Kies een taal
Vanuit zijn kamertje op een studentencampus in Boekarest heeft de Moldavische student Andrei Babcinetchi uitzicht op een betonnen sportterrein en goedkope huurflats uit het communistische tijdperk. Het is nog niet het westen waar Andrei van droomt, maar het is een stapje in de goede richting: voor Moldaviërs die naar West-Europa willen emigreren, is een verblijf in Roemenië een verplicht nummer. Andrei legt uit: "Ik studeer aan een academie voor economische studies. Over twee jaar heb ik mijn master op zak en dan wil ik verder studeren in West-Europa. Als ik in Moldavië was gebleven, had ik geen schijn van kans gehad. Roemenië is lid van de Europese Unie en het diploma dat ik in Boekarest haal, wordt in alle lidstaten erkend. Wij willen niet afgesloten worden van de rest van de wereld. Wij behoren tot de EU.”
Net als Andrei zijn tienduizenden jonge Moldaviërs naar Roemenië gekomen om te studeren, aangetrokken door Europa. Ze vragen een Roemeens paspoort aan, voor hen de sleutel voor toegang tot het Schengengebied van de EU.
Toegangskaartje is de Roemeense nationaliteit
Moldavië is een voormalig Roemeens grondgebied dat na de Tweede Wereldoorlog door de Sovjet-Unie is geannexeerd. Tweederde van de vier miljoen Moldaviërs spreekt Roemeens, de rest Russisch. Na de ineenstorting van de USSR in 1991 werd Moldavië zelfstandig, maar nadat de communistische partij in 2001 weer aan de macht kwam, ging het al snel bergafwaarts met het land. Sinds de toetreding van Roemenië tot de EU in 2007 oefent dit land een grote aantrekkingskracht uit op de jonge generatie Roemeenssprekende Moldaviërs. “Moldavië is nog niet klaar voor de EU,” aldus socioloog Dan Dungaciu. “Deze jongeren willen individueel tot de EU toetreden. Hun toegangskaartje is de Roemeense nationaliteit”. Op 14 april richtte de Roemeense president Traian Basescu zich tot het parlement om de Moldavische zaak te bepleiten. “We mogen niet accepteren dat de nieuwe generatie Moldaviërs niet in Roemenië of andere Europese landen mag studeren.” De staatsleider spoorde de Roemeense regering aan om vaart te zetten achter de paspoortprocedures voor Roemeenstalige Moldaviërs. Sindsdien heeft het Roemeense consulaat in Chisinau, de hoofdstad van Moldavië, 800.000 aanvragen voor een paspoort ontvangen.
Het nieuwe Roemeense beleid zet de betrekkingen tussen beide landen op scherp. De spanningen kwamen tot een kookpunt tijdens de parlementsverkiezingen van vijf april. In Chisinau vond een roerige demonstratie plaats waarbij jongeren het parlementsgebouw in brand staken. De pro-Europese en democratische oppositie had onder leiding van Rusland gezinde president Vladimir Voronin de overwinning van de communisten in twijfel getrokken. De staatsleider van Moldavië beschuldigde Roemenië ervan onrust te stoken in Chisinau met het doel Moldavië te annexeren. Hij zorgde ervoor dat er voor Roemeense onderdanen een visumstelsel werd ingevoerd en dat de anticommunistische demonstraties in Chisinau op gewelddadige wijze werden neergeslagen, wat de woede van de Roemeense president alleen maar heeft aangewakkerd: “In de 21e eeuw zien wij een ontbrekende rechtsstaat, etnische discriminatie, het neerslaan van demonstraties en censuur. Dit alles zorgt voor een terreurklimaat”.
De smaak van vrijheid
Door de overwinning van de anticommunistische oppositiepartij tijdens de vervroegde parlementsverkiezingen van 29 juli zouden de betrekkingen tussen beide landen wel moeten verbeteren. De Moldavische studenten in Roemenië, katalysator van de veranderingen in Chisinau, zijn zeer verheugd over hun overwinning. “We kunnen het nu eindelijk serieus hebben over lidmaatschap van de EU,” aldus Andrei Babtcinetchi. “We hebben de smaak van vrijheid al snel te pakken gekregen” . Niettemin blijft de communistische partij een belangrijke positie in het land innemen met 48 zetels tegen een totaal van 53 voor de oppositiepartijen. Waarschijnlijk zullen de communisten wel een vinger in de pap blijven houden, vooral omdat er in het parlement 61 stemmen nodig zijn om een nieuwe president te kiezen. Desondanks is de verkiezingsuitslag een steuntje in de rug voor de Moldaviërs die een Roemeens paspoort in de wacht hopen te slepen. “Naar onze verwachtingen zullen ongeveer twee miljoen Moldaviërs de Roemeense nationaliteit verkrijgen”, besluit president Traian Basescu. Dat wil zeggen de helft van de bevolking van Moldavië.
Politiek
Een coalitie met een Europees doel
Vier pro-westerse oppositiepartijen hebben op 8 augustus een coalitie gevormd die samen voldoende zetels hebben in het parlement om een regering te vormen (53 zetels in tegenstelling tot 48 voor de communisten) “We zijn ons bewust van de verantwoordelijkheid die op onze schouders ligt” zeggen de vier democratische leiders op de voorpagina van het Moldavische dagblad Timpul. Samen hebben ze de “Alliantie voor Europese integratie” in het leven geroepen met als doel Moldavië tot de Europese Unie te laten toetreden. De alliantie is “van levensbelang en onherroepelijk!” aldus deze krant in een hoofdartikel. “Eerst moet de alliantie in Brussel de associatieovereenkomst met de EU sluiten […] waarmee het verdwijnen van het communistische regime onomkeerbaar wordt bekrachtigd” [na de omstreden verkiezingen van 7 april had de EU aangegeven dat een overeenkomst overwogen kon worden indien Moldavië blijk zou geven van de wil “om een democratische weg in te slaan". Als de overeenkomst eenmaal getekend is zal “geen enkel ongeluk genaamd Voronin [verwijzing naar de communistische president, Vladimir Voronin] meer honderduizenden jongeren kunnen verbieden de rivier de Proet over te steken naar… Europa!”, aldus Timpul.
