Nieuws Verkiezingen Catalonië

Zijn we wel klaar voor afscheiding?

Bij de vervroegde regionale verkiezingen van 25 november verwachten de nationalisten een absolute meerderheid te behalen. Zij beloven een referendum over de onafhankelijkheid van Catalonië uit te schrijven. Dit referendum moet echter wel goedkeuring krijgen van Madrid en gesteund worden door de Catalanen.

Gepubliceerd op 22 november 2012 om 19:14

Het is bijna 25 november – de dag van de waarheid voor Spanje. Wat de verkiezingsuitslag ook zal zijn, het zal niet het einde betekenen van de discussie over onze toekomst, noch over de Catalaanse koerswijziging. Het zal het begin zijn van een lange periode waarin onze economische en politieke betrekkingen met Spanje zullen worden herzien. Ondanks wat velen nu geloven, en ondanks het vertrouwen dat de hele zaak snel kan worden afgehandeld, staat ons allemaal een langdurig proces te wachten.

Eén van de meest opvallende aspecten van de gebeurtenissen van de laatste maanden in Catalonië is hoe snel een niet onaanzienlijk deel van Catalonië van mening is veranderd. Eerst werd de voorgestelde economische overeenkomst met Madrid gezien als iets dat wenselijk maar moeilijk te verwezenlijken was, en nu wordt zij beschouwd als iets dat radicaal moet worden afgewezen. Dat zou iets goeds zijn – voor degenen die in wonderen geloven. Maar in de economie, zoals overal eigenlijk, zijn er geen echte korte routes naar een snelle oplossing. Processen die over wezenlijke 'bestaanskwesties' gaan, zoals het proces waarin we ons nu bevinden, zijn lang en zwaar, met vooruitgang en tegenslag. Zij hebben geen duidelijke vergezicht.

Nu de dag van de waarheid naderbij komt, geldt dat ook voor de ‘morning after’ waar deze verkiezingen werkelijk over gaan. Uit de opiniepeilingen doemt een politiek landschap op dat – met uitzondering van een mogelijke ineenstorting van de PSC – niet substantieel verschilt van het huidige. Een grote meerderheid van partijen zijn vóór zelfbeschikking (CiU, ERC en ICV), een minderheid is tegen (PP en Ciutadans), en de PSC bevindt zich in het midden, vóór zelfbeschikking als die binnen het wettelijk kader tot stand kan worden gebracht. Dat betekent een overweldigende meerderheid vóór een volksraadpleging.

De dag na de verkiezingen kan daarom de cruciale kwestie van het referendum ter tafel komen. En daar zal de komende jaren de strijd over gaan. Maar we moeten beginnen met de vraag of de Spaanse staat het zal toestaan. Dat is een moeilijke vraag voor Madrid: het aanvaarden van de eis van een referendum, ongeacht hoe de vraag precies wordt gesteld, betekent het accepteren van de kernvraag die ons de afgelopen jaren in conflict met Spanje heeft gebracht. Ik verwijs naar de erkenning van de Catalaanse soevereiniteit, los van de Spaanse. Een Catalaanse soevereiniteit die over haar eigen toekomst kan beslissen. Dat is de kern van de zaak. Op de dag na de verkiezingen zullen we het startschot horen. Niet van het onafhankelijkheidsproces, maar van het proces dat ertoe moet leiden dat het Catalaanse volk wordt geraadpleegd over wat het wil en hoe zijn economische en politieke betrekkingen met Spanje moeten worden vormgegeven.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Andere pogingen waren niet altijd bemoedigend

