Kies een taal
Ana Perez is schoonheidsspecialiste in het stadje Salvaterra de Miño in Galicië, in het noordwesten van Spanje. Toevallig stapte er gisteren nog een klant haar zaak binnen die stapels peseta´s bij zich had. "Ze had 30.000 peseta´s [omgerekend 180 euro, PE] bij zich, en daarvan heeft ze er hier 20.000 besteed aan drie flesjes parfum: een voor zichzelf en twee om cadeau te doen", vertelt de jonge vrouw opgetogen.
Vandaag is het nog rustig, maar sinds de opmerkelijke operatie ´Peseta´ op 1 oktober van start ging, waarbij je vrijwel alles in Salvaterra met de vroegere Spaanse munt kunt betalen, wemelt het volgens Ana van de klanten. Zelfs verzamelaars weten haar te vinden en vragen of ze misschien oude Spaanse bankbiljetten uit 1949 heeft ontvangen.
Net als Ana Perez kunnen ook de ongeveer vijftig andere middenstanders die meedoen aan het door de winkeliersvereniging Unes georganiseerde initiatief, weer lachen. Zoals opticien Sandra Ameijeira Rivas, verkoper van huishoudelijke apparatuur Fina Rodriguez en Montse Ledo, een voormalig kapster die werkloos werd en nu mede-beheerder van een bar-restaurant is.
Operatie ´Peseta´ heeft weer wat licht gebracht in Salvaterra de Miño. Het dorp, dat aan de rivier de Miño ligt en omhuld wordt door de nevels van Galicië, heeft het zwaar te verduren door de concurrentie van winkels in het leuke Portugese stadje Monçào, dat maar een paar honderd meter verderop ligt. Als je naar de supermarkt Continente in Portugal wilt, hoef je alleen maar een brug over te steken.
Van 'industrieel pentagon' rest niet meer dan maquette
Dankzij de winkeliersactie, die Ana Perez al 300.000 peseta´s heeft opgeleverd, heeft ze weer wat lucht gekregen, vooral nu haar partner al een jaar werkloos is. Haar in juni 2008 geopende winkel leidde een kwijnend bestaan. Ana werkte eerst als schoonheidsspecialiste in Vigo, de grote stad van de regio op zo´n twintig kilometer afstand, maar wilde eigen baas worden, en Salvaterra de Miño leek haar de ideale plaats om zich te vestigen.
Het stadje was volop in ontwikkeling. Er zou een megaproject worden gerealiseerd; een ´industrieel pentagon´, dat concerns als Mitsubishi en PSA Peugeot Citroën moest aantrekken om Vigo [de grote stad van de regio, PE] te ontlasten. Er verrezen al flatgebouwen om de talloze potentiële werknemers te kunnen opvangen. Burgemeester Arturo Grandal Vaqueiro, die al dertig jaar in functie is, dacht dat hij eindelijk zijn droom van een groots Salvaterra de Miño kon verwezenlijken...
Eind 2008 realiseerde Ana zich echter dat de zaken niet zo goed gingen, en niet zo snel. De crisis begon aan Spanje te vreten. Vandaag de dag rest er van het ´pentagon´ niet meer dan een bouwkundige maquette die op het gemeentehuis tentoongesteld wordt. Vijf flats zijn nog altijd niet afgebouwd. Alles ligt stil.
Trekpleister voor journalisten
Dankzij de operatie ´Peseta´ is het dorp, in ieder geval voor een tijdje, weer een trekpleister voor journalisten geworden. "Het succes heeft al onze verwachtingen overtroffen", vertelt de voorzitter van de winkeliersvereniging Unes, Pablo Pino. De actie zou slechts een maand duren, maar is al twee keer verlengd en nu is er sprake van om tot 31 januari door te gaan.
Er worden zowel bankbiljetten als munten geaccepteerd, op voorwaarde dat ze na 1940 gedrukt zijn. Je kunt van alles in peseta´s afrekenen: van koffie, parfum tot televisies. Daarbij wordt dezelfde wisselkoers gehanteerd die in 2002 gold, namelijk 1 euro = 166,386 peseta´s. De winkeliers hebben een calculator waarmee ze hun prijzen direct kunnen omrekenen en het wisselgeld in euro´s kunnen bepalen.
Tot op heden heeft Salvaterra ongeveer 1 miljoen peseta´s binnengehaald. Een geschenk uit de hemel, dat de middenstanders als een ´bonus´ zien. Het gaat hier niet om vaste klanten: ze komen uit Vigo of nog verder weg om de munten en bankbiljetten die nog in een vakantiehuis, in een kistje of in een spaarpot van opa en oma lagen, in te wisselen. Sommigen hadden ze bewaard als aandenken, maar nu het crisis is, is er geen plaats meer voor nostalgie, legt Pablo Pino uit. Het was Sandra Ameijeira Rivas, de opticien, die deze hele operatie heeft bedacht. Zij herinnerde zich dat de Spaanse centrale bank had berekend dat er nog ruim 1,7 miljard euro aan peseta´s in omloop moest zijn.
Nu is het zo dat in Spanje voor onbepaalde tijd oude munten en bankbiljetten kunnen worden ingewisseld. Maar vaak weten de Spanjaarden dit niet of hebben ze geen zin om lange afstanden af te leggen om hun ´rubia´ [peseta, zo genoemd vanwege de goudgele kleur en de afbeelding van een blonde vrouw, PE] in te ruilen tegen euro´s.
Geen kwade bedoelingen
Als je kijkt naar de huidige crisis in de monetaire unie, waarbij de vrees voor afschaffing van de euro toeneemt, dan komt het initiatief van Salvaterra toch vreemd over. Volgens een peiling van het onderzoeksinstituut Real Instituto Elcano, waar het Spaanse dagblad El País naar verwijst, vindt bijna zeventig procent van de Spanjaarden dat de euro geen of weinig verbetering heeft gebracht in hun leven. Zal deze actie dan niet juist de aandacht vestigen op de forse prijsstijging die gepaard ging met de introductie van euro, terwijl de salarissen niet evenredig stegen?
Net als de andere winkeliers van Unes wijst Sandra Ameijeira Rivas alle kwade bedoelingen van de hand: "Wat wij wilden, was de handel stimuleren. Wij wilden niemand aanpraten dat een terugkeer naar de peseta aantrekkelijk of eenvoudig zou zijn." En ook al wordt de operatie maand na maand verlengd, niemand gaat ervan uit dat dit blijvend is. "Wij brengen de peseta´s niet opnieuw in omloop, maar dragen ze na ontvangst over aan de Spaanse centrale bank", aldus Pinto.
