Kies een taal
Gedurende de bijna vijftig jaar dat de Koude Oorloog heeft geduurd, heeft de NAVO vierstrategische concepten aangenomen. Hetconcept dat op 14 oktober door de ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken van de Alliantie is besproken, is het derde sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Het is tevens een van de meest controversiële stategieën. Voor Polen is de idee van integratie van Rusland in het Europese veiligheidsstelsel absoluut geen uitgemaakte zaak. Het voorstel wordt echter sterk bepleit door Anders Fogh Rasmussen, de secretaris-generaal van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. In zijn ogen zouden Russen en westerlingen de handen ineen moeten slaan voor de bouw van het defensieschild [dat door Washington wordt voorgestaan en waarmee Europa moet worden beschermd tegen aanvallen uit het Midden-Oosten].
Drie tegengestelde groepen tekenen zich af
De voorstellen van Rasmussen zijn een heldere illustratie van de kloof die tussen de NAVO-landen gaapt. Het Amerikaanse adviesbureauStratfor heeft drie groepen landen vastgesteld die zich tegen de toekomst van de Alliantie keren: de harde kern uit Europa (Duitsland, Frankrijk en hun Zuid-Europese bondgenoten); de ‘atlantisten’: het Verenigd Koninkrijk en de Benelux-landen, en de groep die bestaat uit de jongste leden van de NAVO uit Midden-Europa. Voor de eerste groep landen staat de integratie van Rusland in het Europese veiligheidsstelsel voorop. Het tweede blok pleit vooral voor het behoud van zo nauw mogelijke banden met de Verenigde Staten en beschouwt terrorismebestrijding als de belangrijkste uitdaging. Voor de derde groep landenvormt Rusland de dreiging: zij willen zich dus eerst en vooral verzekerd zien van de steun van hun bondgenoten in geval van een aanval uit het oosten, in welke vorm dan ook: een klassieke of bijvoorbeeld cybernetische aanval.
Op 14 oktober heeft de secretaris-generaal van de NAVO, Anders Fogh Rasmussen, die de 10 bladzijden van het ontwerpconcept heeft opgesteld, getracht de drie tendenzen tot een compromis te smeden. Hij verklaarde: "De bescherming van de 900 miljoen burgers uit de NAVO-landen moet onze kerntaak blijven. Maar deze kan alleen tot een goed einde worden gebracht als we rekening houden met de huidige uitdagingen, als we initiatieven durven te nemen die veel verder gaan dan de taken die in het verdrag zijn verankerd."
Obama vreest dat de NAVO zich tot praatclub ontpopt
Er liggen echter meer netelige kwesties op tafel. Het gaat niet alleen om de oriëntatie van de NAVO, maar ook om de financiële middelen die de bondgenoten in tijden van crisis bereid zijn beschikbaar te stellen voor een gemeenschappelijk defensiebeleid. Rasmussen heeft al gewaarschuwd dat de Verenigde Staten op zoek zullen gaan naar andere bondgenoten als de Europeanen te veel willen bezuinigen op hun legers. Niettemin heeft het Verenigd Koninkrijk aangekondigd zijn uitgaven op dit terrein met 10% terug te dringen.
Op dit moment bedraagt het Britse budget voor defensie-uitgaven 42,5 miljard euro per jaar. Het Verenigd Koninkrijk heeft daarmee de op-één-na hoogste defensiebegroting, na die van Frankrijk. Duitsland heeft op zijn beurt aangegeven voornemens te zijn een bezuiniging van wel 6,3 miljard euro door te voeren.
In al deze geschillen schaart Polen zich achter de Amerikanen. En hun geduld begint na alle ellenlange discussies geleidelijk aan op te raken. President Barack Obama vreest dat de NAVO zich langzamerhand ontpopt tot een praatclub en wil de regel van eenparigheid van stemmen schrappen, die sinds 61 jaar de hoeksteen vormt van het besluitvormingsproces van de Alliantie.
Hij is er ook sterk voor om de secretaris-generaal in tijden van crisis ruime bevoegdheden toe te kennen die een ware opperbevelhebber van de Alliantie betamen. Dat initiatief wordt door de Europese lidstaten van de NAVO met argusogen bekeken.
Afschrikking
Onenigheid over kernkoppen
Sinds de Amerikaanse president Barack Obama zijn streven heeft geuit naar een wereld "zonder kernwapens" maken verscheidene NAVO-landen van de strategische herziening van de alliantie gebruik: ze hopen voor elkaar te krijgen dat de Verenigde Staten de Amerikaanse kernkoppen van het Europese continent verwijdert. Duitsland, de initiatiefnemer, "krijgt hierin bijval van Noorwegen, Nederland en België", zo valt te lezen in het Franse dagbladLe Monde. Maar in Parijs, dat veel waarde hecht aan zijn eigen afschrikkingsmacht, "is er geen enkel enthousiasme te bekennen voor de terugtrekking" van de kernkoppen. "De verschillen tussen Parijs en Berlijn, die sinds maanden voelbaar zijn, komen steeds sterker tot uitdrukking op bepaalde punten", aldus de krant. "Welk gemeenschappelijk standpunt moet er in Lissabon naar voren worden gebracht op het gebied van afschrikking? Welk evenwicht kan er gevonden worden tussen het raketschild en afschrikking? Welke voorwaarden moeten er worden verbonden aan het raketschild, die de hoeksten van de transatlantische verhoudingen lijkt te worden?" vraagt Le Monde zich af.