Dit is de vraag waarmee we moeten beginnen, maar in het vuur van de verkiezingsstrijd lijkt deze op de tweede plaats te komen. De publieke discussie zal zich (de dag na de verkiezingen) richten op de vraag of Catalonië onafhankelijk wil zijn en of we, op economisch gebied, in de Europese Unie willen blijven en de euro willen houden. Als de discussie hier nou eens over zou gaan! Er zal uit blijken dat Spanje ermee instemt zijn grondwet radicaal te hervormen; dat het toegeeft dat Catalonië een autonome politieke entiteit is met het recht om beslissingen te nemen; en dat het ermee akkoord gaat dat het de Catalanen zijn die over hun eigen toekomst zullen beslissen. Het zal niet makkelijk zijn daarop uit te komen. Bovendien zijn we niet de eersten. Andere pogingen, in landen met democratische tradities die sterker zijn dan de Spaanse, zijn niet altijd even bemoedigend geweest. Bij het laatste referendum in Canada, uit 1995, werd het Constitutioneel Gerechtshof opgeroepen strikte regels op te stellen voor de toepassing van het recht om zich af te scheiden: het is nu het federale parlement dat moet goedkeuren hoe de vraag wordt geformuleerd, en er moet ook een 'afdoende' meerderheid zijn. Hoewel Europa het precedent van Montenegro heeft, waar de Europese Unie een meerderheid van 55 procent eiste, luidt de consensus in Canada dat de meerderheid maar liefst 66 procent moet bedragen.

Crisistijd is niet optimaal voor radicale veranderingen

In Groot-Brittannië heeft de Schotse Nationale Partij bij de jongste verkiezingen campagne gevoerd met de belofte een referendum te zullen houden. Als de partij de absolute meerderheid behaalt, is dat wat ze zal doen. Uit opiniepeilingen blijkt echter dat de steun voor de onafhankelijkheid nog geen 40 procent is. Daarentegen werd in overweldigende mate gestemd vóór de mogelijkheid om zelf te beslissen en de noodzaak van een volksraadpleging. Dit zijn twee afzonderlijke zaken.

Hier hadden we de mogelijkheid om de grondwet via de achterdeur te amenderen, met het veelbeklaagde Statuut van de Catalaanse Autonomie in de hand. Maar de Spaanse partijen hebben die deur meedogenloos dichtgeslagen. Nu uit een deel van de Madrileense intelligentsia zijn zorgen over de mogelijke afscheiding van Catalonië – mosterd na de maaltijd! Het proces naar een volksraadpleging over de zelfbeschikking van Catalonië is begonnen. Wanneer het zover is en onder welke economische omstandigheden is een ander verhaal.

De tijden van diepe crises waar we in leven zijn niet optimaal voor radicale veranderingen. Dat is de reden dat 26 november het startsein zal zijn voor een lang proces, waarvan de eerste fase zal bestaan uit een aanval tegen ons vermogen om de volksraadpleging te houden. Omdat dit de sleutel is, zullen er allerlei dreigingen worden geuit en allerlei vormen van druk worden uitgeoefend. Maar vergist u zich niet. We redetwisten niet over de onafhankelijkheid of over onze toekomst in Europa. Wat werkelijk ter discussie zal staan die dag is ons recht om te worden geraadpleegd.

Opinie

Immigranten staan aan de zijlijn

De mogelijke afscheiding van Catalonië beheersen de regionale verkiezingen die op 25 november gehouden worden, maar er zijn kiezers die geen keuze kunnen maken. Dit is met name het geval voor de “charnegos” (Catalaanse immigranten uit andere Spaanse regio's), zo valt te lezen in in El Periódico. De journaliste Julia Otera is zelf een “charnega” en schrijft:

Het is bijzondere ervaring om in Madrid door te gaan als een separatist en in Catalonië als een “liefhebber van Spanje” en, als het je tenminste niet fataal wordt, verhoogt het je overlevingskansen [...] temidden van de strijd om de vlaggen, zijn er heel veel mensen die, stil en verward, geen ander thuisland hebben dan de mensen waar ze van houden en slechts de hoop koesteren op een waardig leven [...] Er breekt een fascinerende tijd aan voor mensen met diepe vaderlandsliefde. Zij kunnen van geluk spreken. Ze hebben namelijk geen enkele notie van hoe ongemakkelijk het voelt als je nergens vandaan komt.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp