Kies een taal
Aan de vooravond van de 70e herdenking van de Tweede Wereldoorlog in Gdansk, heeft de Russische premier Vladimir Poetin zijn afkeuring uitgesproken van de zogenaamde Molotov-Ribbentroppact, het niet-aanvalsverdrag tussen de Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland in 1939. In eenopen brief aan de Poolse krant Gazeta Wyborczaonderstreept de Russische leider dat dit niet het enige wat de oorlog ontketende. “Een jaar daarvoor hadden Frankrijk en Engeland in München een notoir accoord gesloten met Hitler waarmee alle hoop op een verenigd front tegen het fascisme in rook was opgegaan”, schrijft Poetin. Daardoor kon de Sovjet-Unie het Duitse aanbod voor het niet-aanvalsgedrag niet afslaan. Dus welke les trekt Poetin uit dit gegeven? Dat het “onmogelijk is om een effectief veiligheidsstelsel in het leven te roepen zonder de deelname van alle Europese landen, inclusief Rusland”. Poetin zegt begrip te hebben voor het feit dat de moord op Poolse officieren en intellectuelen door Sovjet-veiligheidstroepen in Katyń en Miednoye gevoelig liggen in Polen. Daarom stelt hij voor dat deze Poolse begraafplaatsen net als de graven van Russische oorlogsgevangenen die door de Polen werden vastgehouden na de Pools-Russische oorlog in 1920, een symbool worden van “gedeeld lijden en vergeven”. “Rusland en Polen hebben nen veelbelovend vooruitzicht op partnerschap en verhoudingen die twee grote Europese naties waardig zijn”, aldus Poetin.
Propaganda om Polen gunstig te stemmen
De Russische schrijver Vladimir Boekovski meent dat de Russische premier en andere leden van het Kremlin hebben een weg van agressieve propaganda ingeslagen. Het doel van hun propaganda is niet alleen om de Polen gunstig te stemmen met het oog op Poetins bezoek aan de Westerplatte in Gdansk op 1 september, maar ook om Stalin te rehabiliteren en om “de nationale Russische identiteit te voeden met een gevoel van trots op een groot rijk, de Sovjet-Unie”, lezen we in het Poolse dagblad Dziennik.
Volgens Boekovski is Polen het doelwit geworden van slinkse propaganda-aanvallen door het Kremlin omdat “elke dictatuur een buitenlandse vijand nodig heeft om de steun te krijgen van het volk dat zich anders tegen hem zou keren”. Hier zullen de zalvende woorden van Poetin geen verandering in brengen.Geciteerd door de Poolse krant Gazeta Wyborcza laakt Poetin het Molotov-Ribbettroppact en roept hij op tot verzoening tussen Polen en Russen. Zoals Andrzej Talaga terecht opmerkt in de krant Dziennik, is het verkeerd om waarheid en leugens door elkaar te halen. Hij meent dat het verkeerd is om de verantwoordelijkheid voor de ontketening van de Tweede Wereldoorlog af te schuiven op Polen door middel van klunzige leugens over vermeende Pools-Duitse plannen voor een gezamenlijke invasie in Rusland. Het is verkeerd om “de basisfeiten te verdraaien en een crimineel, Stalin, te rehabiliteren. Onze herinnering en die van hun is anders”, aldus Talaga. Maar totdat we het eens worden over de feiten, zullen woorden tot verzoening, hoe mooi en inspirerend ze ook mogen zijn, aan dovemansoren zijn gericht.
"Polen lijden aan "polocentrisme"
"De Polen zijn ervan overtuigd dat hun land de meeste invloed op het verloop van de Tweede Wereldoorlog heeft gehad en dat Polen het meest onder deze oorlog heeft geleden, zelfs nog meer dan de joden." Volgens een enquête van het Poolse dagblad Gazeta Wyborcza is dat het beeld dat de Polen tegenwoordig van de Tweede Wereldoorlog hebben, aldus de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ). En de kans is groot dat dit "Polocentrisme", zoals de Poolse socioloog Piotr Kwiatkowski het noemt, tijdens de herdenking van het begin van de Tweede Wereldoorlog opnieuw de boventoon zal voeren, is de inschatting van de FAZ.
"De Poolse premier Donald Tusk was bereid alles in het werk te stellen om van Gdansk het nieuwe mondiale herdenkingscentrum te maken", schrijft de FAZ. Maar op het laatste moment besloten de Amerikaanse en West-Europese leiders, met uitzondering van Angela Merkel, om slechts hun vertegenwoordigers naar de herdenking te sturen. "Net als zeventig jaar geleden", merkt een Poolse diplomaat op, die geciteerd wordt in de FAZ: "De vijanden zijn ter plekke en de geallieerden laten verstek gaan." "Het feit dat Vladimir Poetin aan de herdenking deelneemt, leek een eerste indicatie te zijn dat de Russisch-Poolse betrekkingen ontspannener worden", totdat de meningsverschillen over de kwestie van het "zeer grote aandeel van de Russen" in het uitbreken van de oorlog weer de overhand krijgen, constateert de FAZ.
Poetin moet zich "als koorddanser gedragen"
Als het om deze kwestie gaat, doemen de oude "Russische reflexen" weer op, kopt de Süddeutsche Zeitung. De lezers van het Poolse dagblad Rzeczpospolita hadden om een officiële spijtbetuiging gevraagd voor de Russische inval in Polen, op 17 september 1939. Poetin heeft alle verwijten echter van tafel geveegd door ze als "cynische leugens" te bestempelen. Volgens de Süddeutsche Zeitung verkeren de Russen al lange tijd in de overtuiging dat zij omringd worden door "geschiedvervalsers die een web van leugens weven om afbreuk te doen aan de Russische verdienste in de strijd tegen het fascisme."
Volgens het Duitse weekblad Der Spiegelbetreuren veel liberale Russische historici de "verheerlijking van het Stalin-tijdperk, terwijl de strategie van Stalin in de officiële versie van de geschiedenis juist wordt verdedigd als een geniale zet". Gezien deze onderlinge meningsverschillen zal Poetin zich tijdens de herdenkingsplechtigheid in Gdansk "als een koorddanser moeten gedragen, omdat al zijn woorden onmiddellijk op een goudschaaltje zullen worden gewogen", aldus Der Spiegel.
