Ikea heeft een prijskaartje

Een bekende fastfoodketen waarvan een clown symbool staat. Kinderen komen er graag eten omdat ze bij hun hamburger gratis een plastic speeltje cadeau krijgen. Ik kan me nog goed herinneren dat het eerste restaurant van deze keten in Sofia werd geopend. Mensen trokken er hun mooiste kleren voor aan, alsof ze naar de opera gingen. Ze probeerden zelfs van tevoren een tafeltje te reserveren. Van het socialisme had ze geleerd dat je in sommige gevallen beter de avond tevoren al voor de deur kunt gaan liggen, zodat je bij de opening vooraan in de rij staat.

Tegenwoordig gaat het er net zo aan toe bij de opening van winkels van bekende westerse merken. Wij Bulgaren zijn niet veranderd. Bovendien willen we graag meer betalen. Die gewoonte stamt misschien ook nog wel uit de tijd van het socialisme. Alles wat uit het Westen komt, moet haast wel veel kosten. Hoe meer goud er blinkt, hoe beter! Toen er in Bulgarije nog schaarste heerste, werden prijzen volledig willekeurig vastgesteld. Toch bleef één principe altijd overeind: als we iets echt willen hebben, maakt het niet uit wat het kost! Bovendien waren we zo arm dat we niet eens nadachten over de werkelijke waarde van dingen.

In Milaan ben je goedkoper uit dan in Sofia

In de jacht naar winst zijn de armste mensen van Europa de grootste verliezers. Daar profiteren de slimmeriken van de grote merken van en dat weten ze maar al te goed. Je kunt nog beter gaan winkelen in Milaan dan in Sofia, want daar ben je goedkoper uit. We hebben jarenlang vol ongeduld gewacht op de opening van een Ikea-vestiging in Sofia [die op 20 september plaats had], omdat we hadden gehoord dat ze daar voordelige kwaliteitsartikelen verkopen. Daarna beseften we pas dat de prijzen in de eerste Ikea van Bulgarije veel hoger lagen dan in buurland Roemenië. Hoe beledigend…

Bulgaren zouden echter wel wat meer inspiratie kunnen putten uit het voorbeeld van de oprichter van Ikea. Dat is een man op leeftijd die nog altijd in zijn oude auto rijdt. Hij ruilt die niet in tegen een gloednieuwe. Omdat hij zuinig is. Als je steenrijk bent, is het makkelijk om zuinig te zijn! Als je arm bent, is dat veel lastiger: er valt immers maar weinig om op te bezuinigen. Een dwaas idee uit Zweden in de Balkanlanden: arme Bulgaren verleiden een kast te kopen die in Griekenland twee keer zo goedkoop is.

Bulgaren schaffen graag dure prullaria aan

Zuinig zijn en je uitgaven bijhouden is meer iets voor Westerse mensen. Wij, Bulgaren, zijn pasja's en gokkers, we zijn zelfs bereid er nog een schepje bovenop te doen om iets duurs te kunnen kopen.

Ik heb me afgevraagd waarom het zo lang heeft geduurd voordat Ikea zich in Bulgarije ging vestigen. Ik denk dat het komt omdat wij graag prullaria aanschaffen, maar dan voor een flinke prijs. Toch koesterden sommigen van ons de hoop dat Ikea zou bewijzen dat zelfs goedkopere dingen solide en betrouwbaar kunnen zijn. Nu verdenken we de keten ervan dat ze rekensommetjes op zijn Balkans hebben gemaakt. Bij Ikea hebben ze vast ook wel door hoe wij Bulgaren in elkaar steken. We kopen nu eenmaal graag parels van plastic. In de prijs van de parels moet dan bovendien zijn meegenomen dat we graag plastic parels willen kopen. Als de prijs te laag is, zijn we misschien teleurgesteld… Dat klinkt een beetje triest maar het is niet anders. Maar genoeg daarover, Ikea komt immers naar Bulgarije! Het loont de moeite om ons een weg te gaan banen in de rij…

Context

Het laatste EU-land waar Ikea neerstrijkt

Op 20 september opende de eerste vestiging van Ikea in Bulgarije zijn deuren in een buitenwijk van Sofia en dat was aanleiding tot discussie. Volgens de lokale pers zouden de prijzen die het Zweedse merk hier voert (in feite een franchiseonderdeel van de Griekse Fourlis-groep, die de vestigingen in Athene en Thessaloniki beheert) veel hoger liggen dan in andere Europese landen. Dat heeft veel Bulgaren er echter niet van weerhouden in de rij te gaan staan om als eerste de winkel te kunnen betreden. Bulgarije is het laatste land van de Europese Unie dat een vestiging van de Zweedse multinational krijgt. Ikea begon in 1991 met zijn expansie in Oost-Europa.