Kies een taal
In een recentelijk door Open Europe gepubliceerde notitie wordt onder meer gesteld dat Duitse burgers de neiging hebben het Europees Parlement minder te vertrouwen dan hun nationale parlement, en dat er sprake is van een trendmatige afname van het Duitse vertrouwen in EU-instellingen sinds het uitbreken van de crisis. Ook in een commentaar van de Europese Raad voor Buitenlandse betrekkingen lezen we: “Het vertrouwen in de EU is op het hele continent dramatisch gedaald. Zowel de zuidelijke schuldenlanden als de noordelijke geldverstrekkers voelen zichzelf slachtoffer.” En de conclusie van een rapport uit mei van het Pew Research Center, met de titel “De nieuwe zieke man van Europa: de Europese Unie” luidt: “Het Europese project staat nu bijna overal in Europa in een kwaad daglicht”.
Dit verhaal is kortweg onjuist. In feite is het vertrouwen van de Duitsers in de euro tijdens de crisis juist toegenomen. Bovendien is hun vertrouwen in de EU-instellingen, dat tot een paar jaar geleden nog daalde, nu hersteld.
“Zou u de D-mark terugwillen?”
De beste indicatie voor de Duitse houding ten opzichte van de euro wordt geleverd door een opiniepeiling die sinds 2002 regelmatig wordt uitgevoerd, en die uit een simpele vraag bestaat: “Zou u de Duitse mark terugwillen?”
Een grafiek laat zien dat het aantal mensen dat de D-mark terug zou willen in de afgelopen jaren gestaag afnam, en nu op slechts ongeveer 35% staat. Het percentage van degenen die de euro zouden willen houden nam daarentegen gedurende de crisis gestaag toe en ligt nu op ongeveer 50%. In feite begon de toenemende acceptatie van de euro in 2008, aan het begin van de wereldwijde financiële crisis, en vervolgde zijn stijgende verloop ook na het uitbreken van de schuldencrisis in de eurozone in 2010.
Het lijkt erop dat de crisisomstandigheden de Duitse burgers ertoe hebben gedwongen zorgvuldiger na te denken over het belang van de gemeenschappelijke munt. In de afgelopen jaren werden de Duitsers uitvoerig geïnformeerd over de potentiële begrotingskosten van de reddingsplannen voor Griekenland en andere landen. Maar [[ondanks het risico op hoge kosten, kwamen steeds meer Duitsers tot de conclusie dat ze de euro liever houden.]]
Zelfs het Pew-rapport meldt dat het merendeel van de Duitsers (52 procent) gelooft dat “hun regering financiële bijstand moet bieden aan andere EU-landen die grote financiële problemen hebben.” Bovendien is Duitsland geen uitzondering. Gemiddeld was er binnen de hele EU slechts sprake van een bescheiden afname van het vertrouwen in Europese instellingen, en dit werd grotendeels aangezwengeld door het uitgesproken wantrouwen in vier landen uit de periferie van de eurozone: Spanje, Griekenland, Portugal en Ierland. Wat echter veel meer van belang is, is dat het vertrouwen in EU-instellingen in deze landen veerkrachtiger bleek dan het vertrouwen in hun nationale instellingen.
Vertrouwenscrisis in de EU
Wat algemeen beschouwd wordt als een wijdverbreide vertrouwenscrisis in de EU is dus een gegeneraliseerde vertrouwenscrisis in alle officiële instellingen in de periferielanden. In Duitsland groeide het vertrouwen in het sleutelelement van de EU, de euro, gestaag.
Deze fundamentele trend verklaart mede de uitslag van de laatste Duitse verkiezingen, waarin kanselier Angela Merkel campagne voerde met haar stokpaardje ‘red de euro’ en een klinkende overwinning boekte. De enige openlijke anti-europartij slaagde er niet in de kiesdrempel van 5% te halen voor een plekje in de Bondsdag.
Er is nu heel wat speculatie aan de gang over de samenstelling van Merkels volgende regering, en wat dat betekent voor het Duitse standpunt ten opzichte van Europa. Maar de details van de coalitieonderhandelingen in Duitsland zijn van veel minder belang voor Europa als de brede Duitse steun voor de euro. Duitsland zal de eenheidsmunt niet de rug toekeren, en dat ook niet doen met het Europese project in het algemeen.
