Frankfurtgroep, Europa’s stootgroep

Een kleine groep van niet-gekozen EU-afgevaardigden alsmede de directeur van het IMF hebben zich om Angela Merkel en Nicolas Sarkozy heen verzameld. Verenigd in de Frankfurtgroep willen zij de leiding nemen over de eurozone en staatshoofden die niet in de pas lopen verwijderen. Dat schrijft met afgunst het conservatieve Britse weekblad The Spectator.

Gepubliceerd op 16 november 2011 om 15:00

Het oude operahuis in Frankfurt, ooit Duitslands mooiste naoorlogse ruïne en tegenwoordig de meest verbazingwekkende representant van de wederopbouw, is een symbool van Europese wedergeboorte geworden. Hier hadden Angela Merkel en Nicolas Sarkozy vorige maand een ontmoeting met de bureaucratische elite van de EU. In een ander tijdperk zou deze ontmoeting als een putsch zijn omschreven.

Merkel en Sarkozy hadden genoeg van eurotoppen waarbij leiders van hot naar her vliegen maar niets gedaan krijgen. Er moest een kleinere groep worden gevormd, die vastberaden maar informeel macht zou uitoefenen. Terwijl zij die avond bijeen waren om een concert van het Mozart Orkest van Bologna onder leiding van Claudio Abbado te beluisteren, werd een nieuw EU-stootgroep geboren.

Zoals Silvio Berlusconi inmiddels heeft ontdekt, vat deze zogenaamde Frankfurtgroep zijn taak zeer serieus op. Nog maar een paar maanden geleden zou het ondenkbaar zijn geweest dat het hoofd van een van de Europese regeringen zou trachten een andere leider aan het wankelen te brengen of af te zetten. Nu zijn er in één week twee EU-leiders ten val gekomen. Sarkozy weet het uit recente ervaring: als je een verandering van regime wilt bewerkstelligen, hoef je slechts de opstandelingen een helpende hand te bieden.

De groep kan er niet van worden beschuldigd heimelijk te werk te gaan. Tijdens de G20-top in Cannes liepen er functionarissen rond met op hun revers kaartjes met de tekst 'Groupe de Francfort (GdF)'. Zij organiseerden viermaal een aparte bijeenkomst. Groot-Brittannië behoort niet tot de club, maar de ambtenaren van Buitenlandse Zaken deden voorkomen of ze ook iets in de melk te brokkelen hadden. Eén functionaris zei het als volgt: "Wij zijn bezig Berlusconi uit zijn ambt te zetten."

Nieuwsbrief in het Nederlands

Ooit zou een dergelijke uitspraak als schandalig worden bestempeld, maar begin november kon niemand nog ontkennen dat er een operatie in gang was gezet om Berlusconi zijn premierschap te ontnemen.

Het is tijd om streng op te treden

Toen die bewuste avond van 19 oktober in de Alte Oper van Frankfurt werd geboekt, had niemand de intentie om een nieuwe stootgroep te formeren. Men wilde alleen maar, zoals gewoonlijk, op kosten van de belastingbetaler een feestje met flink wat toeters en bellen houden ter ere van de vertrekkende president van de Europese Centrale Bank Jean-Claude Trichet.

Helmut Schmidt, de 92-jarige voormalige Duitse bondskanselier die nu als de peetvader van het Europese project wordt beschouwd, zei tegen de verzamelde hoogwaardigheidsbekleders dat "onvermogen van de politieke organen van de EU om te handelen een veel groter gevaar voor de toekomst van Europa vormt dan te grote schulden". De tijd om streng op te treden was aangebroken.

Merkel gaf op haar beurt toe dat zij gefrustreerd was over de Europese topbijeenkomsten en over de omslachtige democratische mechanismen die daar gelden. "Het handelend vermogen en de manoeuvreerruimte van de EU zijn trage en ingewikkelde processen gebleken", klaagde ze. "Als we de crisis willen aangrijpen om dingen te veranderen, moeten we bereid zijn om sneller en zelfs op onconventionele wijze te handelen." Sarkozy arriveerde laat, maar precies op tijd om te worden betrokken bij het opmerkelijkste complot van het decennium.

Ook aanwezig was het nieuwe hoofd van de ECB, Mario Draghi, een Italiaan die niet van Berlusconi houdt. Verder Christine Lagarde, de nieuwe (Franse) directeur van het Internationaal Monetair Fonds, die reddingsoperaties aanstuurt en vernederende voorwaarden kan opleggen (zoals ze gedaan heeft aan Berlusconi).

