Kies een taal
Manchester telt 480.000 inwoners, die met elkaar meer dan 150 talen spreken. Daarmee zou de stad de grootste taalkundige verscheidenheid van het Verenigd Koninkrijk of zelfs van de hele wereld hebben, vergeleken met steden van dezelfde omvang. Een echte toren van Babel, waar vier op de tien inwoners meerdere talen beheersen, waaronder zeldzame talen als het Nahuatl, dat teruggaat tot de Azteken, en het Eleme, een Nigeriaans dialect dat wereldwijd door slechts drieduizend mensen wordt gesproken. Boven aan de lijst (na het Engels uiteraard) staat het Urdu, dat in Manchester gesproken wordt door tienduizend mensen afkomstig uit het Indische subcontinent, maar ook Arabisch, Chinees, Bengaals, Pools, Punjabi en Somalisch scoren hoog.
Dit kleurrijke portret is het resultaat van een onderzoek dat is uitgevoerd door een team studenten van de universiteit van Manchester. Zij werkten samen aan het project Multilingual Manchester, dat tamelijk uniek is in zijn soort en reikwijdte. De werkgroep analyseerde een groot aantal gegevens dat was aangeleverd door de overheid en door lokale diensten (zoals scholen, bibliotheken, ziekenhuizen en officiële volkstellingen) en heeft sinds 2010 meer dan honderd rapporten opgesteld over meertaligheid en taalkundige minderheden. Onlangs is hiervan een samenvatting gepubliceerd.
Immigratie is een bekend fenomeen in de stad
Hieruit blijkt onder andere dat 3.000 leerlingen uit Manchester er in 2012 voor gekozen hebben om een General Certificate of Secondary Education [certificaat voortgezet onderwijs, red.] in vreemde talen te halen. Verder hebben de gemeentelijke bibliotheken in een jaar tijd 20.000 niet-Engelse boeken of andere media meer dan 70.000 keer uitgeleend en zijn er in twee maanden tijd meer dan 12.000 berichten in vijftig talen getwitterd.
Dat Manchester zo´n veeltalig karakter heeft, is op zich geen nieuws. Immigratie is daar van oudsher een bekend fenomeen, dat zijn intrede deed in de tweede helft van de negentiende eeuw, toen Manchester als kern van de industriële revolutie arbeiders uit alle delen van de wereld aantrok. Ook nu nog is Manchester - na Londen - de tweede Engelse stad waar de bevolking in tien jaar tijd het snelst toenam. Tussen 2001 en 2011 bedroeg de bevolkingsgroei er 19 procent (tegenover een landelijk gemiddelde van 7 procent) en nog elk jaar komen er 1.500 nieuwe kinderen in de schoolgaande leeftijd bij.
Nieuw is wel dat de uitkomsten van het project verder gaan dan de officiële cijfers die tot nu toe bekend waren en die waarschijnlijk vertekend zijn doordat daarin veel waarde werd gehecht aan het begrip ´eerste taal´, waardoor de veelheid aan talen die door de inwoners wordt gesproken, onderbelicht bleef. Tijdens de volkstelling die in 2011 in Engeland en Wales werd gehouden, gaf bijvoorbeeld ´slechts´ 20 procent van de inwoners van Manchester aan dat zij hoofdzakelijk een andere taal dan het Engels spraken.
Stimulans buitenlandse handel
Hoewel Manchester dus in grote mate meertalig is, vormt dit geen belemmering voor de taalkundige integratie. 80 procent van de inwoners van wie de eerste taal niet het Engels is, beweert goed of zelfs uitstekend Engels te spreken. [[Het aantal inwoners dat verklaart de landstaal helemaal niet te beheersen, bedraagt slechts 3 procent]]. 17 procent zegt zich niet helemaal op zijn gemak te voelen in het Engels, maar deze groep bestaat voornamelijk uit ouderen.
In plaats van een obstakel is deze diversiteit volgens het onderzoek juist een ware rijkdom. De interactie tussen al deze taalgroepen is niet alleen bevorderlijk voor de religieuze dialoog en de sociale samenhang, maar ook voor vraag en aanbod op het gebied van tolken, vertalers, ondersteunend personeel op scholen, enzovoort. Dankzij het meertalige karakter van de stad hebben de lokale ondernemingen de mogelijkheid hun contacten en handel met het buitenland uit te breiden. En omdat er op de arbeidsmarkt steeds meer vraag komt naar mensen die meerdere talen spreken, zou de aanwezigheid van een jonge, goed opgeleide, meertalige bevolking uiteindelijk zelfs multinationals aantrekken.
Overigens profiteert Manchester van deze taalvaardigheden zonder al te veel te hoeven investeren, aangezien de overdracht van taalkennis hoofdzakelijk binnen de familiekring en de gemeenschappen plaatsvindt. Zo volgen achtduizend leerlingen uiteenlopende taalcursussen die volledig worden georganiseerd door zo´n vijftig van deze groepen, terwijl veel gemeenschapscentra ook nog andere diensten aan hun leden aanbieden.
De overheidsinstanties beperken zich ertoe om een reactief - in plaats van een proactief - beleid te voeren, dat pragmatisch en gedecentraliseerd is en afgestemd is op de specifieke vraag: bijvoorbeeld door documenten in verscheidene talen op te stellen, door de mogelijkheid te bieden om tolken in te schakelen en door de verworven taalkennis te erkennen. De aanpak van de lokale overheid getuigt niettemin van wijsheid, doordat zij ervoor kiest de oorspronkelijke talen van de immigranten niet te ontmoedigen - noch in de publieke, noch in de persoonlijke ruimte -, en zich ondertussen inzet om het aanleren van het Engels te bevorderen.
