Kies een taal
Rocío Montero is een jaar of vijftig, heeft een olijfkleurige teint en woont in El Vacie, in een van de oudste zigeunerenclaves van Europa, in de buurt van Sevilla. Daar woont ze al meer dan twintig jaar met haar man Manolo, handelaar in oud ijzer, en haar zeven kinderen. Een paar maanden geleden ontdekten Rocío en zeven andere zigeunervrouwen het werk van Federico García Lorca tijdens een workshop van het TNT Internationale Centrum voor Theateronderzoek. Rocío: "Lorca is zo’n goede man, hij heeft zoveel voor ons gedaan." De acht zigeunervrouwen uit Sevilla raakten besmet met het theatervirus, speelden hartstochtelijk en deden zo mee aan dit unieke project voor sociale integratie in Spanje. Het artistieke resultaat kreeg niet alleen alle lof van critici, maar ook van de nicht van de dichter, Laura García Lorca, tevens voorzitter van de Stichting Federico García Lorca. “In het begin dachten ze dat Lorca nog in leven was", vertelt Pepa Gamboa vrolijk. Ze is de regisseuse van deze bijzondere uitvoering van het stuk “Het huis van Bernarda Alba”. “Sommige vrouwen kunnen lezen noch schrijven en natuurlijk hebben ze geen theateropleiding, maar ze weten die lacunes uitstekend te compenseren met een enthousiasme waar we alleen maar jaloers op kunnen zijn." "Wij zijn ‘alfabeten’ ", vertelden de vrouwen in elk interview. Toch weerhield dat probleem hen er niet van om de tekst uit het hoofd te leren. Rocío vertelt met hese stem over de repetities: "Pepa las de tekst voor en ik bleef maar herhalen: een, twee, drie, vijf keer… net zo lang tot ik de tekst uit mijn hoofd kende."
"Wat er in dit stuk gebeurt, is voor de actrices hun dagelijks leven"
De radicale partijdigheid bij deze mise en scène zette Pepa Gamboa ertoe aan om de tekst iets in te korten en om een iets modernere benadering toe te laten. Om aan geloofwaardigheid te winnen is het stuk vervolgens verrijkt met aanvullingen die de actrices zelf kwamen aandragen. Het resultaat verrast door zijn dramatische intensiteit. Deze bijzondere uitvoering is dankzij het doorzettingsvermogen en de inzet van deze vrouwen bij het publiek terechtgekomen en kon in heel Spanje worden opgevoerd. “Een korte samenvatting van het leven van deze vrouwen toont aan dat er duidelijk parallellen zijn met de personages uit het stuk, vrouwen die worden onderworpen aan een verstikkende en afschuwelijke opsluiting. Deze context van een sociaal isolement, dat de zigeuners van El Vacie dagelijks ondervinden, lijkt erg op dat van Angustias, Magdalena, Amelia, Martirio en Adela, de heldinnen van Lorca. Wat er in het stuk gebeurt, is voor hen geen tragedie, maar hun dagelijks leven”, benadrukt Pepa Gamboa.
"Bewakers weigerden de vrouwen binnen te laten op hun eigen feest"
De eerste opvoeringen zijn bijzonder goed ontvangen. “In november waren we in de wijk van El Vacie en in februari in Madrid, in het prestigieuze Teatro Español. Daar hebben we twee weken lang voor een uitverkochte zaal gespeeld," vertelt Pepa Gamboa. De erkenning van het publiek heeft ertoe geleid dat de actrices meer vertrouwen in zichzelf kregen en hun eerste arbeidscontract tekenden. Maar door een vreemde paradox “hebben ze toch nog te lijden onder het feit dat ze buiten de maatschappij staan. Er zijn plekken waar ze niet naar binnen mogen. Vaak moet ik ze begeleiden om te zorgen dat ze met een taxi mee mogen. Bewakers hebben deze vrouwen al eens de toegang geweigerd tot een feest, dat nota bene ter gelegenheid van hen werd gegeven.”
Ook al verdient Rocío tegenwoordig geld als toneelspeelster, toch blijft ze met beide benen op de grond staan. Ze weet dat haar leven in El Vacie op haar wacht en het enige dat ze echt graag zou willen is niet zozeer om als professioneel actrice carrière te maken, maar een huis te hebben, “waar geen regen en ook geen ratten naar binnen kunnen”, een plek waar haar hele familie waardig kan leven.