Tevens behoorden Jose Manuel Barroso, de steeds gewelddadigere voorzitter van de Europese Commissie, en zijn handlanger op economisch gebied, Olli Rehn, tot het gezelschap. Tot slot waren present de alomtegenwoordige Jean-Claude Juncker, premier van Luxemburg en hoofd van de zeventienkoppige eurogroep, en Herman Van Rompuy, die tot voorzitter van de EU werd gekozen omdat hij nergens een mening over heeft.

Een soort Brussel aan de Rijn

De Frankfurtgroep is dus in feite een samensmelting van de EU-hiërarchie en Duitse financiële macht: een soort Brussel aan de Rijn. Dat zou in het tijdperk vóór de crisis niet mogelijk zijn geweest, toen er onbehagen was over de grote invloed van Duitsland. Nu voelen de Duitsers zich niet langer genoodzaakt om zich te verdedigen. "De vraag wie een Duits model zou kunnen accepteren, is door de markt beantwoord", zei een woordvoerder van de Duitse regering onlangs.

"We praten echt alleen maar over de details en de omvang van de maatregelen, niet over het karakter ervan." Deze nieuwe strijdlustige toon is overal merkbaar. EU-ambtenaren die anoniem willen blijven, zouden dingen hebben gezegd als: "Hé, word wakker en zie de realiteit onder ogen. Dit is nou precies waarvoor je hebt getekend."

De arme Papandreou had oefenmateriaal voor de groep aangedragen toen hij dreigde een referendum over de reddingsoperatie te houden. Deze zomer nog had hij de EU bekritiseerd vanwege "besluiteloosheid en fouten". Hij is erachter gekomen hoe besluitvaardig de afgeslankte Frankfurtgroep kan zijn. Hem werd noodhulp geweigerd, waarna hij al snel het veld moest ruimen voor Lucas Papademos, een voormalige ECB-functionaris die zijn training in Frankfurt heeft gehad.

Papandreou, een eenvoudiger doelwit dan Berlusconi

Opvallend genoeg heeft zelfs Barroso de positie van Papandreou ondermijnd door tot de vorming van een coalitie op te roepen. Daarmee ging hij in tegen het heersende protocol en toonde hij dat de EU-Commissie de soevereiniteit van haar lidstaten helemaal niet eerbiedigt, zoals zij altijd pretendeerde.

Berlusconi was een lastiger doelwit. Meestal was hij in zijn zeventienjarige politieke loopbaan zijn vijanden, van de oppositie tot de Italiaanse zedenpolitie, te slim af. Bovendien is Italië niet echt blut. Als je de rente op schulden wegstreept, zou de nationale boekhouding geen tekorten kennen. Sterker nog, er zou sprake zijn van een overschot die tot de grootste in de eurozone behoort.

Het is in het geheel niet duidelijk wie oordeelde dat Italië in een crisis terecht zou komen als de obligatiemarkt meer dan de vermeende fatale drempel van zeven procent rente over zijn staatsschuld zou rekenen. Misschien kunnen we iets van een antwoord terugvinden in een uitspraak die Merkel vorig jaar deed: "Wij moeten het primaat van de politiek boven de markt herstellen." Generaties lang hebben politici dit geprobeerd, met weinig succes. Maar nu is dat veel gemakkelijker omdat de eurozone een gigantisch apparaat heeft gecreëerd waarbij een handjevol mensen aan de touwtjes kan trekken.

15 medewerkers voor een noodfonds van 1 biljoen euro

Voor het noodfonds van de euro, dat over maar liefst 1 biljoen euro zou beschikken, zijn slechts vijftien medewerkers aangesteld. Wellicht is het nu mogelijk om enorme macht over een continent van natiestaten uit te oefenen door enkele gelijkgestemden in een achterkamertje van een operagebouw in Frankfurt bijeen te brengen. En dat allemaal in naam van de Europese eenheid.

De Frankfurtgroep staat afwachtend of zelfs ronduit negatief tegenover democratie en de markten. Het is ondertussen bekend dat Juncker het stemgedrag van kiezers als irritant ervaart, sinds hij het probleem van regeren als volgt verwoordde: "We weten allemaal wat we moeten doen, maar we weten niet hoe we herkozen moeten worden wanneer we eenmaal onze opdracht hebben volbracht."

Er is nu echter een oplossing voor het probleem van Juncker. Help gewoon leiders in het zadel die niet naar behoren verkozen zijn en niet de gunst van de kiezers zullen vragen voor een tweede termijn. En zorg ervoor dat ze doen wat jij wilt.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp