Kies een taal
De grootste belemmering voor gendergelijkheid in Europe is niet actieve oppositie, maar zijn inertie, ontwijking en verwaarlozing. Erger nog, genderongelijkheid is versterkt door de pandemie. Seksuele en reproductieve gezondheidsrechten lijden eronder, huiselijk geweld neemt toe en de toch al onevenredige last van onbetaald huishoudelijk werk is omhooggeschoten. Volgens de jaarlijkse Women in Work Index van PWC is de vooruitgang van vrouwen aan het werk teruggebracht tot het niveau van 2017. Om de door covid-19 veroorzaakte regressie ongedaan te maken, moet de vooruitgang in gendergelijkheid twee keer zo snel gaan als voorheen.
De pandemie, net als klimaatopwarming of elke andere crisis, heeft een groter negatief effect op kwetsbare groepen. Als de groei van gendergelijkheid eerder had plaatsgevonden, zouden vrouwen nu minder geraakt worden. Een poging om tot een internationale overeenkomst te komen, is 26 jaar geleden gedaan. De Beijing Declaratie – alom geprezen als een mijlpaal voor gendergelijkheid – is aangenomen door de internationale gemeenschap in 1995. 189 landen hebben de toegevingen ondertekend, als hét initiatief voor gendergelijkheid wereldwijd.
Sinds die tijd staat de ontwikkeling van gendergelijkheid echter stil. Niet één land kan volhouden dat ze de doelen van 26 jaar geleden gehaald hebben. Voor een deel is dat het gevolg van het feit dat elke internationale declaratie in de laatste versie vaak een afgezwakte versie is. Daarnaast zorgt het gebrek aan afdwingingsmechanisme ervoor dat het maatschappelijk middenveld en niet-gouvernementele organisaties (NGOs) alleen verantwoordelijk zijn voor het ter verantwoording roepen van hun regeringen.
Deze maand zal er een nieuwe poging zijn om tot een internationale consensus te komen. Tussen 30 juni en 2 juli, probeert het Generation Equality Forum (GEF), een evenement georganiseerd door de VN, verder te bouwen op de Beijing Declaratie, fondsen te werven voor gendergelijkheid en een oplossing te vinden voor het gebrek aan middelen die vooruitgang in gendergelijkheid tegengaan. Het GEF dreigt echter hetzelfde lot te ondergaan als de Beijing Declaratie. De taal in de werkdocumenten is vaag en deze keer zullen er naar verwachting veel minder landen deelnemen.
De Nederlandse overheid is een van de weinige overheden die een leidende rol speelt in het Generation Equality Forum. Nederland leidt de ‘feministische bewegingen en leiderschap’ actiecommissie, samen met NGO’s, het maatschappelijk middenveld en andere weldoeners. Het doel van de coalitie is om feministisch activisme te versterken, leiderschap tonen en ervoor te zorgen dat schadelijke gendernormen, stigmatisering en intimidatie uit de samenleving verdwijnt. Dit is vanzelfsprekend een belangrijke strijd. De schade die patriarchale machtsstructuren heeft aangericht is niet te ontkennen. Het is daarom van belang dat de toegevingen en ontwerp-programma’s niet alleen een streepje is op de zegelijst van die politici die de papieren ondertekenen, maar fungeren als echte beloftes die ook uitgevoerd moeten worden.
Eén voorbeeld van een principe dat hervormd moet worden, is het idee van toezegging. Onder de traditionele verkrachtingswet vallen alleen situaties waarbij geweld, dreiging of duidelijke ongelijke machtsverhoudingen betrokken zijn. Dit zorgt ervoor dat er een grijs gebied is waardoor gedrag dat duidelijk niet acceptabel is toch niet vervolgd kan worden. Hierdoor kunnen verdedigingen zoals “ik dacht dat zij het ook wilde” niet goed aangevochten worden.
Als een pan-Europese beweging vliegt Volt politiek aan vanuit het zoeken naar best practices voorbij de eigen landgrenzen. Een dozijn Europese landen hebben wetten ingesteld die expliciete – verbaal of fysiek – toezegging vereisen voor seks. Volt steunt de introductie van gelijkaardige wetgeving in Nederland, omdat zulke wetgeving ervoor zorgt dat er rekening gehouden wordt met handelingen die eerst in de grijze zone vielen zoals bevriezing of het intrekken van toestemming. Zo worden in Zweden deze situaties nu gezien als mogelijke zaken van “verkrachting door nalatigheid”. Hierdoor worden slachtoffers van gewelddadig en onwetendheid van het gebrek aan toezegging beschermd.
Internationale overeenkomsten en samenkomsten hebben het voordeel dat zij aandacht geven aan belangrijke onderwerpen en meer inzicht geven in de toezeggingen en vooruitgang van overheden wereldwijd. Echter, geen woorden maar daden zou de leus moeten zijn van alle politici, terwijl burgers hun overheden ter verantwoording roepen voor hun acties.
