Waarom de EU zal falen bij G20-top

1. Voor de bijeenkomst van de G20 in Toronto van komend weekend heeft China begrepen dat het een signaal van goede wil moet afgeven met betrekking tot zijn munt. Dat is niet alleen het gevolg van de druk die de VS hebben uitgeoefend, maar dient ook de eigen belangen. Nu China’s economie gevaarlijk verhit raakt en stakingen en demonstraties in fabrieken aan de orde van de dag zijn, ziet China zelf ook wel in dat het de binnenlandse bestedingen meer moet laten groeien en minder moet leunen op de export. Als China zijn munt laat zweven, zelfs al zou dat maar marginaal zijn, dan profiteert het land daar niet alleen zelf van, maar het laat de wereldeconomie mee profiteren. Een uitstekende marketingzet.

Dit is kennelijk niet het geval bij Europa, dat vreemd genoeg niets lijkt te hebben geleerd van het mislukken van de klimaattop in Kopenhagen, haar grootste internationale vernedering, en daarmee riskeert om aan tafel met de grote internationale spelers steeds minder gewicht in de schaal te leggen.

Populistisch

De Franse krant Le Monde schreef onlangs dat de maatregelen die de Duitse bondskanselier en de Franse president als voorstel voor de G20 hadden geformuleerd zonder meer populistisch waren. Dat is harde kritiek en die lijkt onrechtvaardig. Maar als we er iets beter naar kijken, is de kritiek toch wel terecht. Angela Merkel en Nicolas Sarkozy, die het over bijna geen enkel onderwerp met betrekking tot het interne bestuur van de EU eens konden worden, moesten toch ergens overeenstemming over zien te bereiken tijdens de Europese top van afgelopen donderdag. Ze besloten om zich op te werpen als verdedigers van twee voorstellen die Europa aan de G20 zou gaan doen over de regulering van de financiële markten: een belasting op alle financiële transacties en een bankenbelasting, om daarmee een fonds te creëren dat als noodfonds zou kunnen fungeren, mocht zich een nieuwe crisis voordoen (in plaats van daarvoor overheidsgelden te gebruiken).

Op zich zijn dat goede maatregelen. De Verenigde Staten zijn ook voorstander van de bankenbelasting. De financiële transacties zouden kunnen helpen bij het financieren van de economische groei. Het probleem is dat beiden weten dat hun voorstellen door de G20 zullen worden verworpen. Het Frans-Duitse koppel beweert dat het niet zo erg is en dat Europa bereid is om deze maatregelen ook als enige door te voeren.

Echo Kopenhagen

2. En dat is precies waar de echo van Kopenhagen in doorklinkt. Daar deed Europa immers ook voorstellen die veel verder gingen dan die van andere landen en verklaarde bereid te zijn om ze door te voeren, ongeacht het resultaat van de top. Europa vergat over deze voorstellen te onderhandelen met andere internationale partners. De Amerikaanse president had daartoe wel een poging gedaan en toen het moment daar was om tot een akkoord te komen, vond niemand het nog de moeite waard om Europa aan de onderhandelingstafel uit te nodigen.

Met wie hebben Merkel en Sarkozy, of Barroso en Van Rompuy hun uitstekende maatregelen besproken? Onderling, om de top te redden, om hun achterban tevreden te stellen. President Obama onderhandelt met China over de noodzaak om een betere balans te vinden tussen import en export, debiteuren en crediteuren, om te zorgen dat de wereldeconomie weer opleeft. Wat doet Europa om datzelfde probleem op te lossen ? We horen de leden alleen steeds vaker spreken over maatregelen die zijn bedoeld om de import uit China te ontmoedigen.

3. President Obama wil met de Europeanen ook een debat voeren over een betere balans tussen schulden en spaargelden in de wereld. Dat is de teneur van de brief die hij de andere leiders van de G20 aan de vooravond van de top heeft gestuurd. Hij heeft zijn uiterste best gedaan om Merkel ervan te overtuigen dat ze geen streng bezuinigingsplan moet gaan toepassen op de Duitse economie. Sommige mensen beweren dat het plan waartoe ze heeft besloten uiteindelijk minder streng is dan je zou denken. Maar Obama heeft niet het antwoord gekregen dat hij zou willen. Europa wil het begrotingstekort en de schuldenlast beteugelen (dat is een goede zaak), maar met een vergelijking waarin de groei geen variabele is, om de eenvoudige reden dat Duitsland, het China van Europa, de economie niet weer op gang wil brengen door meer te gaan consumeren.

Demografische val

De bevolking in de Verenigde Staten is veel jonger en blijft groeien, terwijl de bevolking in Europa nog altijd ouder is en blijft krimpen. Europa moeten erkennen dat het verstrikt is geraakt in deze demografische val, zodat het dan ook de neergang op de lange duur kan accepteren. We zien echter niet dat de EU zich hier serieus zorgen over maakt en als gevolg daarvan het immigratie- en geboortebeleid aanpast met eenzelfde obsessie als waarmee ze tracht de naleving van het Stabiliteits- en Groeipact af te dwingen.

4. De EU gaat voort op haar weg zonder een visie op haar eigen toekomst, waarmee ze uit deze crisis zou kunnen komen. Het enige wat er gebeurd is het opleggen van zwaren straffen aan de Zuid-Europese landen voor hun gebrek aan discipline en een monetaire logica die is gebaseerd op de doelstellingen van het Stabiliteits- en Groeipact, dat wil zeggen niet alleen een strijd tegen begrotingstekorten en overheidsschulden, maar ook tegen inflatie. Kortom, er is dus geen nieuwe vergelijking voor de groei. Het draait vooral om politiek, en vanuit politiek oogpunt gezien kon het Europese ballet niet erger in de war zijn.

EU - Verenigde Staten

Bezuinigingen versus groei

“Europa en VS botsen met elkaar over oplossing tekorten aan de vooravond van de G20”, schrijft El País. Terwijl bij Washington de economische groei voorop staat, pleit Brussel “- gedomineerd door Duitsland – voor bezuinigingen op de begroting.” Nu de spanningen tussen China en het Westen zijn afgenomen na de aankondiging van de Chinese regering om de wisselkoers van de yuan meer los te laten “is het tijd voor de strijd tussen de VS en Europa”, aldus de Spaanse krant. Herman van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, en de Amerikaanse president Barack Obama staan lijnrecht tegenover elkaar. Eerstgenoemde roept de Europese landen op om in 2011 met zware bezuinigingen te komen om de tekorten weg te werken, Obama wil met dit soort maatregelen wachten tot 2015 “zodra de groei weer stabiel is.” Volgens Mohamed El-Erian van de Financial Times is het ‘bezuinigen versus groei’-debat onheus. Want, meent hij, “in het algemeen moeten geïndustrialiseerde landen juist zowel op fiscale aanpassingen als op het stimuleren van de groei op de middellange termijn mikken.”