Kies een taal
Rue de Rivoli 59, midden in het centrum van Parijs. Een groepje mensen dromt samen voor de etalage van dit vers gepleisterde gebouw. Drie jaar na de renovaties die zijn uitgevoerd door de gemeente Parijs, die eigenaar is sinds 2002, is de overdadig gedecoreerde voorgevel van het bekendste kraakpand van Parijs vervangen door een willekeurige Hausmanniaanse façade. Er valt alleen het woord ”Aftersquat” [“squat betekent “kraakpand”] in doorzichtige letters te lezen. "Als u over een half jaar terugkomt, zal het hier anders zijn”, verzekert Gaspard Delanoë, voorzitter van het collectief, aan de aanwezigen op de opening die vinden dat de plek te alledaags is geworden. Maar deze ontmoeting op 9 september 2009 symboliseert tien jaar strijd. Naar drie jaar in de ateliers van Belleville zijn "de krakers terug", luidt een spandoek.
Krakers ? Dat is een slecht gekozen term. De gemeente verhuurt deze plek voortaan aan een kunstenaarscollectief voor 130 euro per maand. Net zoals in andere Parijse broedplaatsen. Een klein verschil dat sommigen wel even willen benadrukken : "We zijn geen krakers", kondigen de kunstenaars van Les Frigos aan, dat is gevestigd in het 13de arrondissement van Parijs. ”Wij zijn huurders van de gemeente Parijs”.
Kraakpanden zijn onderling met elkaar verbonden
"De tijden veranderen. Je moet je ontwikkelen", aldus een kunstenaar van de Rue Rivoli 59 in terwijl hij zijn shaggie rolt. "Van underground, want illegaal, zijn we nu ‘gewone’ alternatievelingen geworden". Ook al is deze verandering artistiek gezien positief, de plekken zijn minder open voor het publiek. Het is ondenkbaar om er een kop koffie of een biertje te drinken buiten de openingstijden van de tentoonstellingen. Dit in tegenstelling tot andere concepten die meer toegankelijk en interactief zijn. Zoals in La suite, in het 13de arrondissement waar de voormalige vakbond van butlers ruimte biedt aan ateliers en allerlei soorten initiatieven.
De strijd van de krakers gaat door. "Dat wij bestaan, is dankzij het kraakpand La Bourse dat nu is gesloten", vertelt de kunstenaar terwijl hij zijn sigaretje oprookt. ”En dat La suite bestaat is voor een deel dankzij onze strijd. De kraakpanden zijn onderling met elkaar verbonden. En wanneer er één wordt bedreigd, komt de hele krakersgemeenschap in actie. "We gaan door met kraken, met lege gebouwen ontdekken om overal artistieke groepen op te richten", belooft Gaspard Delanoë. "De heropening van Rue Rivoli 59 is hoopgevend voor kunstenaars".
In Berlijn worden kraakpanden toeristische highlights
Het anarchistische Berlijn is in twintig jaar langzamerhand in het gelid komen te staan. In de jaren 80 hadden de Duitse autoriteiten wel iets anders aan hun hoofd dan krakers. De Berlijnse jongeren profiteerden daar dan ook van om de kraakbeweging uit te breiden. Ongeveer 160 kraakpanden komen in Berlijn in aanmerking om openbaar gemaakt te worden. Vanaf nu koopt de gemeente panden op en verhuurt ze tegen lage prijzen. Net als in Amsterdam. In kelders en binnenplaatsen hebben kraakpanden nog steeds een grote aantrekkingskracht : het zijn vaak plekken met een sterke eigen identiteit. Zoals de punks in Köpimet bar, concertruimte en bioscoop. Theater, ateliers, schilderkunst, beeldhouwen... Cultuur doet zijn intrede in de alternatieve stedelijke ruimtes. Sinds de jaren 90 huisvest de Tacheles onafhankelijke kunstenaars. Die plek, symbool voor de alto-cultuur, is een toeristische highlight aan het worden waar je niet omheen kunt. Er komen 300.000 bezoekers per jaar, tot groot plezier van de kunstenaars die er hun galerie huren voor 180 euro per maand. Waar bier en verf rijkelijk stromen op plekken met getaggede muren, in ruimtes die vervallen zijn op een ordentelijke manier. Totdat het echte complexen worden die hun vaste klanten weten te prikkelen. De Cassiopeiain Oost-Berlijn biedt plaats aan een skatepark en een klimwand waarvoor je entree moet betalen.
Bedrijvig Spaans kraakpand geëvacueerd in juni 2009
Deze beleidsverandering heeft zich niet overal voltrokken. In Sevilla had het Casa Vieja al de woede van aanhangers van broedplaatsen opgewekt. Toen het terrein klaar was om bebouwd te worden werd het doorverkocht aan projectontwikkelaars. De Fabrica de sombreros, de voormalige hoedenfabriek, heeft daarna, in april 2008, toch zijn deuren geopend. Allerlei initiatieven, schilderkunst, wekelijkse vergaderingen, nachtelijke openingstijden : de plek gonste van bedrijvigheid, van capoeira-cursussen op maandag tot thematische filmavonden op dinsdag en populaire lunches op zaterdag... In juni 2009 heeft de politie het pand echter geëvacueerd. Er zijn onderhandelingen gaande tussen de projectontwikkelaar, de gemeente en de gebruikers van de broedplaats.
Het Forte Prenestino in Rome is gekraakt sinds 1986 en organiseert 16, 17 en 18 oktober de eerste Europese ontmoeting van bewoners en kunstenaars van broedplaatsen. Buiten elke EU-instelling om krijgt deze stedelijke cultuur ook vorm op Europees niveau. Om het idee van een fusie van de kraakbeweging en kunst nieuw leven in te blazen en om te strijden voor een cultuur buiten de gebaande paden.
Caroline Venaille
