Nieuws Verenigd Koninkrijk

Ook Londen paait de Russische beer

Cyprus is niet de enige eilandstaat die de rode loper uitrolt voor rijke Russen. Sinds de Sovjet-Unie instortte heeft Londen heel wat Russische expats ontvangen die fortuin maakten door de omvallende staat te plunderen. Maar tegen welke prijs? vraagt een Britse journalist zich af.

Gepubliceerd op 27 maart 2013 om 13:09

Een eilandstaat promoot zichzelf als de bestemming bij uitstek voor de superrijken, vooral uit Rusland, om hun geld en reputaties wit te wassen terwijl ze ondertussen kunnen genieten van een luxe levensstijl en lage belastingen. En dan blijkt het toch niet allemaal zo mooi te zijn.
Niet alleen Cyprus zal spijt hebben van dit bedrijfsmodel. Toen begin jaren negentig de natuurlijke hulpbronnen van de voormalige Sovjet-Unie door een paar meedogenloze personen met uitstekende politieke connecties werden geplunderd, presenteerde Groot-Brittannië zichzelf als gastvrije thuishaven, of tweede thuisland, voor een nieuwe wereldelite.

Wie niet luistert moet voelen

Londen is zowel speeltuin als gevechtsterrein voor rijke Russen. Soms gaat het mis. De moord op Alexander Litvinenko in de Britse hoofdstad was een van de meest brutale aanvallen. Na de ontdekking afgelopen zaterdag van het lichaam van Boris Berezovski in zijn goedbewaakte huis in Berkshire, rezen er vragen. Was het, zoals het in eerste instantie leek, zelfmoord van een man die veel van zijn fortuin verloor en daarmee zijn vijanden tegen zich in het harnas joeg? Of was er iets duisterders aan de hand?
Zodra hij stevig in het zadel zat, liet Poetin de oligarchen dagvaarden, inclusief degenen die hem in het Kremlin hadden gekregen. Dat was toen, zo is het nu, kregen ze te horen. De afspraak was: zij mochten verder gaan met hun zaken binnen en buiten Rusland zolang ze a) zich niet met politiek bemoeiden en b) ze de financiële belangen van de siloviki – de gevestigde politiek en veiligheidsdiensten – behartigden.
Een aantal van hen wilden niet luisteren. Mikhail Khodorkovsky, die zijn politieke ambities niet onder stoelen of banken stak, kwijnt weg in zijn cel; Vladimir Guzinsky die de ooit onverschrokken televisiezender NTV oprichtte, zag zich gedwongen te vluchten. Berezovsky kon Groot-Brittannië nog net bereiken voordat ze hem te pakken kregen en startte daarna vanuit zijn gouden kooi een eenmanscampagne om het regime te hekelen.

Britse industrie voor Russische oligarchen

Het heeft veel weg van een competitieve aanbesteding, in termen van wetgeving en belastingdruk, en Groot-Brittannië doet het op beide gebieden beter dan zijn rivalen uit Amerika en Europa. Want wat is er in Groot-Brittannië, afgezien van het weer, nou onaangenaam? Er werd een hele industrie ontwikkeld die aan alle behoeften van de oligarchen tegemoetkomt. Voormalige ministers vertegenwoordigen hen in het Britse Hogerhuis, voormalige spin doctors verzorgen hun PR, advocaten staan in de rij om ze van dienst te kunnen zijn en maken handig gebruik van de Britse, afschuwelijk toegeeflijke lasterwetgeving om bij het eerste teken van problemen een rechtszaak te beginnen.
Financiële adviseurs zorgen ervoor dat de oligarchen zo min mogelijk hoeven af te dragen van hun inkomsten of spaargeld, of zelfs maar aan gemeentelijke belastingen. Privékostscholen ontvangen hun kinderen, en hun credit cards, met open armen.
Er bestaat een parallelle economie van designerwinkels, privévliegtuigen, speedboten en beveiligingspersoneel voor hen en voor de nieuwe rijken uit China, Brazilië het Midden-Oosten en elders. De top van de scheefgegroeide huizenmarkt in Londen en het zuidwesten bestaat alleen voor hen.

Britse tegenstrijdige benadering

De moraliteit van al deze activiteiten moet de ander maar bepalen. Afgezien van het werk van de huurmoordenaars (en die kunnen overal vandaan komen) is de dienstverlening aan de superrijken legaal. Het gaat er meer om welk effect dit heeft op de Britse staat.
De Britse benadering van Rusland was lang tegenstrijdig. Terwijl de Britten de deuren openzetten voor de elite waren de diplomatieke betrekkingen met Rusland de afgelopen tien jaar, om het maar eens met een populair Russisch woord te zeggen, slozhny (gecompliceerd). Na de moord op Litvinenko en de tegenbeschuldigingen ontstond er een ijzige sfeer.
Afgelopen jaar werden er zware inspanningen geleverd om de zaken te verbeteren. Er werd geen opzichtige poging gedaan om op de ‘reset’-knop te drukken (die door de regering-Obama wél werd aangekondigd, maar waar later van af werd gezien). In plaats daarvan kozen de Britten voor een meer geleidelijke aanpak, met zachte duwtjes in de rug.
Ondanks de grote meningsverschillen over Syrië werden de Russische ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie onlangs in Londen ontvangen voor een zorgvuldig geregisseerd gezamenlijk bezoek.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Global race

Problemen zoals de heropleving van Russische spionage in het Verenigd Koninkrijk (en, zo wordt verondersteld, Britse spionage in Rusland) werden van tafel geveegd. Daarentegen wordt er volop gepraat over ‘vriendschap’, vaak met beschamend resultaat. Een aantal bekende personen trok zich terug uit het nieuw opgerichte Conservative Friends of Russia toen zij ontdekten dat de vereniging niet veel meer was dan een uithangbord voor het Kremlin van Poetin.
De Britse regering is openhartig over haar motieven. Er staan betere handelsbetrekkingen op het spel, en kinderachtige probleempjes als een moord mogen daarbij geen obstakel vormen. Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken probeerde de weigering om overheidsdocumenten over Litvinenko openbaar te maken, te rechtvaardigen door te beweren dat openheid “serieuze schade zou toebrengen aan de nationale veiligheid en/of internationale betrekkingen”.
David Cameron bezigt graag de term ‘global race’. Het is niet helemaal duidelijk wat het doel van die wedstrijd is, maar diplomaten (en financiers) zien pragmatisme als een teken van een meer weloverwogen buitenlands beleid. Als de Britten deze dingen immers niet deden, zou iemand anders hun handel wel inpikken. Misschien willen ze Cyprus inderdaad wel naar de kroon steken, en het voor alle nieuwkomers gezellig maken. Het zou helpen als het publiek daarvan op de hoogte was.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp