Kies een taal
Europa heeft een week van onverwachte en tegenstrijdige collectieve rouw achter de rug. Onverwacht vanwege het karakter van de gebeurtenis – een vliegtuigongeluk – en paradoxaal door de persoonlijkheid van het bekendste slachtoffer, de eurosceptische Poolse president Kaczyński. Alle Europese media hebben verslag gedaan van dit drama op een manier die de Polen dichter dan ooit bij hun Europese medeburgers heeft gebracht. Uiteraard is er een dag van rouw gehouden in Brussel, maar ook in verschillende andere Oost-Europese landen alsmede in Rusland, plaats van het ongeluk, Oekraïne en Turkije. Een breed uitgemeten minuut stilte werd in acht genomen voor de wedstrijd tussen Real Madrid en Barcelona. Velen maakten een gebaar van medeleven jegens de Polen.
Maar er is geen vergissing mogelijk: deze unanieme sympathie rond Lech Kaczyński, beperkt zich niet tot de overleden president. Door hem maakt het drama van Katyń en het recente verlies van een deel van de huidige Poolse elite door dit vliegtuigongeluk deel uit van het Europese collectieve geheugen. En door de betuigingen van medeleven van Vladimir Poetin en Dmitri Medvedev schemert de mogelijkheid van verzoening tussen Rusland en Polen, en dus van een ontspanning tussen Moskou en de EU, iets wat de Europese leiders toejuichen. Door de rouw van de Polen die ze, hoe hun opvattingen ook van elkaar verschillen, dichter bij elkaar heeft gebracht, is het, zes jaar na de uitbreiding, duidelijk geworden dat wanneer er een Europees volk wordt getroffen door rampspoed, zijn buren ook worden getroffen. Met zijn overlijden heeft de nationalist Kaczyński dus zijn steentje bijgedragen aan het tot standkomen van een gedeelde Europese identiteit.
Nu al zijn de Polen verdeeld over de politieke erfenis van Lech Kaczyński. Het besluit om hem in de kathedraal van Wawel, in Krakau, te begraven bij de koningen van Polen, lokt bij zijn tegenstanders de opmerking uit dat hij in zijn politieke carrière nooit een bruggenbouwer is geweest. Wat zijn opvolger ook zal doen, de Europese leiders moeten niet vergeten dat de overleden president weliswaar altijd handelde vanuit wat hij dacht dat het Poolse landsbelang was, maar dat hij niet altijd de meerderheid van zijn volk vertegenwoordigde dat meer pro-Europa was dan hij zelf. Met Kaczyński is Polen te vaak gezien als een weinig betrouwbare partner. De huidige emoties zouden een gelegenheid moeten zijn om evenwicht te brengen in de verhoudingen tussen Warschau en de andere hoofdsteden. De Europeanen zouden ook de toenadering tot Rusland moeten aanmoedigen, die zijn wortels heeft in de geschiedenis en in ieders belang is.
Een eigenschap van emoties is dat ze voorbij gaan. Laten we hopen dat de positieve gevolgen van de Poolse rouw wel blijven voortduren. Eric Maurice
