De markt van Split.

Het einde van de seizoensmarkt

Door de toetreding tot de Europese Unie en de strengere controles van de regering worden de markten zoals de Kroaten en steeds meer toeristen die kennen, bedreigd. Een hartenkreet van schrijfster Jurica Pavičić.

Gepubliceerd op 16 juli 2013 om 12:35
Moomoobloo  | De markt van Split.

Ter gelegenheid van de toetreding van Kroatië tot de Europese Unie heeft journalist Zeljko Ivanjek van Jutarnji list besloten de indrukken weer te geven van zijn buitenlandse vrienden die Zagreb hebben bezocht. Ze waardeerden historische monumenten als de kathedraal, het Sveti Marko-plein, de toren van Lotrščak of Opatovina [de oude stad van Zagreb], maar ze waren het meest gecharmeerd van de markt van Dolac.
Al jarenlang hoor ik het zelfde verhaal uit de mond van de toeristengidsen uit Split. Ze vertellen dat de meeste toeristen maar vijf minuten besteden aan de bezichtiging van de Peristil (een Romeins plein, in het hart van het paleis van Diocletianus), terwijl het bezoek aan de vismarkt (Peskarija) en de fruitmarkt (Pazar) minstens een half uur in beslag neemt.
Op de Peskarija nemen Japanse jongeren foto’s van de bonito’s, de phycissen en de kwabalen. Op de Pazar proeven de Russen de kaas, terwijl de rugzaktoeristen zure kersen, kersen en abrikozen kopen. De drommen toeristen ondernemen een pelgrimstocht naar onze gastronomische heiligdommen, waar ze de kruiden en de exotische planten die wij eten, onderzoeken, en die ze voor de eerste keer zien: de bittere andijvie, de wilde mesclun, de wilde asperges, de Dalmatische snijbiet, de wilde kool en andere koolsoorten.

Symbool van veelzijdige identiteit

Over het algemeen is iedereen die Kroatië bezoekt gefascineerd door onze markten; men spreekt over een unieke ervaring. Op mijn talloze reizen heb ik de vismarkten van Barcelona en Lissabon bezocht, was ik op de Bitpazar van Skopje en op de Misir Bazar van Istanboel, heb ik gedroogde geit in Sarajevo gekocht, specerijen in Turkije en verse kabeljauw in Portugal.
Toch zijn er maar weinig markten die kunnen opboksen tegen de markten die je in Kroatië vindt, vooral die van Split. Waarom? Heel eenvoudig, omdat onze marken niet op afgelegen plekken liggen, aan de rand van de stad, bij een haven of in de buurt van industriële koelhuizen. Ze bevinden zich in het centrum van de stad en laten zo het belang zien dat voedsel inneemt in het leven van de mensen. Onze markten zijn het symbool van onze veelzijdige identiteit. Heel Midden-Europa ligt uitgestald in de marktkraampjes met zijn eekhoorntjesbrood, zuurkool en daslook, de Balkan met zijn Bosnische kaas uit Travnik, schapenkaas, de kajmak (een kaas die doet denken aan mascarpone) en paprika. De Middellandse Zee is in al zijn pracht aanwezig met artisjokken, wilde asperges en tuinbonen. [[De Pazar en Peskarija laten zien wie we werkelijk zijn]], zonder dat we ons beter voor hoeven te doen dan we zijn.

Soepeler opstellen jegens de markten

Dat is de reden dat ik geloof dat de fruit- en groentemarkten en de vismarkten deel uitmaken van het immateriële erfgoed van de Kroatische cultuur, en dat we die moeten behouden en beschermen als belangrijke culturele, toeristische en antropologische instellingen. Ik ben er niet zeker van of het ministerie van Financiën dit advies ter harte zal nemen, het ministerie dat aan de fruit- en groentehandelaren een ongeschikt financieel controlemodel wil opleggen (voortaan zijn ze verplicht om al hun verkooptransacties te registeren).
Ik zal absoluut de laatste zijn die me zal verzetten tegen de noodzaak om op veel terreinen orde te scheppen in dit land. Hoewel de huidige regering ons sinds anderhalf jaar in veel opzichten heeft teleurgesteld, moet je toegeven dat ze erin zijn geslaagd om meer begrotingsdiscipline af te dwingen. De regering van (premier) Zoran Milanović en (minister van Financiën) Slavko Linić heeft het voor elkaar gekregen de belastingontduiking terug te dringen, de bloeiende grijze sector in te perken en de grote spelers van de economie te verplichten zich aan de wet te houden.
Maar het lijkt me dat het ministerie van Financiën, dat zich gedraagt als de Gesel Gods, zich soepeler had moeten opstellen jegens de markten. Want deze maatregelen dreigen een belangrijke culturele, toeristische en sociale instelling in gevaar te brengen. De traditionele markten hoeven geen openlucht-Lidls te worden, en ook geen winkelcentra zonder airconditioning en zonder dak. Als dat gebeurt, is dat de doodsteek voor een belangrijk deel van onze nationale cultuur.

Moeilijke periode voor markten

Dit is een moeilijke periode voor onze markten. Ze ontlenen hun schoonheid en rijkdom aan het feit dat ze op het kruispunt liggen van drie regio’s en culturen, waarvan de handelaren in groente en fruit, en in lokale producten, de beste ambassadeurs zijn, zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. [[De toetreding tot de Europese Unie dreigt dit evenwicht te verstoren.]] Plotseling heeft de grens van de Europese Unie zich met zijn douaneregels gewrongen tussen ons en de Bosnische kaas uit Livno of Vlasic. Voortaan is het de Schengen-ruimte die ons scheidt van de granaatappels uit Montenegro en de Macedonische meloenen en tomaten.
De internationale supermarktketens in Kroatië hebben onze toetreding tot de Europese Unie begroet met een stortvloed aan stuntprijzen, die er zeker voor zullen zorgen dat een deel van de consumenten de markten de rug zal toekeren, vooral als die dezelfde producten aanbieden als grote winkels met veel meer parkeerruimte en airconditioning.
Als je daarbij de intentie van de regering optelt om de markten belastingtechnisch te gaan controleren, dan lopen deze gastronomische instellingen het risico te veranderen in gewone winkels in de open lucht, die duurder, minder praktisch en minder hygiënisch zijn dan grote winkels als die van Interspar en Billa, antiseptisch en cultureel monotoon.
Er moet een redelijk compromis te vinden zijn tussen de gerechtvaardigde verlangens van de regering en de reële problemen van de markthandelaren. Wie hier dan ook mee wordt belast, moet voor ogen houden dat de fruit- en vismarkten geen gewone plekken zijn waar louter sprake is van koop en verkoop. Ze maken deel uit van onze geschiedenis en onze cultuur, ze vormen de spiegel van onze identiteit en toeristische aantrekkingskracht, en ze zijn een onvervangbaar onderdeel van ons leven. Wat er ook voor akkoord wordt gesloten tussen de fruit-, groente- en vishandelaren en het ministerie van Financiën, deze tempels van onze cultuur en onze manier van leven mogen niet worden bedreigd.

Nieuwsbrief in het Nederlands
Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp