Kies een taal
Na Oostenrijk nu Duitsland. 10 jaar na de lancering van het Bolognaproces, dat het ideaal van een Europees universitair stelsel nastreeft, liggen de plannen sinds het begin van dit schooljaar onder vuur. Voor het eerst sinds de revolutionaire jaren zestig en zeventig, vormen studenten, studentenleiders en leraren weer één front, aldus de Süddeutsche Zeitung.
De studenten, legt de krant uit, hebben last van de "overgereguleerde studies" waarbinnen het onmogelijk wordt de culturele leemtes op te vullen die tijdens hun middelbare schooltijd zijn ontstaan. De professoren lijden onder "efficiëntiedwang": om op de internationale ranglijsten te blijven staan moeten ze onderzoek uitvoeren, zo veel mogelijk publiceren en "verspillen ze een enorm vermogen aan onderwijs- en onderzoekstalent" aan hun zoektocht naar financiering.
Niet iedereen studeert om professor te worden
De Süddeutsche Zeitung vindt het verzet volledig gerechtvaardigd, zelfs al "verwarren de studenten het onderwijsbeleid met sociaal beleid. [...]De protesten tegen de inschrijfkosten – die in vergelijking met andere landen in Duitsland erg meevallen –- zijn onterecht."Die Tageszeitung uit Berlijn doet daar nog een schepje bovenop: "De studenten laten zich niet alleen leiden door rationele doelen ("Rijke ouders voor iedereen"). Ze keren zich tegen hervormingen die nog steeds niet zijn doorgevoerd en die bedoeld waren om de onderwijsidealen aan te pakken die nog uit de negentiende eeuw stammen. Met een Bachelorsdiploma wordt het idee losgelaten dat iedereen die naar de universiteit gaat, professor wil worden. Het is dus een goed idee studies in porties op te delen zodat ze "bestudeerbaar" blijven."
Dit alternatieve dagblad erkent echter dat "de studenten handelen vanuit een arrogante opvatting van het onderwijs", waarbij ervan wordt uitgegaan dat "onderwijs belangeloos gegeven moet worden en alleen dient ter ontwikkeling van de persoonlijkheid. Het is typisch Duits om zich te verschuilen achter romantische ideeën – en een onderwijsideaal dat zo ondemocratisch is, te laten voortbestaan."
Het aantal studenten breekt intussen alle records. De Süddeutsche Zeitung constateert dat dit jaar 423.000 studenten zich hebben ingeschreven voor het eerste semester, "meer dan ooit tevoren". Dit aantal vertegenwoordigt 43,3% van de Duitse jeugd. Vanuit economisch oogpunt maakt deze ontwikkeling het Bolognaproces onmisbaar, stelt het Handelsblatt. "Niemand durft tegen de studenten te zeggen dat studeren altijd al vermoeiend is geweest. Wat gebeurde er vroeger? Toen verdeden massa's studenten hun tijd omdat ze aan hun lot werden overgelaten." De economische krant geeft toe dat de organisatie van de studies te rigide is, maar dat de verkorting van de studieduur en de flexibiliteit die met "Bologna" geïntroduceerd werden, ideeën zijn die de toekomst hebben.
Gedemoraliseerde studenten
Maar, zo merkt Jürgen Kaube op in de Frankfurter Allgemeine Zeitung, de overheid moet wel weten waarover ze praat. "Kent de Duitse onderwijsminister Anette Schavan de universiteiten wel? Weet ze dat de professoren die met speciale programma's voor onderzoek werden geworven, zich terugtrekken uit het onderwijs? Heeft ze wel gehoord dat 'Bologna' ertoe leidt dat de houding van de studenten demoraliseert aangezien Bologna bijna overal aanzet tot een tactiek van puntenvergaring? Dat het plezier in het studeren afneemt omdat men alleen maar een weg vol obstakels ziet? En weet zij dat in Oxford of Zurich iemand hard wordt uitgelachen wanneer hij recht denkt te hebben op een universitaire studie op basis van zijn Duitse HBO-diploma?"
Is Bologna dan een neoliberale hervorming? – Integendeel, vindt socioloog Armin Nassehi in FAZ. "Wat we hier ruiken zijn de zwaveldampen van socialistische vijfjarenplannen, schrijft hij. Net zoals in de planeconomie van het Oostblok, waarin de worteloogst over 5 jaar tot op het laatste peentje berekend werd, lijkt het nieuwe onderwijsideaal een volledig gecontroleerd parcours te zijn". Nassehi is van mening dat de studenten alle recht hebben een werkelijk liberale hervorming op te eisen zodat ze hun eigen individuele studietrajecten kunnen uitstippelen. Want in Europa zou niet alles gelijk moeten zijn.
