Kies een taal
Sinds we in 1979 zijn begonnen met algemene verkiezingen voor het Europees Parlement, hebben de Europarlementariërs hun macht op het gebied van wet- en regelgeving en van begrotingen verder zien groeien terwijl de belangstelling van hun kiezers steeds verder afnam. Destijds bedroeg de opkomst bij de verkiezingen nog 62%, maar die is sindsdien flink geslonken tot niet meer dan 45,4% in 2004. Er wordt maar steeds beweerd dat Europa iets geheimzinnigs is dat ver van ons af staat. Maar dat is niet waar. Natuurlijk is Europa soms ondoorgrondelijk, maar zeker niet afstandelijk. 80% van onze nationale wetgeving is afkomstig van de matrix van de EU, die werd opgesteld door het Europees Parlement maar ook door de Ministerraad. De euro, de rente, de strijd tegen inflatie en te hoge begrotingstekorten, studeren, reizen zonder paspoort, veiligheidsnormen, milieu, consumptie: Europa maakt op al deze en nog vele andere terreinen deel uit van ons dagelijks leven.
Als Europa niet zou bestaan, zouden we het moeten uitvinden. In de stormen die we over ons heen hebben laten komen, zoals de globalisering, de opkomst van economische reuzen als China, India en Brazilië, de grote sociaaleconomische crisis, is Europa een redder in nood gebleken. Natuurlijk is het model niet perfect, maar het fungeert wel als een waardevolle schokdemper voor de lidstaten die op eigen kracht niet langer in hun eentje kunnen opboksen tegen de grote internationale strubbelingen.
Toch begrijpen veel mensen niets van Europa, ze reageren er apathisch op. En soms zelfs ronduit vijandig. Volgens de jongste peilingen, die een paar dagen geleden werden gepubliceerd, gaat ongeveer de helft (49%) van de kiezers stemmen. Als het waar is wat de laatste prognoses beweren, blijft de stelling van de groeiende afkeer van Europeanen ten opzichte van een EU, die alle 27 lidstaten even goed behandelt en geen van hen negeert, onoplosbaar.
Waarom raakt Europa toch steeds meer uit de gratie? Daar zijn verschillende oorzaken voor. De meest voor de hand liggende is misschien ook wel de meest tegenstrijdige : de naoorlogse verzoening, het bestaansrecht van de eigen afkomst, is langzaam maar zeker opgegaan in een grandioos successtory op economisch en cultureel vlak. Tegenwoordig staat Europa niet alleen voor vrede op het hele continent, maar het draagt bovendien een vreedzame cultuur uit die – laten we dat vooral niet vergeten – bijna geheel te danken is aan de Amerikaanse belastingbetalers, die sinds jaar en dag de verdediging daarvan financieren.
Toen het Europese project nog geen legitimiteit had, was het populair, begrijpelijk en werd het door iedereen gedeeld. Maar het heeft zich niet weten te vernieuwen. Europa is uitgegroeid tot een kil, technocratisch, zeer complex apparaat dat aan de lopende band regels, verboden en opdringerige controles blijft uitbraken. Het Europese project is terug te voeren op de handel en de gemeenschappelijke munt. Er zijn wel wat (magere) successen geboekt, maar die kunnen nauwelijks inspireren.
De geforceerde uitbreiding naar het oosten en de bijkomende aanvallen van de internationale concurrentie en de ongecontroleerde stromen immigranten hebben het project uiteindelijk bijna om zeep geholpen. Europa lijkt tegenwoordig alleen nog maar irrationele angsten op te wekken, die vaak onterecht zijn. In die vijver zijn nieuwe partijen druk in de weer, die tegen Europa zijn en tegen vreemdelingen, maar die een willig oor vinden, zowel in West- als Oost-Europa, door te speculeren op de laksheid en het onvermogen van sommige regeringen, die op hun beurt Europa vaak gebruiken als zondebok om hun eigen impopulaire besluiten aan de man te brengen.
Niet alleen burgers, maar vooral hun regeringen zouden toch moeten inzien dat Europa vandaag de dag nog veel noodzakelijker is dan vroeger. Zolang de Europese verkiezingen een nationale test blijven zullen de enorme mogelijkheden die Europa te bieden heeft niet zozeer ten goede komen aan de Europeanen, maar vooral aan anderen. En dat is jammer.
