Kies een taal
Werkloosheid is een ramp voor Europa. De Europese economie beleefde de afgelopen vijftig jaar op veel gebieden een triomf: de stijgende levensstandaard, goede arbeidsvoorwaarden, een hoge productiviteit en voldoende vrije tijd. Onze economie stelt over het algemeen de wereldnorm, grotendeels te danken aan de tot vorig jaar grootste goederenexporteur ter wereld: Duitsland (inmiddels heeft het land de eerste plaats moeten afstaan aan China).
En Frankrijk heeft niet alleen de hoogste productiviteit per uur ter wereld, het is ook 's werelds favoriete toeristische bestemming. Italië heeft een uistekende ambachtsindustrie, Scandinavië blinkt uit in telecommunicatie en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Dus Europa weet best te concurreren. Het is echter niet zo goed in het scheppen van banen.
Hardnekkige werkloosheid
De werkloosheid is er hoog ten opzichte van de andere ontwikkelde landen: het gemiddelde in de eurozone van tien procent is hoger dan in Groot-Brittannië, Canada, Australië, Japan en zelfs een beetje hoger dan de Verenigde Staten. En de werkloosheid is er hardnekkig. In Frankrijk bijvoorbeeld was het gemiddelde werkloosheidspercentage tussen 1995 en 2005 10,6 procent.
Bovendien lag het werkgelegenheidsniveau (dat is het deel van de beroepsbevolking dat een baan heeft) met uitzondering van voornamelijk Scandinavië, relatief laag. Een van de doelen van de strategie van Lissabon, het plan dat in 2000 werd opgestart om van de EU een effectievere economie te maken, was om de werkgelegenheidsniveaus te laten stijgen. De resultaten waren echter, zelfs vóór de recessie, teleurstellend.
Het is waar dat de Europese economie de werkloosheid tijdens de gouden jaren liet dalen, maar het was een ongelijkmatige groei. Erger nog, veel van de nieuwe banen waren tijdelijk waardoor er een tweeslachtige arbeidsmarkt ontstond. Oudere werknemers waren de "insiders" met een zwaar beschermde baanzekerheid en goede pensioenvoorzieningen. Jonge werknemers werden de "outsiders". Voor velen van hen bleek het onmogelijk een vaste baan te vinden, waardoor ze gedwongen waren te goochelen met reeksen contracten voor bepaalde tijd of parttime functies.
En terwijl sommige landen parttimers effectief weten in te zetten, Nederland heeft dit bijvoorbeeld heel goed weten te doen, werden in andere landen jongeren uitgesloten van een volledige baan.
Steeds verder globaliserende wereld
Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Er is een korte en hardvochtige verklaring, maar die verklaart niet alles: dat de goedbedoelde arbeidswetgeving ter bescherming van de rechten van de mensen die al aan het werk zijn de bereidheid van en mogelijkheden voor werkgevers om nieuwe banen scheppen, ondermijnt. Dus landen met een zwakkere bescherming, waarvan het Verenigd Koninkrijk een goed voorbeeld is, zijn beter geweest in het scheppen van werkgelegenheid. (In de afgelopen drie maanden werden er driehonderdduizend banen geschapen, ondanks een toename van het aantal mensen met een werkloosheidsuitkering; in de EU kwam er niets bij.)
Maar dit verklaart niet alles. Meer in het algemeen wordt het probleem veroorzaakt doordat in een steeds verder globaliserende wereld banen kunnen worden ‘uitbesteed’ aan India of China. Hooggekwalificeerd personeel wordt nog altijd veel gevraagd en er is ook laaggeschoold werk dat fysiek ter plaatse moet worden verricht. Maar in de middenmoot dreigt een hele reeks functies te verdwijnen. Het is altijd moeilijk geweest om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt op elkaar aan te laten sluiten. Maar in sommige Europese landen bleek dat nog moeilijker dan elders.
En toen kwam de recessie. Een aantal landen in Europa wist daar goed mee om te gaan, zoals Duitsland en Zweden. Voor andere landen was de recessie een ramp: Spanje heeft nu een werkloosheidspercentage van twintig procent. En hoewel de Europese economie in de afgelopen maanden in zijn geheel is gegroeid, mag het duidelijk zijn dat het herstel nog lang niet zeker is.
