Kies een taal
Een nieuwe “perfecte storm” raast over Griekenland en Europa, over de beurzen en de soevereine schuld. De Financial Times had het bij het rechte eind, toen hij begin februari de hele wereld waarschuwde: let op, de hedge funds (beleggingsfondsen) beschikken over 8 tot 10 miljard dollar in korte posities en de beleggers in die fondsen zijn bereid dit bedrag te gebruiken om te speculeren op de teloorgang van de eurozone als gevolg van de huidige schuldenlast. De aanval is ingezet en de kans op een domino-effect wordt nu echt reëel. Dit “bloedbad” dat ons reeds 160 miljard euro heeft gekost, leert ons twee fundamentele zaken.
Inmiddels is ook een offensief tegen Portugal gelanceerd
Les één: de markten doen ons een vingerwijzing, gericht naar boven. Zoals altijd kijken de dwazen naar de vinger en zien ze de maan niet. De vinger is Griekenland. Een land dat op dit moment aan het instorten is. Nadat de kredietwaardigheid van Griekenland opnieuw naar beneden is bijgesteld, zijn de effecten van de Griekse schuld “rijp voor de prullenbak” geworden. Volgens de Amerikaanse investeringsbanken is dit, wat de kortlopende effecten betreft, de meest riskante markt ter wereld. Hoe meer Griekenland dus nieuwe financiële middelen op de markt probeert te vinden, hoe strakker het land de strop om de hals van zijn overheidsfinanciën aantrekt. Hoe heldhaftiger de Grieken pogen het hoofd boven water te houden, hoe dichter de verstikkingsdood nabij komt. Dat was allemaal voorzien. En degenen die nu net doen alsof ze bedroefd zijn, plengen krokodillentranen.
Maar volgens de onverbiddelijke logica van de speculanten is Athene niet meer dan een lokvogel. Het gaat ze namelijk om iets veel groters, de maan die wij niet zien, ofwel de euro. Inzet van de strijd op de speeltafel tussen de lidstaten en markten is de monetaire unie. Inmiddels is ook een offensief tegen Portugal gelanceerd: de kredietstatus van dit land is eveneens verlaagd en hetzelfde scenario als bij Griekenland begint zich af te tekenen. Portugal is het volgende slachtoffer.
Tot nog toe hebben we slechts te maken met het failliet van twee kleinere economieën van de eurozone. Er hangt ons echter een ware catastrofe boven het hoofd. Griekse tragedie, Portugese fado, gevolgd door een mediterraan drama: Spanje en Italië staan reeds op de zwarte lijst van de speculanten. “PIGS” of geen “PIGS”, ditmaal gaat het om de derde en vierde economie van Euroland, van landen die als “too big to fail” ofwel “te groot om failliet te gaan” worden beschouwd, omdat ze “ too big to bail out” zijn, te groot om hulp te ontvangen. Het is echter duidelijk dat er, wanneer Madrid en Rome aan de beurt zijn, over een andere wereld en een ander Europa gesproken zal worden. Dat is de “maan” waarop de speculanten het gemunt hebben. De markten speculeren op de ondergang van de monetaire unie. En zij zijn bezig als winnaars uit de bus te komen.
De opstelling van Duitsland was "coherent maar onjuist"
En dan nu les twee. De markten zijn aan de winnende hand omdat de lidstaten de kluts kwijt zijn. Dat geldt vooral voor één land. De Frans-Duitse samenwerking die op cruciale momenten richting aan Europa heeft gegeven, is in verval geraakt en bondskanselier Angela Merkel staat nu alleen tegenover de rest van het continent. Met het Griekse debacle plus het eurodelirium veroorzaakt door een plan dat de Duitsers maar moeilijk en misschien wel nooit hebben kunnen accepteren, toont Duitsland nu zijn andere gezicht. Tijdens de “perfecte storm” van de afgelopen maanden was de opstelling van Duitsland "coherent maar onjuist”, zoals Wolfgang Munchau halverwege maart in de Financial Times schreef. In contrast met de mooiste momenten in de Duitse geschiedenis van de laatste twee decennia (sinds de hereniging) wordt de houding van Duitsland nu gekenmerkt door egoïsme en unilateraal denken. Gisteren, op 27 april, werd een Europees spoedberaad gehouden, terwijl Griekenland aan de rand van een faillissement staat en de instorting van de financiële markten in volle gang is. Bij de Duitsers stond deze top echter in de schaduw van een strikt binnenlandse aangelegenheid: de verkiezingen op 9 mei in Noord-Rijnland-Westfalen. De regering-Merkel, die onder invloed van de liberalen van vicekanselier Guido Westerwelle naar rechts is opgeschoven, kan bij haar onderdanen niet de indruk wekken dat zij zwicht voor die "latino’s”, die Middellandse Zeelanden die de kantjes er altijd maar vanaf lopen en geen besluiten kunnen nemen.
Speculanten gaan als een meute honden de zwakste schakels te lijf
Door deze gereserveerde Europese opstelling heeft Duitsland de speculanten een machtig wapen in handen gegeven. Als Euroland niet in staat is strakke, door iedereen onderschreven regels te hanteren voor het nationale huishoudboekje, de stabiliteit van de prijzen en het concurrentievermogen van de economie, kan de euro op den duur niet standhouden.
Speculanten wereldwijd beseffen dat heel goed en daarom gaan zij als een meute honden de zwakste schakels te lijf. De Duitse regering en burgers zijn daar bang voor en lijken al klaargestoomd te worden voor een “andere” invulling van de eurozone, een monetaire unie die beperkt blijft tot de landen die instemmen met gemeenschappelijke normen voor een met straffe hand gevoerde boekhouding en inflatiebeheersing. Volgens dit scenario krijgen we straks twee eenheidsmunten in plaats van één: een euro van de eerste categorie voor de landen van het noorden met een strenge fiscale discipline, en een euro van de tweede categorie voor de landen van het zuiden, die de teugels wat meer laten vieren.
Duitse economen en Angelsaksische bankiers als Taylor Martin hebben dit openlijk besproken en zelfs al een naam voor deze nieuwe munten bedacht: de “neuro” en de “sudo”. Dat lijkt op een spelletje, maar dat is het niet. De Europese regeringen hebben het niet begrepen en blijven grapjes maken onder het vulkaanstof.
Opinie
Kredietbeoordelaars werken de ECB tegen
"Opnieuw gooien kredietbeoordelaars olie op het vuur", schrijft Jean Quatremer op zijn blog Coulisses de Bruxelles. Hij vindt dat deze bureaus, zoals Standard&Poor’s, Fitch of Moody’s, de onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank (ECB) in het gevaar brengen. De ECB “kent slechts leningen toe aan commerciële banken als deze een kredietbeoordeling van minimaal "BBB-" hebben". Als de beoordeling daalt, zullen de banken hun Griekse obligaties van de hand willen doen en daarmee de crisis alleen maar verergeren. “De ECB moet zo snel mogelijk een knoop doorhakken en aangeven dat geen minimumbeoordeling meer vereist is voor staatsschulden, in ieder geval voor staatsschulden van landen in de eurozone”. Anders “wil dit zeggen dat de ECB zich in zijn monetair beleid laat leiden door derden, namelijk Britse en Amerikaanse kredietbeoordelaars”.
