestaat uit bedekte termen, de lichaamstaal van de spreker en de context waarin hij zijn toespraak houdt. Tolken brengt stress met zich mee, vooral tijdens de plenaire vergaderingen, waarin de EP-leden slechts één tot vijf minuten "spreektijd" hebben. En die tijd proberen ze optimaal te benutten. Toespraken worden vaak voorgelezen in een tempo dat ons echt voor problemen kan stellen."
Soms vinden er incidenten plaats die de tolken in verlegenheid brengen, bijvoorbeeld toen Berlusconi Martin Schultz voor Kapo uitmaakte. Susanne Altenberg, van de tolkenschool uit Keulen, was die dag in de tolkencabine aanwezig. "
Ik zag mijn collega bleek worden; zij moest de belediging aan het adres van Schulz vertalen. Maar die dingen gebeuren. Politiek wakkert passies aan en soms raken de gemoederen verhit."
INSTELLINGEN
Commissie kampt met tekort aan Engelse tolken
De Europese Commissie is naarstig op zoek naar Engelse tolken. "De komende tien jaar zal de helft van de Engelse tolken met pensioen gaan", schrijft het NRC Handelsblad. En dat is slecht nieuws, want "Engelstaligen, die toch al niet over de grootste talenknobbels beschikken, zijn gestopt met talen studeren", voegt De Volkskrant eraan toe. Het NRC schrijft verder: "Britse scholieren die in twee talen eindexamen doen, zijn schaars". Het is het gevolg van de globalisering en de alomtegenwoordige plaats die het Engels inneemt in internationale kringen. Om een oplossing te vinden voor het dreigend tekort, heeft de Europese Commissie een campagne gelanceerd op YouTube.
