Kies een taal
Voor de Rus Vadim Soendoekov begint elke werkdag op dezelfde manier: met een kopje koffie op het strand. "Het strand, de zon en de zee, wat wil je nog meer?" vraagt hij vanonder zijn rieten parasol.
Het strand waarop Soendoekov 's morgens zijn koffie komt drinken ligt aan de voet van de eeuwenoude omwallingen van Budva, een pittoresk stadje dat wordt beschouwd als het hart van het Montenegrijnse toerisme. De zon schijnt er driehonderd dagen per jaar.
Enfin, er zijn ergere plaatsen denkbaar om je dag te beginnen. Dat moet Soendoekov ook gedacht hebben, toen hij hier vijf jaar geleden voor een vakantie aan de Adriatische kust belandde. Hij besloot te blijven. Samen met twee Russische vrienden runt hij in Budva een makelaardij.
Buvda wordt wel "Moskou aan zee" genoemd
Aan klanten hebben ze geen gebrek. De laatste jaren zijn aan de Montenegrijnse kust zoveel Russen neergestreken dat Budva wel eens Moskou aan Zee wordt genoemd. Zelfs in het laagseizoen gaan vanuit de nabijgelegen luchthaven wel drie vluchten per dag naar de Russische hoofdstad.
Die vervoeren niet alleen voor toeristen. Opvallend veel Russen, vooral uit de middenklasse, hebben permanent hun tenten opgeslagen aan de Adriatische kust. Ze staan er in dienst van hun landgenoten die in het hoogseizoen de kust overspoelen of hebben een beroep dat ze ook in het buitenland kunnen uitoefenen.
De Russen sluiten daarmee aan bij een eeuwenoude traditie. Reeds in de 19de eeuw zochten welgestelde Russen de Krim of de Middellandse Zee op, op zoek naar warmte. Maar het weer is allang niet meer de belangrijkste reden voor hun komst. Aan de Adriatische kust vinden ze de rust die in Rusland ontbreekt. Vooral Moskou is volgens velen onleefbaar geworden.
Het eerste wat Nadja Lapteva opviel toen ze in Montenegro belandde, was het woordje 'polako'. "Het betekent zoveel als kalm aan, doe maar rustig, uitdrukkingen die ik in Moskou verleerd was. Daar is iedereen gehaast." Vorig jaar waagde ze een poging naar Moskou terug te keren. Maar de dagelijkse files waren haar te veel. In Budva runt ze een van de drie Russische scholen.
Vergeleken bij Rusland is Montenegro normaal
Ook voor Konstantin Pandipoelovitsj, een 30-jarige programmeur, is de drukte doorslaggevend. "Er worden in Moskou meer moorden gepleegd dan in Mexico, alleen sigaretten, wodka en kaviaar zijn er goedkoop en zodra je geld begint te verdienen, staat de KGB voor je deur." Alleen de snelheid van zijn internetverbinding in Moskou mist hij.
Vergeleken bij Rusland is Montenegro een normaal land. Ondanks de wijdverspreide corruptie is het land goed op weg een van de volgende lidstaten van de Europese Unie te worden. Ook lidmaatschap van de NAVO staat op het verlanglijstje van de regering in Podgorica.
Het heeft de Russische liefde niet kunnen bekoelen. Montenegro heeft namelijk iets wat andere Middellandse-Zee-landen en de Russen niet kunnen bieden: een cultuur die opvallend veel gelijkenissen vertoont met de Russische. De Montenegrijnen zijn net als de Russen orthodox en als Slaven zijn hun talen verwant. Zelfs hun wapenschilden vertonen opvallende gelijkenissen. Ook het feit dat Russen geen visum nodig hebben is natuurlijk mooi meegenomen.
Russen vinden de kritiek ongepast
Daarbovenop komen de historische banden. Sinds de 19e eeuw treedt Moskou op als beschermheer van Servië, waarmee de Montenegrijnen tot 2006 één land vormden.
Dankzij Russische investeringen in de toerisme-industrie heeft de crisis zich in Montenegro minder hard laten voelen dan in de rest van de regio. Voor het kaderpersoneel van Gazprom en andere energiereuzen zijn de voorbije vijf jaar in de buurt van Budva tal van luxueuze flats verrezen.
Het laatste project ligt bovenop een berg: een superbeveiligde wijk met een adembenemend zicht op de baai. Carsko Selo, het dorp van de tsaar, heet het officieel, maar iedereen spreekt van het Russische dorp. En het blijft niet bij onroerend goed. Ook in andere sectoren zijn de Russen in opmars.
Zeven jaar geleden kocht de Russische oligarch Oleg Deripaska de aluminiumfabriek van Podgorica, de grootste werkgever van Montenegro. De fabriek vertegenwoordigt meer dan de helft van de uitvoer van het Balkanlandje. Het deed de Duitse denktank Stiftung Wissenschaft und Politik in 2010 concluderen dat de Montenegrijnse economie stevig in Russische handen is. Niet overal is men daar gelukkig mee. In het Europees Parlement werden de afgelopen jaren vraagtekens geplaatst bij de grote Russische invloed in het Balkanland.
Maar de Russen vinden de kritiek ongepast. Een van de eerste bewoners van het 'Russisch dorp', een zakenman uit Moskou, reageert gepikeerd op de kritiek. "Toen de Engelsen de Costa del Sol inpikten of de Duitsers Mallorca, heb je toen iemand horen klagen?"
